Chương II. §5. Hệ số góc của đường thẳng y = ax + b (a ≠ 0)

Gv : HOÀNG VĂN KHUYÊN
Kiểm tra bài cũ:
Cho hai hàm số bậc nhất : y = ax + b (a ? 0). (d)
y = a`x + b` (a` ? 0). (d`)
Em hãy cho biết khi nào thì : d // d`; d trùng d`; d cắt d`
? d // d` ? a = a` và b ? b`
? d ? d` ? a = a` và b = b`
? d cắt d` ? a ? a`
Trả lời :
0
0
0
y
y
y
x
x
x
Song song
Trùng nhau
Cắt nhau
Giao điểm đây
Đây chính là các trường hợp về vị trí tương đối của hai đường thẳng
Bài 5 : HỆ SỐ GÓC CỦA ĐƯỜNG THẲNG y = ax + b (a ? 0)
1 - Khái niệm Hệ Số Góc Của Đường Thẳng y = ax + b (a ? 0).
a) Góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b và trục Ox.
Trong mặt phẳng toạ độ Oxy, góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b với trục Ox. Ta hiểu đó là góc tạo bởi tia Ax và tia AT (A là giao điểm của đường thẳng y = ax + b với trục Ox, T là điểm thuộc đường thẳng y=ax + b và có tung độ dương)


T
T
y = ax + b
y = ax + b
a > 0
a < 0
0
0
y
y
x
x
A
A
Đây là góc tạo bởi đường thẳng y = ax +b với trục Ox
Góc nhọn nếu
a > 0
Góc tù nếu
a < 0
Trên đây là minh hoạ về góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b và trục Ox.
??? Em hãy cho biết những đường thẳng như thế nào với nhau thì cùng tạo với Ox những góc bằng nhau ?
Những đường thẳng song song (hoặc trùng) nhau thì cùng tạo với Ox những góc bằng nhau.
? Các đường thẳng có cùng hệ số a (a là hệ số của x) thì tạo với Ox các góc bằng nhau.
b) Hệ số góc.
0
y
x
2
-4
y = 0,5x + 2
y = x + 2
y = 2x + 2
-2
-1
??? Hệ số a của những hàm số trên có chung đặc điểm gì (về thứ tự )?
? Các hàm số này đều có hệ số a là số dương.
??? Có nhận xét gì về các góc tạo bởi các đường thẳng với trục Ox trong trường hợp này ?
? Góc tạo bởi các đường thẳng với Ox đều là góc nhọn.
??? Hãy so sánh độ lớn của các ?1, ?2, ?3 và rút ra nhận xét (có liên quan gì đến hệ số a của các hàm số)?
?1
?2
?3
? ?1 < ?2 < ?3
? Hàm số có hệ số a lớn hơn thì góc tạo bởi đồ thị với trục Ox lớn hơn (0.5<1< 2), nhưng vẫn không bằng 90o.
Xét đồ thị các hàm số : y = 0,5x + 2; y = x + 2; y = 2x + 2.
Bài 5 : HỆ SỐ GÓC CỦA ĐƯỜNG THẲNG y = ax + b (a ? 0)
0
2
y
x
1
2
4
y = -0,5x + 2
y = -x + 2
y = -2x + 2
?1
?2
?3
??? Hệ số a của những hàm số trên có chung đặc điểm gì (về thứ tự )?
??? Có nhận xét gì về các góc tạo bởi các đường thẳng với trục Ox trong trường hợp này ?
??? Hãy so sánh độ lớn của các ?1, ?2, ?3 và rút ra nhận xét (có liên quan gì đến hệ số a của các hàm số)?
? Các hàm số này đều có hệ số a là số âm.
? Góc tạo bởi các đường thẳng với Ox đều là góc tù.
? ?1 < ?2 < ?3
? Hàm số có hệ số a lớn hơn thì góc tạo bởi đồ thị với trục Ox lớn hơn (-2 < -1 < -0,5), nhưng vẫn không bằng 180o.
Xét đồ thị các hàm số : y = -2x + 2; y = -x + 2; y = -0,5x + 2.
Bài 5 : HỆ SỐ GÓC CỦA ĐƯỜNG THẲNG y = ax + b (a ? 0)
? Các đường thẳng có cùng hệ số a (a là hệ số của x) thì tạo với Ox các góc bằng nhau.
b) Hệ số góc.
0
y
x
2
-4
y = 0,5x + 2
y = x + 2
y = 2x + 2
-2
-1
?1
?2
?3
0
2
y
x
1
2
4
y = -0,5x + 2
y = -x + 2
y = -2x + 2
?1
?2
?3
??? Như vậy ta có thể kết luận gì về góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b với a > 0?
- Khi a > 0 thì góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b với trục Ox là góc nhọn. Hệ số a càng lớn thì góc càng lớn nhưng vẫn nhỏ hơn 900.
??? Tương tự ta có thể kết luận gì về góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b với trục Ox trường hợp a < 0?
- Khi a < 0 thì góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b với trục Ox là góc tù. Hệ số a càng lớn thì góc càng lớn nhưng vẫn nhỏ hơn 1800.
Gọi ? là góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b với trục Ox, ta có.
Nếu a > 0 thì ? là góc nhọn, a càng lớn thì ? càng lớn nhưng vẫn nhỏ hơn 900. ( 0 < ? < 900).
Nếu a < 0 thì ? là góc tù, a càng lớn thì ? càng lớn nhưng vẫn nhỏ hơn 1800. ( 900 < ? < 1800).
? Các đường thẳng có cùng hệ số a (a là hệ số của x) thì tạo với Ox các góc bằng nhau.
b) Hệ số góc.
x
2
y = 0,5x + 2
y = x + 2
y = 2x + 2
-2
-1
?1
?2
?3
0
2
y
1
2
4
y = -0,5x + 2
y = -2x + 2
?1
?2
?3
y
x
y
x
0
Vì có sự quan hệ giữa hệ số a với góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b và trục Ox nên người ta gọi a là hệ số góc của đường thẳng y = ax + b.
Hệ số a của đường thẳng y = ax + b là hệ số góc của nó.
Tóm lại :
? Chú ý : Khi b = 0 ta có hàm số y = ax. Trong trường hợp này, ta cũng nói rằng a là hệ số góc của đường thẳng y = ax.
2 - Ví dụ :
VD1 : Cho hàm số y = 2x + 2.
a) Vẽ đồ thị của hàm số.
b) Tính góc tạo bởi đường thẳng y = 2x + 2 và trục Ox (làm tròn đến phút)
VD2 : Cho hàm số y = -2x + 2
Vẽ đồ thị của hàm số.
b) Tính góc tạo bởi đường thẳng y = -2x + 2 và trục Ox (làm tròn đến phút)

Kết lại :
??? Trong bài học này ta đã học được những gì ?
Góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b (a ? 0).


T
T
y = ax + b
y = ax + b
a > 0
a < 0
0
0
y
y
x
x
A
A
- Hệ số góc của đường thẳng y = ax + b (a ? 0). Là hệ số a của đường thẳng đó.
- tg (tang) của góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b (a ? 0) và trục Ox bằng hệ số góc (bằng a)
- Cách tính số đo của góc tạo bởi đường thẳng và trục Ox
Bài tập :
Cho hàm số y = ax + b. hãy xác định a và b trong các trường hợp sau.
Đồ thị của hàm số song song với đường thẳng y = x và cắt trục Ox tại điểm có hoành độ bằng 2.
Hãy tính số đo của góc tạo bởi đường thẳng và trục Ox trong trường hợp trên.
Giải :
a) - Vì đồ thị của hàm số song song với đường thẳng y = x. nên a = 1.
- Vì đồ thị của hàm số cắt trục Ox tại điểm có hoành độ bằng 2
Suy ra :
0 = 2 + b ? b = -2.
Vậy hàm số có dạng : y = x - 2.
Chú ý về nhà: - Tiếp tục làm câu b.
- học kỹ các khái niệm về góc tạo bởi đường thẳng và hệ số góc.
- Làm các bài tập 27, 28, 29 trang 58, 59 SGK.
Gv : HOÀNG VĂN KHUYÊN