Phuong phap su dung thuoc va compa

MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ
PHƯƠNG PHÁP DỰNG HÌNH BẰNG THƯỚC VÀ COMPA
TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

I/ ĐẶT VẤN ĐỀ:
Trong thời đại ngày nay, đất nước đang thời kỳ hội nhập, đòi hỏi toàn Đảng toàn dân phải biết nâng cao kiến thức, góp phần thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Trong đó, nhà giáo là nòng cốt chiếm vai trò quan trọng trong ngành giáo dục.
Chính vì vậy, trong những năm gần đây, ngành giáo dục đã có những bước đổi mới toàn diện về phương pháp dạy và học trong các nhà trường, nhưng kết quả vẫn chưa đáp ứng với yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển kinh tế xã hội. Trong tất cả các môn học, thì môn Toán là một trong những môn quan trọng nhất, nó là nền tảng để phát triển năng lực trí tuệ học sinh, là chìa khoá mở tất cả cánh cửa bí ẩn của thế giới khoa hocï. Do vậy, đối với học sinh khi còn ngồi trên ghế nhà trường, đòi hỏi phải nắm bắt kiến thức một cách khoa học, phải hiểu rõ tầm quan trọng của môn học này, nhất là phân môn hình học, nó liên quan và ứng dụng rất nhiều trong thực tế, nên học sinh phải có tính cẩn thận, kiên nhẫn , sáng tạo trong các khâu định hướng một bài toán. Trong đó, bài toán dựng hình là một trong những bài toán kho,ù quan trọng hơn hết là khâu dựng hình, nó quyết định khởi đầu một bài toán có giải được hay không, vẽ hình không chuẩn xác, học sinh khó định hướng để làm các bước tiếp theo, không có kiến thức vẽ hình thì bài toán trở nên bế tắc. Trong các bài toán dựng hình, các kiến thức được liên quan chặt chẽ với nhau, từ đơn giản đến phức tạp, nên khi gặp các bài toán dựng hình, hầu như các em không làm được vì kiến thức còn mù mờ, dẫn đến chất lượng của học sinh bị còn hạn chế. Từ đó mà các em thường bỏ bê không đào sâu nghiên cứu.
Tôi tự nghĩ phải làm gì để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học? Qua nhiều năm giảng dạy, tôi đã tìm ra nguyên nhân của việc chán nản của học sinh khi gặp phải bài toán dạng này là do các em chưa nắm được các kiến thức cơ bản của phép dựng hình và các bài toán dựng hình cơ bản, nên tôi mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm để giải bài toán dựng hình. Vẽ hình cần sử dụng nhiều dụng cụ như: Thước thẳng, thước đo góc, eke, compa v. v . . . nhưng vẽ hình chỉ cần 02 dụng cụ là thước thẳng và compa gọi là bài toán dựng hình.

II/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1/ Những kiến thức cần thiết khi giải bài toán dựng hình bằng thước và compa:
-Để giải tốt một bài toán dựng hình học sinh cần nắm được các kiến thức cơ bản:
Ở bài toán dựng hình, những hình cho trước được coi là dựng được, việc dựng hình dựa trên các phép dựng hình cơ bản và các bài toán dựng hình cơ bản.
Các phép dựng hình cơ bản là:
Dựng được đường thẳng đi qua 2 điểm phân biệt (Tiên đề về cái thước)
Dựng được đường tròn biết tâm và bán kính của nó (Tiên đề về cái compa)
Giao điểm (nếu có) của hai đường là dựng được.
Các bài toán dựng hình cơ bản là:
a/ Dựng đoạn thẳng bằng đoạn thẳng cho trước:




b/ Dựng một góc bằng một góc cho trước:




c/ Dựng đường trung trực của một đoạn thẳngcho trước, dựng trung điểm của một đoạn thẳng cho trước:



d/ Dựng tia phân giác của một góc cho trước:




e/ Qua một điểm cho trước, dựng đường thẳng vuông góc với một đường thẳng cho trước:


f/ Qua một điểm cho trước nằm ngoài một đường thẳng cho trước, dựng một đường thẳng song song với một đường thẳng cho trước:



g/ Dựng tam giác biết 3 cạnh hoặc biết 2 cạnh và một góc xen giữa, hoặc biết 1 cạnh và 2 góc kề (dựa vào các bài toán cơ bản a và b):
Như vậy, để giúp học sinh có đủ kiến thức giải bất kỳ bài toán nào, ngay từ lớp 6, 7, người giáo viên phải hướng dẫn tỷ mỷ cách sử dụng dụng cụ, các bước giải, cách thao tác trên hình vẽ. Học sinh phải nắm được cơ bản các bài toán dựng hình cơ bản từ lớp dưới lên lớp trên thì khi gặp bất kỳ bài toán dựng hình nào, các em đều định hướng và kết hợp các bài toán cơ bản nào