GS Ngô Bảo Châu chia sẻ nỗi niềm Toán học VN

Giáo sư Ngô Bảo Châu chia sẻ nỗi lo
về sự tụt hạng của Toán học Việt Nam qua kỳ thi
Olympic toán quốc tế (IMO) 2011

Đội tuyển VN dự thi Olympic toán quốc tế (IMO) 2011 với sáu thành viên chỉ đoạt huy chương đồng, xếp hạng 31/101, là thành tích kém nhất trong 35 năm dự giải.
Chia sẻ nỗi lo về sự tụt hạng của Toán học Việt Nam qua kỳ thi này, GS Ngô Bảo Châu có cuộc trao đổi với PV Tuoitreonline và Vn.Math.com. NST trích 2 bài trên dể các bạn tham khảo.
Theo GS Ngô Bảo Châu :
“Ai cũng thấy cái bất hợp lý trong phong trào dạy thêm học thêm. Học thêm rất nhiều mà cái đó không giúp ích mấy trong việc phát triển tư duy, nhân cách của trẻ. Đây là sự lãng phí tiền của của dân, và là sự lãng phí tuổi thơ của trẻ. Phải chăng xã hội cần tìm cách điều chỉnh để việc học thêm trở thành hình thức sinh hoạt CLB. CLB là nơi khơi dậy niềm say mê khám phá, tìm hiểu cuộc sống, nghiên cứu khoa học chứ không hướng vào việc cải thiện kết quả thi cử. Hình thức CLB dĩ nhiên không chỉ áp dụng tốt cho Toán mà còn có thể thực hiện cho các môn khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, nghệ thuật, thể thao... Để phát triển mô hình CLB cần có sự tham gia của các nhà khoa học, những nhà hoạt động nghệ thuật, đặc biệt của những phụ huynh học sinh công tác trong các lĩnh vực liên quan. Nhưng về cơ bản, để có những thay đổi lớn trong chất lượng giáo dục, không có cách nào tốt hơn là xây dựng lại vị trí của người thầy giáo”

Đánh giá sự kiện về sự tụt hạng của Toán học Việt Nam qua kỳ thi này, GS Ngô Bảo Châu nói :
“Thật ra tình trạng tụt hạng của toán học VN anh em làm toán chúng tôi đã nhìn thấy vài năm nay nên không quá bất ngờ với kết quả thi IMO. Cách đây 4-5 năm, Hội Toán học VN đã trình Nhà nước chương trình quốc gia về toán học, như là một cái phao để toán học VN không bị chìm. Vào thời điểm đó, những người làm toán chúng tôi đã không nhìn thấy lực lượng kế cận của toán học VN. Còn bây giờ nhiều người đã nhìn thấy rõ điều này. Thực tế 5-6 năm nay rất ít em thi toán quốc tế đeo đuổi theo ngành toán. Điểm thi ĐH vào khoa toán ở các trường tốt nhất cũng rất thấp, chứng tỏ rất ít học sinh theo ngành toán nói riêng và khoa học cơ bản nói chung. Đó là điều rất đáng lo ngại. Nghiên cứu khoa học, đặc biệt là khoa học cơ bản, không phải là con đường dễ đi, trong khi có quá nhiều con đường đảm bảo cho cuộc sống cá nhân và gia đình của một bạn trẻ. Tôi nghĩ đây là nguyên nhân chính khiến nhiều bạn trẻ không đi theo khoa học toán. Do vậy cần khuyến khích những em yêu toán, đam mê khoa học lựa chọn con đường nghiên cứu khoa học thay vì ai ai cũng ào ào thi vào kinh tế, tài chính. Để toán học VN không tụt hậu thêm, chúng ta cần thôi nghĩ rằng VN là một nước nhỏ. Một đất nước có hơn 80 triệu dân, là một trong số các quốc gia đông dân nhất thế giới thì không thể là một nước nhỏ được. Và như vậy ngoài phát triển kinh tế là điều vô cùng cần thiết, cần phải có tham vọng xây dựng một nền giáo dục từ phổ thông đến đại học và nền khoa học tương xứng với vị thế của đất nước. Cái đó ai cũng đồng ý nhưng ít người đồng ý với những giải pháp cụ thể. Xét riêng ngành toán, tôi thấy có hai mảng cần tập trung sức lực. Một là nâng cao chất lượng nghiên cứu toán học ở các trường ĐH. Việc này Viện Nghiên cứu cao cấp về toán có thể làm được một phần bằng việc tổ chức những nhóm nghiên cứu mới, triển khai những đề tài mới, qua đó tiếp sức cho những giảng viên đương chức tại các trường ĐH. Song viện có thể giúp nhưng không có khả năng làm thay cho các trường ĐH trong việc thu hút những nhà khoa học trẻ tài năng. Mảng thứ hai là tiếp sức về chuyên môn và bằng vật chất cho các thầy cô giáo dạy toán giỏi ở bậc phổ thông, đặc biệt là những người dạy chuyên toán. Ở các nước phát triển, các nhà khoa học được tạo điều kiện tối đa để tập trung vào công việc nghiên cứu chuyên môn. Tôi nghĩ không thể ngày một ngày hai VN có được điều kiện như vậy, nhưng chúng ta phải làm từng bước, từng bước để đạt được điều đó. Song tôi cho rằng VN có thể làm được điều này: tổ chức những nhóm