Chuyên đề dạy học dựa trên giải quyết vấn đề

Chuyên đề

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
DỰA TRÊN GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
ĐỐI VỚI BỘ MÔN VẬT LÝ CẤP THCS

I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, sự thử thách trước nguy cơ tụt hậu trên con đường tiến vào thế kỷ XXI bằng cạnh tranh trí tuệ đang đòi hỏi đổi mới giáo dục, trong đó có sự đổi mới căn bản về phương pháp dạy học

Đổi mới phương pháp dạy học là đổi mới cách thức làm việc giữa GV và HS theo hướng phát huy vai trò chủ thể của HS, đặt HS vào vị trí trung tâm của quá trình dạy học, giúp HS đạt được những mục tiêu học tập trong các hoạt động của chính họ .Trong một xã hội đang phát triển nhanh theo cơ chế thị trường, cạnh tranh gay gắt, thì phát hiện sớm và giải quyết hợp lý những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn là một năng lực bảo đảm sự thành đạt trong cuộc sống. Vì vậy, tập dượt cho học sinh biết cách phát hiện và giải quyết vấn đề gặp phải trong học tập, trong cuộc sống của bản thân, gia đình và cộng đồng là một việc làm cần thiết, mang tính chiến lược lâu dài.
Trong xu thế đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng lấy người học làm trung tâm, người thầy nên xây dựng cho mình một phương pháp giảng dạy riêng phù hợp với mục tiêu, bản chất của vấn đề cần trao đổi, phù hợp với thành phần nhóm lớp học, các nguồn lực, công cụ dạy học sẵn có. Trong đó phương pháp dạy học dựa trên giải quyết vấn đề là phương pháp đang được các nền giáo dục ở nhiều nước quan tâm nghiên cứu và ứng dụng, nhằm khai thác có hiệu quả tính tự giác và tích cực của học sinh trong lúc học, giúp các em có thể phát huy được khả năng của bản thân, nâng cao thành tích học tập.
Dạy học dựa trên giải quyết vấn đề là người học được đặt vào trong các tình huống có vấn đề, tự mình khám phá tri thức, được trực tiếp quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề theo suy nghĩ của bản thân, động não tư duy các phương án giải quyết khác nhau trong một thời gian nhất định.

II. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Định hướng đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) đã được xác định trong Nghị quyết Trung ương 4 khoá VII, Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII và được thể chế hoá trong Luật Giáo dục: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS” (điều 24.2 – Luật GD).
Trong dạy học dựa trên giải quyết vấn đề, kiến thức, kỹ năng cần học tập không được trình bày dưới dạng mặc định, có sẵn mà tiềm ẩn trong các vấn đề. Khi giải quyết các vấn đề sẽ được bộc lộ, thông qua giải quyết vấn đề, người học sẽ chiếm lĩnh được các kiến thức, kỹ năng. Vì vậy, việc phát hiện, xây dựng vấn đề, tổ chức các hoạt động giải quyết vấn đề là nội dung trọng tâm của dạy học theo kiểu dạy học dựa trên giải quyết vấn đề.

III. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
-Sự chuyển biến về đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông còn ở mức độ. Phổ biến vẫn còn cách dạy thông báo các kiến thức định sẵn, cách học thụ động. Tuy nhiên trong một số tiết dạy của các GV đã cố gắng tổ chức theo hướng tổ chức cho HS hoạt động, tự lực chiếm lĩnh tri thức mới nhưng chưa nhiều và chưa mang tính phổ biến đại trà.
-Phải tạo động lực đổi mới PPDH cho GV, hoạt động đổi mới PPDH chỉ có thể thành công khi GV có động lực hành động và chuyển hoá được từ ý chí trở thành tình cảm và tinh thần trách nhiệm đối với HS, đối với nghề dạy học.
-Hoạt động đổi mới PPDH của GV phải có sự hỗ trợ thường xuyên của đồng nghiệp thông qua dự giờ thăm lớp và cùng rút kinh nghiệm.
-Trong quá trình chỉ đạo đổi mới PPDH, cần nghiên cứu để tổ chức hợp lý việc lấy ý kiến của HS về PPDH của thầy, cô giáo với tinh thần xây dựng.
-Quá trình thực hiện đổi mới PPDH phải là quá trình hoạt động tự giác của bản thân GV và là phù hợp với yêu cầu của cơ quan quản lý giáo dục.
- Giáo viên được tham gia tập huấn đầy đủ các lớp bồi dưỡng như thay sách giáo khoa, đổi mới phương pháp dạy học, các kĩ thuật dạy học tích cực. Đặc biệt trong các năm gần đây trong nhà