ĐỀ & ĐÁP MÔN VĂN THI VÀO LỚP 10 THPT TP HÀ NỘI (2011 - 2012)

ĐỀ THÌ VÀ GỢI Ý ĐÁP ÁN THI TUYỂN SINH VÀO 10 THPT
Năm học 2011 – 2012
Môn thi: Ngữ văn

Phần I : (6 điểm)
Đọc đoạn thơ sau
                                   … “ Người đồng mình thương lắm con ơi
                                          Cao đo nỗi buồn
                                          Xa lo chí lớn
                                           Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
                                           Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
                                           Sống trong thung không chê thung nghèo đói
                                           Sống như sông như suối
                                           Lên thác, xuống ghềnh
                                           Không lo cực nhọc”…
                               (Theo Ngữ văn lớp 9, tập hai, NXB Giáo dục, 2010)
 
1. Đoạn trích thơ trên trích trong tác phẩm nào? Nêu tên tác giả của tác phẩm ấy.  “Người đồng mình” được nhà thơ nói đến là  những ai?
Gợi ý :
Đoạn thơ trích trong tác phẩm Nói với con của Y Phương (0,5 điểm)
- “Người đồng mình “ : người vùng mình, người miền mình. Đây có thể hiểu cụ thể là những người cùng sống trên một miền đất, cùng một quê hương, cùng một dân tộc. (0,5 điểm)
2. Xác định thành ngữ trong đoạn thơ trên. Em hiểu ý nghĩa của thành ngữ đó như thế nào?
Gợi ý:
Thành ngữ trong đoạn thơ : “Lên thác xuống ghềnh”. (0,25 điểm)
* Giải thích thành ngữ : Lên thác xuống ghềnh - Thác: là chỗ dòng nước chảy vượt qua một vách đá cao nằm chắn ngang lòng sông rồi đổ xuống. - Ghềnh: chỗ lòng sông bị thu hẹp, có đá lớm chởm chắn ngang làm dòng nước đổ dồn lại chảy xiết. =>Thác, ghềnh: là những hình ảnh ẩn dụ để chỉ sự nguy hiểm khó khăn. => ví cảnh gian truân vất vả, nguy nan (Văn chương) (0,75 điểm)
3. Dựa vào phần đã trích dẫn, hãy viết một đoạn văn nghị luận khoảng 10 câu theo cách lập luận tổng hợp- phân tích- tổng hợp làm rõ những đức tính cao đẹp của “Người đồng mình” và lời nhắc nhở của cha với con, trong đó có sử dụng câu ghép và phép lặp (gạch dưới câu ghép và những từ ngữ dùng làm phép lặp)
Gợi ý: Viết đoạn văn (4 diểm)
a. Về hình thức: 
- Đoạn văn trình bày theo phép lập luận Tổng hợ - Phân tích – Tổng hợp : Câu chốt ý nằm ở đầu đoạn và cuối đoạn, thân đoạn làm sáng rõ nội dung chính bằng các mạch ý nhỏ
- Đảm bảo số câu quy định (khoảng 10 câu); khi viết không sai lỗi chính tả, phải trình bày rõ ràng
- Trong đoạn có câu ghép và phép lặp.
b. Về nội dung: Các câu trong đoạn phải hướng vào làm rõ nội dung chính sẽ chốt ý :
+ Những đức tính cao đẹp của người đồng mình.
+ Lời nhắc nhở của cha đối với con.
Cụ thể :
- Phẩm chất của người đồng mình cứ hiện dần qua lời tâm tình của người cha:
+ Đó là tấm lòng thuỷ chung với nơi chôn rau cắt rốn.
“Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói”
+ Một cuộc sống tràn đầy niềm vui và lòng lạc quan.
“Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc”
-> Bằng những điệp từ, điệp ngữ, cách so sánh cụ thể, kết hợp với kiểu câu ngắn dài khác nhau, lời tâm tình của người cha đã góp phần khẳng định người miền núi tuy cuộc sống hôm nay còn vất vả, khó nhọc, “lên thác xuống ghềnh” nhưng họ vẫn sống mạnh mẽ, khoáng đạt “như sông như suối”, bền bỉ, gắn bó và tha thiết với quê hương.
-> Từ đó người cha mong muốn con:
+ Có nghĩa tình chung thuỷ với quê hương.
+ Biết chấp nhận và vượt qua những khó khăn, thử thách bằng ý chí, nghị lực và niềm tin của mình.
Đoạn văn tham khảo : Đoạn thơ Y Phương không chỉ làm rõ những đức tính cao đẹp của người đồng mình mà còn là lời nhắc nhở của cha đối với con :
“Người đồng mình thương lắm con ơi ...........Không lo cực nhọc”(Nói với con)
Cách nói mộc mạc “Người đồng mình”mà chứa đựng bao ân tình rất cảm động đó được lặp đi lặp lai như một điệp khúc trong bài ca. Chính tình thưong đó là sức mạnh để "người đồng mình" vượt qua bao gian khổ cuộc đời. Những câu thơ ngắn, đối xứng nhau "cao đo nỗi buồn/ xa nuôi chí lớn" diễn tả thật mạnh mẽ chí khí của "người đồng mình": sống vất vả, nghèo đói, cực nhọc, lam lũ nhưng có chí lớn, luôn yêu quý tự hào,