Kĩ năng tìm hiểu tâm lý HSTH

CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ TẬP HUẤN CÔNG TÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC
Giảng viên: TS. Phan Thị Tố Oanh
Email tải tài liệu: [email protected]
Pass:gvcn2013
Email GV:
[email protected]







I. CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ
CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM
TRƯỜNG TIỂU HỌC
Chịu áp lực từ nhiều phía
Next
Những công việc GVCN phải thực hiện trong thực tế:
Các yêu cầu đối với GVCN
Next
Chức năng quản lý
Chức năng GD
3. GVCN là người cố vấn cho công tác Đội ở lớp chủ nhiệm
NhỮng kĩ năng cơ bẢn cỦa giáo viên chỦ nhiỆm
II. KỸ NĂNG TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ HỌC SINH
TIỂU HỌC

MỤC TIÊU
-PHÁT BIỂU được quy luật phát triển tâm lý ở lứa tuổi HSTH, làm cơ sở để tổ chức tìm hiểu đặc điểm TLHS phù hợp,
-KỂ được nguyên tắc, quy trình chung và những điều kiện cần thiết trong việc tổ chức tìm hiểu TLHS.
-SỬ DỤNG được 1 số phương pháp, kĩ thuật đơn giản, ứng dụng vào tìm hiểu HS,TỰ ĐƯA RA cách thức phù hợp
Có thái độ KHÁCH QUAN, KHOA HỌC,THẬN TRONG đối với việc tìm hiểu, đánh giá TLHS và có ý thức TỰ RÈN LUYỆN thường xuyên nâng cao trình độ kĩ năng tìm hiểu TLHS.
1. Nội dung cơ bản :
- Một số khái niệm cơ bản: “Tìm hiểu tâm lí học sinh”, “Cấu trúc nhân cách”; “Đặc điểm tâm lí”.
- Nguyên tắc, các bước tiến hành, các điều kiện cần thiết để tìm hiểu tâm lí học sinh.
- Các phương pháp, kĩ thuật, cách thức tìm hiểu tâm lí học sinh đơn giản, phù hợp, mang tính khách quan, khoa học.
2. Phương pháp học tập : “Động não”, “Thực hành”, “Chia sẻ kinh nghiệm”
HĐ 1: QUY LUẬT PHÁT TRIỂN TÂM LÍ Ở LỨA TUỔI HS TH
MỤC TIÊU:
Xác định được quy luật chung trong phát triển tâm lí ở lứa tuổi học sinh Tiểu học
- Liên hệ được với thực tiễn học sinh ở nhà trường Tiểu học hiện nay;
- Xác định được các mặt phát triển tâm lí của học sinh Tiểu học.
Câu hỎi thẢo luẬn
N1.Thầy/cô nhìn thấy gì?(Kể ra tất cả những gì nhìn thấy ở trên cây)
N1.Thầy /cô giải thích như thế nào về những gì mình đã nhìn thấy?Chúng ta có thể tạo ra những trái táo to chín đều nhau hay không?
N2. Thầy/cô có thấy mối liên hệ nào giữa hình ảnh cái cây với HS của mình không? Chúng ta có thể tạo ra những thế hệ HS trưởng thành hoàn hảo giống nhau không?
N2. Nêu các biểu hiện tâm lý của hs mình và những khó khăn mà GV gặp phải trong công tác chủ nhiệm lớp?
MỤc đích cuỐi cùng cỦa viỆc tìm hiỂu tâm lý HS là đỂ GV có thỂ giúp đỠ,hỖ trỢ giáo dỤc HS tỐt hơn chỨ không phẢi là đỂ đánh giá,phân loẠi HS

KẾT LUẬN HĐ 1:
- Sự phát triển tâm lí mang tính quy luật về tính không đồng đều của sự phát triển thể hiện ở tất cả các lĩnh vực của nhân cách: trẻ phát triển với tốc độ khác nhau, nhưng đó lại là Tính độc đáo.
- Các điều kiện phát triển tâm lí ở lứa tuổi học sinh Tiểu học: hoạt động học tập, các hoạt động chung khác, hoạt động giao tiếp với những người xung quanh (với người lớn và các bạn cùng tuổi).
KẾT LUẬN HĐ 1 (TIẾP)
Đặc thù mang tính quy luật trong sự phát triển tâm lí của học sinh lứa tuổi TH gây ra những khó khăn nhất định cho GV trong việc nhận diện, đánh giá, có tác động phù hợp đến học sinh. Điều này đòi hỏi phải có những cách thức phù hợp, khoa học, để có thể tìm hiểu học sinh một cách khách quan, đúng đắn.
Ở lứa tuổi TH, có một số lĩnh vực thể hiện nét riêng, đặc thù của lứa tuổi, chi phối sự phát triển của các lĩnh vực khác và toàn bộ nhân cách học sinh. Đây là điều giáo viên chủ nhiệm cần nắm được để định hướng cho việc tìm hiểu học sinh một cách phù hợp.
HĐ 2: CÁC NGUYÊN TẮC, CÁC BƯỚC, CÁC ĐIỀU KIỆN, CÁC MẶT CẦN TÌM HIỂU
Mục tiêu:
- Xác định được các nguyên tắc chung trong tìm hiểu tâm lí học sinh;
- Xác định được các bước tổ chức tìm hiểu tâm lí học sinh một cách phù hợp;
- Xác định được các mặt phát triển tâm lí cần tìm hiểu ở học sinh phù hợp theo lứa tuổi;

- Xác định được các điều kiện cần thiết để tìm hiểu học sinh phù hợp lứa tuổi.
CÂU HỎI THẢO LUẬN
N2.Các thầy cô tìm hiểu HS mình vào những thời điểm nào?
N2. Các thầy cô tìm hiểu cái gì ở HS mình?
N1.Các thầy cô tìm hiểu HS mình bằng cách nào?
N1.Các thầy cô lưu giữ những thông tin mình có được bằng cách nào?
*Qua 4 sản phẩm trình bày có điểm chung nào?
( rút ra các nguyên tắc, phương pháp,các bước tìm hiểu tâm lý HS)
GVCN cẦn tìm hiỂu nhỮng gì Ở hs?

Hoàn cảnh sống của từng học sinh: hoàn cảnh sống gia đình, lối xóm, bạn bè tác động, ảnh hưởng rất nhiều đến phong cách, lối sống của học sinh. Nắm chắc những điều trên giúp GVCN biết được nguyên nhân, những yếu tố tích cực hay tiêu cực, những thuận lợi, khó khăn tác động đến HS để tư vấn, phối hợp với cha mẹ giáo dục HS.
Những đặc điểm về thể chất sinh lý của từng học sinh: thể lực, chiều cao cân nặng…khuyết tật, bệnh tật…từ đó có những biện pháp giúp đỡ thích hợp: sắp xếp chỗ ngồi…
Những đặc điểm về trí tuệ và phong cách của mỗi HS: khả năng nhận thức, tư duy ở mỗi em ( thông minh, nhanh nhẹn, chậm chạp) trong học tập, vui chơi giao tiếp. Tác phong hoạt bát hay chậm chạp. Hứng thú hoạt động, sở thích, nhu cầu giao tiếp và tình cảm của mỗi em( thích giao tiếp, cởi mở hay lầm lỳ, ít nói, ưu tư), tính cẩn thận, chín chắn trong học tập, sinh hoạt hay cẩu thả, bồng bột, hiền dịu hay nóng nảy.
Nắm vững tính cách, lối sống của từng học sinh như chăm hay lười học, sở thích khiêm tốn hay ba hoa, mạnh dạn hay nhút nhát, nhân hâu vị tha hay ích kỷ với mọi người, có tính tự lập hay ỷ lại, biết tự trọng, có ý thức xây dựng, bảo vệ danh dự bản thân và tập thể hay là vô tổ chức, vô kỷ luật; biết kính trên nhường dưới, tôn trọng mọi người, tôn trọng pháp luật hay là sống buông thả, cách ứng xử của hs…


GVCN tìm hiỂu HS bẰng cách nào?
Nghiên cứu tư liệu, hồ sơ của học sinh đã có từ những năm trước. GVCN nghiên cứu học bạ, GVCN tìm hiểu thông qua GVCN cũ….
Phiếu trưng cầu ý kiến do GVCN tự soạn.
Bản thân của GV sẽ tham vấn cho HS, Trò chuyện với hs trước và sau buổi học.
Cùng tham gia vào các hoạt động của HS
Tìm hiểu HS thông qua đối tượng khác: cha mẹ, Gv tổng phụ trách….
Qua 4 sẢn phẨm trình bày có điỂm chung nào?Nêu các nguyên tẮc,các bưỚc tìm hiỂu tâm lý HS?
Nguyên tắc:Giáo dục phải đi trước sự phát triển,có nghĩa là kéo theo sự phát triển chứ không phải chạy theo sự phát triển của trẻ
Phương pháp:Phối hợp với các lực lượng khác:Đội TNTP, PHHS,đều có lưu giữ thông tin,quan sát trao đổi với HS.
Các bước:Thời điểm,hướng đến những nét, khả năng HS (sở trường, năng khiếu, trình độ nhận thức) GV tham khảo phân nhóm HS thông qua các phiếu thăm dò để biết các em muốn gì? Xác định rõ mục đích tìm hiểu TLHS,Các cách thức tìm hiểu đa dạng phong phú, phù hợp, phôi hợp các lực lượng, biết lưu giữ thông tin, sử dụng,khai thác thông tin cho mình về sau.
KẾT LUẬN HĐ 2:
Hiện tượng tâm lí không thể được đo đạc một cách trực tiếp nhưng có thể đánh giá gián tiếp thông qua các sản phẩm hoạt động và các mối quan hệ giao tiếp.
Đối với lứa tuổi học sinh TH đó là hoạt động học tập, các hoạt động chung khác của HS, giao tiếp của HS với người lớn (trong gia đình, ở nhà trường, ngoài xã hội) và với bạn cùng lứa.
Điều này thể hiện nguyên tắc gián tiếp, khách quan, xã hội – lịch sử trong nghiên cứu TLH. Các nguyên tắc này cần được quán triệt trong tổ chức tìm hiểu tâm lí HS để đảm bảo thu được tư liệu một cách tin cậy nhất. Ngoài ra, từ phía GVCN cần tránh sự định kiến, nóng vội đối với HS.
KẾT LUẬN HĐ 2 (TIẾP)

- Việc tổ chức tìm hiểu tâm lí học sinh cần tuân thủ các bước: xác định mục đích; thời gian; phạm vi; cách thức; điều kiện tìm hiểu; hướng phối hợp xử lí thông tin; hướng lưu trữ, khai thác thông tin về học sinh.

- Nội dung tìm hiểu tùy theo mục đích và bám vào cấu trúc nhân cách học sinh.
HĐ 3: THỰC HÀNH TÌM HIỂU HỌC SINH THEO MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP, KỸ THUẬT KHÁCH QUAN
Mục tiêu:
- Học viên thực hành sử dụng một số phương pháp tìm hiểu tập thể học sinh và đặc điểm tâm lí cá nhân học sinh vào tìm hiểu học sinh.
- Học viên tự xây dựng cách thức riêng để tìm hiểu tâm lí học sinh.


*HOẠT ĐỘNG 3: THỰC HÀNH
Chia 4 nhóm:
-Nhóm 1 Làm phiếu điều tra lý lịch HS đầu năm học
-Nhóm 2 Lập phiếu quan sát trực tiếp HS
-Nhóm 3 Phiếu thăm dò, trưng cầu ý kiến HS
-Nhóm 4 Phiếu đến thăm1 gia đình HS (xây dựng dàn ý trao đổi với phụ huynh tình hình của HS)
ĐẶC ĐIỂM LỨA TUỔI HỌC SINH TIỂU HỌC
1.Cơ thể của HS tiểu học còn ít thích nghi với các điều kiện của tư thế tĩnh kéo dài là tư thế các em thường giữ khi ngồi học ở trường, do cơ và các xương còn yếu
2.Ở HS tiểu học bắt đầu hình thành các kiểu cơ bản của “ hoạt động khép kín của vỏ bán cầu đại não” cơ sở cho các đặc điểm tâm lí cá nhân của hoạt động trí tuệ và các quá trình cảm xúc.
3. Hoạt động chủ đạo của trẻ em ở lứa tuổi tiểu học đã chuyển từ vui chơi sang học tập. Song nhu cầu vui chơi ở các em vẫn còn rất lớn.
4. Khả năng tri giác và quan sát hiện thực bên ngoài của HS tiểu học đã được phát triển nhưng chưa hoàn thiện.
5. Tính hiện thực là đặc điểm tiêu biểu đối với sự tưởng tượng của HS tiểu học.
6. HS tiểu học tiến hành hoạt động của mình chỉ dựa vào các mục đích trước mắt, còn các mục đích lâu dài thì các em còn chưa thể hiểu được.
7. HS tiểu học rất đa cảm, dễ xúc động.
8. Sự chú ý của HS tiểu học còn chưa bền vững.
II. ĐẶC ĐIỂM LỨA TUỔI HỌC SINH TIỂU HỌC
III. KĨ NĂNG GIẢI QUYẾT
CÁC TÌNH HUỐNG GIÁO DỤC





Những tình huống cần giải quyết trong thực tiễn giáo dục thường là những tình huống như thế nào?
Theo thầy, cô nếu coi HS là trung tâm thì khi GV giải quyết các tình huống giáo dục cần đảm bảo các nguyên tắc/ yêu cầu nào?
Các yêu cầu khi giải quyết tình huống GD theo quan điểm giáo dục người học là trung tâm
Hoạt động 1:

KẾT LUẬN HĐ1:
* Tình huống chứa đựng mâu thuẫn giữa HS với người khác
*Tình huống chứa đựng mâu thuẫn trong thái độ, hành vi , trách nhiệm, bổn phận của bản thân HS
1.Tình huống giáo dục là hiện tượng có vấn đề mang tính điển hình đối với HS nảy sinh trong bản thân quá trình GD, trong đời sống nhà trường, lớp học, hoặc trong gia đình, ngoài cộng đồng/ xã hội
2. Các loại tình huống



Khi tình huống được giải quyết thì HS cảm thấy được thuyết phục về cả mặt nhận thức/lý trí, tình cảm

Có mối quan hệ chặt chẽ giữa nhận diện hiện tượng, sự việc với thái độ và hành vi của con người ứng xử với hiện tượng đó












:











3. Những yêu cầu mang tính định hướng cho việc giải quyết tình huống giáo dục:
3. Giải quyết tình huống giáo dục lấy người học làm trung tâm
Các bước giải quyết
tình huống giáo duc


2) Những yếu tố nào đã giúp người chơi góp phần làm cho đội chơi thành công? Còn những yếu tố nào đã làm cho người chơi, đội chơi chưa thành công?
1) Trong số những chỗ có thể ngồi, người chơi đã chọn được chỗ ngồi tối ưu để giành thắng lợi cho đội mình chưa?

Có thể vận dụng bài học kinh nghiệm nào từ trò chơi trên vào giải quyết tình huống giáo dục?
Khi giải quyết tình huống giáo dục cần trải qua những bước nào?
Cần tính đến những yếu tố, yêu cầu nào khi quyết định giải quyết vấn đề trong tình huống có liên quan đến học sinh?
Hoạt động 2. Các bước giải quyết
tình huống giáo dục
KẾT LUẬN
Học sinh bị kỷ luật, phụ huynh nhờ GVCN can thiệp
Một học sinh sắp bị đưa ra xét ở Hội đồng kỷ luật. Phụ huynh là người có chức vị chủ chốt ở địa phương đến đề nghị bạn với tư cách là GVCN xin với Hội đồng kỷ luật chiếu cố và “cho qua”. Nếu là GVCN, bạn ứng xử thế nào với vị phụ huynh đó?
TÌNH HUỐNG 1
GỢi ý:
1. Giáo viên chủ nhiệm đề nghị với phụ huynh đó lên thẳng hiệu trưởng để trình bày ý kiến.
2. Nhận là sẽ trình bày đề nghị của gia đình trước cuộc họp Hội đồng kỷ luật.
3. Tóm tắt lại khuyết điểm trầm trọng mà học sinh vi phạm. Đề nghị gia đình cùng thống nhất với giáo viên chủ nhiệm đánh giá mức độ vi phạm và biện pháp kỷ luật cần thiết, coi đó là biện pháp giáo dục để em học sinh có dịp “tỉnh ngộ” rút kinh nghiệm và sửa chữa khuyết điểm.
4, Đáp án khác
Tình huống 2: Hai học sinh đánh nhau, phụ huynh của một trong hai em học sinh đó đến lớp và gọi em học sinh kia ra, đe doạ đánh em học sinh này. Cả lớp xúm quanh lại, ồn ào và mất trật tự. Nếu bạn có mặt trong trường hợp đó, bạn sẽ xử lý như thế nào?
Gợi ý:

Hỏi lý do về việc phụ huynh đó cần gặp học sinh.
Mời phụ huynh về văn phòng để giải quyết.
Cùng GVCN, Ban Nề nếp gặp 2 học sinh trong cuộc để tìm hiểu sự việc và có hướng giải quyết thích hợp.
Kĩ năng lẮng nghe tích cỰc
Ngừng nói
Tạo cho người nói cảm giác thoải mái
Thể hiện cho người nói thấy rằng mình muốn lắng nghe
Tránh làm những việc gây mất tập trung
Đồng cảm với người nói
Hãy kiên nhẫn
Giữ bình tĩnh
Tránh tranh cãi hoặc phê phán
Đặt câu hỏi

Kinh nghiỆm tỐt trong giáo dỤc hỌc sinh chưa ngoan
46
Tình huống 3:
Thầy giáo Tùng là một thầy giáo trẻ,mới ra trường là giáo viên chủ nhiệm lớp 5B.Thầy rất vui tính, yêu quý và gần gũi học sinh. Chính vì vậy các em học sinh trong lớp cũng rất quý mến thầy.
Một lần tình cờ, thầy nghe thấy Huyền một học sinh nữ trong lớp nói với các bạn khác:” Thầy Tùng quý tớ nhất, thầy là của tớ, các cậu không được chơi với thầy”
Nếu là thầy Tùng, bạn sẽ làm gì?
XỬ LÝ TÌNH HUỐNG
47
Tình huỐng 4

Lớp 3C vốn rất trầm, giờ học không mấy khi thấy các em phát biểu.Các em cũng không hăng hái tham gia vào các hoạt động của lớp, trường
Là giáo viên chủ nhiệm phải làm thế nào để khuấy động phong trào của lớp?
48
XỬ lý tình huỐng 3
Bạn là một giáo viên vui tính,gần gũi với học sinh nên được các em học sinh trong lớp quý mến, đó là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, có thể do bạn còn quá trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm đã cư xử có phần không khéo léo. Việc bạn gần gũi với học sinh là tốt nhưng cũng cần phải giữ được khoảng cách giữa thầy và trò. Bạn là một thầy giáo trẻ, em đó lại là một học sinh nữ, nhưng ở đay em ấy còn nhỏ nên không thể suy diễn dó là tình cảm nam nữ được. đó chỉ là lời nói của trẻ con, học sinh nói vậy chỉ là chúng quý bạn thôi nhưng điều đó đã thể hiện sự ích kỉ và ganh ghét nhau trong việc tranh giành tình cảm của bạn. Vì vậy, bạn không thể coi nhẹ chuyện này mà bỏ qua.
49
Nhưng nẾu bẠn to tiẾng mẮng HuyỀn trưỚc mẶt nhỮng bẠn khác:”không đưỢc nói như vẬy” thì sẼ lam HuyỀn xẤu hỔ vì bỊ thẦy mẮng trưỚc mẶt bẠn bè,nhẤt là bỊ mẮng vì em Ấy quý thẦy. điỀu này sẼ làm tỔn thương tỚi tình cẢm và lòng tỰ trỌng cỦa em mà các em khác cũng sỢ hãi và xa lánh bẠn. ChẮc hẲn bẠn cũng không muỐn hỌc sinh chuyỂn tỪ yêu quý sang căm ghét mình.
Tốt nhất, bạn nên giả vờ như không nghe thấy, sau đó gọi riêng Huyền ra để nói chuyện. bạn không nói rõ ràng bạn đã nghe thấy lời em ấy nói mà làm như vô tình tâm sự với em ấy rằng bạn yêu quý tất cả học sinh trong lớp, không riêng em nào hết cả và bạn cũng mong mọi học sinh trong lớp đoàn kết,yêu thương nhau như yêu quý thầy giáo. Những lời lẽ tế nhị của bạncó thể thức tỉnh được em ấy là bạn yêu quý tất cả học sinh trong lớp chứ không riêng gì em và em ấy không nên ích kỉ, tranh giành, muốn độc chiếm như thế. Mặt khác, trong khi tiếp xúc với học sinh, bạn cũng nên gần gũi vừa phải, công bằng, không thiên vị hay đặc biệt thân mật với em nào để giữ được “ cái uy “ của giáo viên và để tránh những hiện tượng như trên xảy ra.
50
XỬ lý tình huỐng 4
Hãy dạy cho các em cách biết động viên, khích lệ tinh thần các bạn trong lớp cũng là khích lệ chính mình. Nếu bạn nào trong lớp giành được một bàn thắng hay làm một điều tốt ,hãy chúc mừng bạn ấy ,hãy vỗ tay thật kêu bởi lẽ học sinh thường rất thích chuyện này. Bất cứ lúc nào khi ta được khen và được thưởng vì những cố gắng của mình thì ta sẽ cố gắng làm việc tốt hơn. Hãy tạo nên bầu không khí thân thiện trong lớp,ở đó các thành viên biết cùng chúc mừng thành tựu của nhau.
Mọi người đều thích được chúc mừng khi làm được một điều tốt.Bạn cần giúp các em trở thành một tập thể đoàn kết,ở đó các thành viên gắn bó với nhau,cùng chúc mừng những thành quả của nhau.
51
Sau đó, hãy đưa ra nhiỀu thí dỤ vỀ nhỮng thích hỢp đỂ vỖ tay chúc mỪng nhỮng hỌc sinh chẲng hẠn khi mỘt bẠn có mỘt nhẬn xét hay,mỘt điỂm sỐ cao hay viẾt mỘt đoẠn văn xuẤt xẮc .cũng thẾ,nẾu bẠn nào điỂm không đưỢc cao thì vẪn chúc mỪng nẾu điỂm sỐ đó chỨng tỎ có sỰ nỔ lỰc hơn trưỚc.Nên khuyẾn khích các em chỊu khó phát biỂu ,xay dỰng bài bẰng cách thưỞng điỂm,khen ngỢi khi các e phát biỂu đúng sáng tẠo.CẦn dẠy cho các em phẢi vỖ tay làm sao đó đỂ bày tỎ lòng tôn trỌng cũng như sỰ cẢm kích cỦa mình
Khi trả bài làm cho học sinh, nên ghi điểm số trên bảng biểu dương được treo trong lớp Hã cùng các em võ tay tán dương những em đạt điểm cao,những học sinh có tiến bộ.Điều này sẽ nâng cao tinh thần phấn đấu của các em
52
Khi học sinh đã có được sự hứng khởi mỗi khi làm được điều tốt, các em sẽ thi đua nhau làm thật nhiều điều tốt .Khi đó, bạn có thể động viên các em tham gia vào các hoạt động,phong trào của nhà trường,lớp.bạn cũng nên cùng các em tổ chức những buổi học ngoại khóa,những giờ chơi của lớp để các em gần gũi với nhau hơn.trong một môi trường năng động,sôi nổi các em sẽ học tốt hơn
53
ĐỊnh hưỚng,vẬn dỤng trong công tác giẢng dẠy và giáo dỤc
Vậy những định hướng đó là gì? Chúng tôi một số những định hướng như sau:
10 bước giúp việc dạy trẻ đạt hiệu quả, cụ thể:
1. Khen thưởng:
2.Luôn nhất quán 3.Tạo thói quen
4.Đặt ranh giới 5.Kỷ luật
6.Cảnh báo 7.Giaỉ thích
8.Biết kiềm chế 9.Trách nhiệm
10.Nghỉ ngơi, giải trí