Bài 20. Hơi nước trong không khí. Mưa

Người thực hiện: Nông Văn Tiệp
Trường PTDTNT Điểu Ong
Bù Đăng – Bình Phước
Kiểm tra bài cũ


Em hãy nêu phạm vi hoạt
động và hướng thổi của Tín
phong?
Em hãy nêu phạm vi hoạt động và hướng thổi của Tín phong?
- Phạm vi: Thổi từ khoảng các vĩ độ 300 Bắc và Nam (các đai áp cao chí tuyến) về Xích đạo (đai áp thấp Xích đạo).
- Hướng gió: ở nửa cầu Bắc, gió có hướng Đông Bắc, ở nửa cầu Nam, gió có hướng Đông Nam.








Hơi nước tuy chiếm một tỉ lệ rất nhỏ, nhưng lại là nguồn gốc sinh ra các hiện khí tượng như sương, mây, mưa…
Giới thiệu bài mới:
HƠI NƯỚC TRONG KHÔNG KHÍ. MƯA
BÀI 20

Bài 20: HƠI NƯỚC TRONG KHÔNG KHÍ. MƯA
1. Hơi nước và độ ẩm của không khí
Hơi nước trong không khí do đâu mà có?
BIỂN
HỒ, AO
Con người
Thực, động vật
Sông, suối
Trong các nguồn cung cấp hơi nước trong không khí, nguồn nào là nguồn cung cấp chính?
BIỂN
HỒ, AO
Con người
Thực, động vật
Sông, suối
Nguồn cung cấp chính hơi nước trong không khí là biển và đại dương
Tại sao trong không khí lại có độ ẩm?
Do không khí có chứa hơi nước, nên không khí có độ ẩm.
Độ ẩm của không khí là gì?
Độ ẩm không khí là lượng hơi nước chứa trong không khí

Bài 20: HƠI NƯỚC TRONG KHÔNG KHÍ. MƯA
1. Hơi nước và độ ẩm của không khí
- Không khí bao giờ cũng chứa một lượng hơi nước nhất định, lượng hơi nước đó làm cho không khí có độ ẩm.
Muốn biết không khí có độ ẩm cao hay thấp, người ta sử dụng dụng cụ gì để đo?
- Dụng cụ đo độ ẩm không khí: ẩm kế
Dụng cụ để đo độ ẩm của không khí
Dựa vào bảng lượng hơi nước tối đa trong không khí em hãy cho biết lượng hơi nước tối đa mà không khí chứa được khi có nhiệt độ: 100C, 200C, 300C ?
Em hãy nhận xét gì về mối quan hệ giữa nhiệt độ và lượng hơi nước có trong không khí?
Nhiệt độ không khí càng cao, lượng hơi nước chứa được càng nhiều (độ ẩm càng cao)

Bài 20: HƠI NƯỚC TRONG KHÔNG KHÍ. MƯA
1. Hơi nước và độ ẩm của không khí
- Không khí bao giờ cũng chứa một lượng hơi nước nhất định, lượng hơi nước đó làm cho không khí có độ ẩm.
- Dụng cụ đo độ ẩm không khí: ẩm kế
- Nhiệt độ có ảnh hưởng đến khả năng chứa hơi nước của không khí. Nhiệt độ không khí càng cao, lượng hơi nước chứa được càng nhiều (độ ẩm càng cao)
Lượng hơi nước tối đa trong không khí
Dụng cụ đo độ ẩm của không khí
Độ ẩm tuyệt đối (g/m3)
Độ ẩm tương đối (%)
Trong điều kiện nào, hơi nước trong không khí sẽ ngưng tụ ? Khi ngưng tụ , nó sinh ra hiện tượng gì ?
Không khí đã bão hoà
Vẫn được cung cấp thêm hơi nước
Bị lạnh do bốc lên cao
Tiếp xúc với khối khí lạnh
Hơi nước sẽ ngưng đọng thành hạt nước
ngưng tụ
gần mặt đất :sương
trên cao : Mây
Mưa
- Do di chuyển đến một vùng lạnh hơn
- Di chuyển qua dòng biển lạnh,...
Sương mù (lơ lửng trong không khí mà dày đặc)
Sương khói (mỏng manh, tựa như làn khói)
Sương muối (các hạt nước trở thành các hạt băng nhỏ, trắng, giống như những hạt muối do nhiệt độ hạ xuống rất thấp)
Mây:
Các hạt nước tụ lại thành từng
đám gọi là mây.

Mưa: (Nước rơi từ khí quyển xuống mặt đất)

Bài 20: HƠI NƯỚC TRONG KHÔNG KHÍ. MƯA
1. Hơi nước và độ ẩm của không khí
- Không khí bao giờ cũng chứa một lượng hơi nước nhất định, lượng hơi nước đó làm cho không khí có độ ẩm.
- Dụng cụ đo độ ẩm không khí: ẩm kế
- Nhiệt độ có ảnh hưởng đến khả năng chứa hơi nước của không khí. Nhiệt độ không khí càng cao, lượng hơi nước chứa được càng nhiều (độ ẩm càng cao)
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
Trong điều kiện nào, hơi nước trong không khí sẽ ngưng tụ thành mây, mưa ?

Không khí bốc lên cao
Bị lạnh dần
Mây
hơi nước sẽ ngưng tụ thành hạt nước nhỏ
gặp ĐK thuận lợi, tiếp tục ngưng tụ

hạt nước to dần,
mưa
Vòng tuần hoàn của nước
rơi xuống













Vòng tuần hoàn của nước













Em hãy kể tên các loại mưa ?
Mưa rào
Mưa dầm
Mưa phùn
Mưa tuyết:
Nước rơi nếu gặp nhiệt độ khoảng 00C và trong điều kiện không khí yên tĩnh sẽ tạo thành tuyết rơi.
Mưa đá:
Mưa đá xảy ra trong ĐK thời tiết nóng, oi bức. Khi các luồng không khí đối lưu từ mặt đất bốc lên rất mạnh, làm cho các hạt nước bị đẩy lên, xuống nhiều lần, gặp lạnh trở thành các hạt băng. Các hạt băng lớn dần qua mỗi lần bị đẩy lên xuống rồi rơi xuống đất thành mưa đá

Bài 20: HƠI NƯỚC TRONG KHÔNG KHÍ. MƯA
1. Hơi nước và độ ẩm của không khí
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
a. Tính lượng mưa trung bình của 1 địa phương
Muốn biết lượng mưa nhiều hay ít người ta dùng dụng cụ gì để đo?
Người ta sử dụng vũ kế (thùng đo mưa)
Dụng cụ đo mưa: Thùng đo mưa (vũ kế) - Đơn vị: mm(milimet)
Dựa vào SGK em hãy nêu cách tính lượng mưa của một ngày, một tháng, một năm? Lượng mưa TB năm?
Trong ngày = tổng số lượng mưa các lần trong ngày.
Trong tháng = Tổng lượng các ngày trong tháng
Trong năm = Tổng lượng mưa 12 tháng.
LMTB năm = Tổng lượng mưa nhiều năm chia cho số năm
Sự khác nhau giữa cách tính
* Trong ngày = tổng số lượng mưa các lần trong ngày.
*Trong tháng = Tổng lượng mưa các ngày trong tháng
* Trong năm = Tổng lượng mưa 12 tháng.
* LMTB năm = Tổng lượng mưa nhiều năm chia cho số năm
* Nhiệt độ trung bình trong ngày= tổng nhiệt độ của các lần đo chia cho số lần đo.
* Nhiệt độ trung bình tháng = tổng nhiệt độ trung bình của các ngày chia cho số ngày trong tháng…..
* Nhiệt độ TB năm=tổng nhiệt độ TB tháng chia cho 12
Lượng mưa
Nhiệt độ
Và
Thảo luận nhóm (theo bàn)
Tháng nào có lượng mưa nhiều nhất ? khoảng bao nhiêu mm ?
- Tháng nào có lượng mưa ít nhất ? khoảng bao nhiêu mm ?
Dựa vào biểu đồ mưa của TP. Hồ Chí Minh cho biết:
Tháng 9: 327 mm
Tháng 2: 4,1 mm

Bài 20: HƠI NƯỚC TRONG KHÔNG KHÍ. MƯA
1. Hơi nước và độ ẩm của không khí
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
a. Tính lượng mưa trung bình của 1 địa phương
Dụng cụ đo mưa: Thùng đo mưa (vũ kế) - Đơn vị: mm(milimet)
b, Sự phân bố lượng mưa trên thế giới
Hoạt động nhóm/cặp
Chỉ ra các khu vực có lượng mưa trung bình năm trên 2000mm, các khu vực có lượng mưa trung bình năm dưới 200mm
Nhận xét về sự phân bố lượng mưa trên thế giới
Khu vực n�o có lượng mưa trờn 2000mm?
Khu vực n�o có lượng mưa du?i 200mm?
- Hơi nước bao giờ cũng chứa 1 lượng hơi nước nhất định
-Hơi nước trong không khí tạo nên độ ẩm không khí
- Nhiệt độ càng cao, không khí càng chứa được nhiều hơi nước
Không khí bão hoà hơi nước khi nó đã nhận được một lượng hơi nước tối đa
Không khí bão nếu được cung cấp thêm hơi nước hoặc bị lạnh ? ngưng tụ (mây, mưa, sương)
2. Mưa và sự phân bố mưa trên trái đất:
a. Mưa: Nước bốc hơi lên cao ngưng tụ thành mây, gặp lạnh rơi xuống thành mưa
b. Cách tính lượng mưa:
Dụng cụ đo mưa: Vũ kế
- Tính lượng mưa trong ngày, trong tháng, trong năm
Bản đồ phân bố lượng mưa trên thế giới
Qua đó em có nhận xét gì về sự phân bố lượng mưa trên thế giới?
Việt Nam
Hình 54: Bản đồ phân bố lượng mưa trên thế giới

Bài 20: HƠI NƯỚC TRONG KHÔNG KHÍ. MƯA
1. Hơi nước và độ ẩm của không khí
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
a. Tính lượng mưa trung bình của 1 địa phương
Dụng cụ đo mưa: Thùng đo mưa (vũ kế) - Đơn vị: mm(milimet)
b, Sự phân bố lượng mưa trên thế giới
* Trên Trất Đất, lượng mưa phân bố không đều từ Xích đạo về cực. Mưa nhiều nhất ở vùng Xích đạo, mưa ít nhất là hai vùng cực Bắc và Nam.
Bài tập củng cố kiến thức
Nhiệt độ có ảnh hưởng đến khả năng chứa hơi nước của không khí như thế nào?
Nhiệt độ không khí càng cao, lượng hơi nước chứa được càng nhiều (độ ẩm càng cao)
Bài tập củng cố kiến thức
Trong điều kiện nào, hơi nước trong không khí sẽ ngưng tụ thành mây, mưa…?
Khi đã bão hòa hơi nước, mà vẫn được cung cấp thêm hơi nước, hoặc bị lạnh do bốc lên cao,....
Bài tập củng cố kiến thức
Trình bày quá trình tạo thành mây, mưa?
* Quá trình tạo thành mây, mưa: khi không khí bốc lên cao, bị lạnh dần, hơi nước sẽ ngưng tụ thành các hạt nước nhỏ, tạo thành mây. Gặp điều kiện thuận lợi, hơi nước tiếp tục ngưng tụ, làm các hạt nước to dần, rồi rơi xuống đất thành mưa.
Bài tập củng cố kiến thức
Nước ta nằm trong khu vực có lượng mưa trung bình năm là bao nhiêu?
Nước ta nằm trong khu vực có lượng mưa trung bình năm từ: 1001-2000mm
Về nhà học bài, làm bài tập số 1 và đọc bài đọc thêm
Nhóm: 1
Tính tổng lượng mưa trong các tháng mùa mưa (tháng 5, 6, 7,8 , 9, 10)
Bài tập 1 SGK trang 63, 64
Lượng mưa (mm) của TP.Hồ Chí Minh
Hình 53. Biểu đồ lượng mưa của TP. Hồ Chí Minh
Nhóm: 2
Tính tổng lượng mưa trong các tháng mùa khô (tháng 11,12,1, 2, 3, 4)
Nhóm: 1
1687,3mm
Nhóm: 2
243,6mm
Bài tập củng cố kiến thức
1. Hơi nước là thành phần của không khí, là nguồn gốc sinh ra các hiện tượng khí tượng như mây, mưa,.
2. Nguồn chính cung cấp hơi nước cho khí quyển là nước mưa.
3. Nhiệt độ là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến khả năng chứa hơi nước của không khí.
4. Không khí đã bão hòa hơi nước nghĩa là không khí đã chứa một lượng hơi nước tối đa.
5. Lượng hơi nước tối đa mà không khí chứa được ở 00C là 0 g/m3
6. Lượng hơi nước tối đa mà không khí chứa được ở 300C là 30 g/m3
Chọn đúng sai cho các câu dưới đây để thể hiện rõ đặc điểm của hơi nước chưa trong không khí :
Đ
S
Đ
Đ
Đ
S
Việt Nam
Hình 54: Bản đồ phân bố lượng mưa trên thế giới
Đại dương
Mây
Mưa

Tiếp tục ngưng tụ

Hơi
Nước
Mây


Quá trình hình mây, mưa.
Chào mừng thầy cô
đến dự tiết học Địa lý lớp 6
Người thực hiện: Nông Văn Tiệp
Lớp: 6a4
Trường THCS Thuận Lợi Đồng Phú
GVMR: Độ ẩm tuyệt đối: trọng lượng hơi nước tính bằng g/m3 không khí. Độ ẩm này tăng theo nhiệt độ (quan sát bảng số liệu.)
Độ ẩm tương đối: cho biết không khí khô hay ẩm, còn có thể chứa được nhiều hay ít hơi nước. độ ẩm tương đối dưới 50%: không khí khô, 50% -70%: trung bình, >80%: ẩm.

1. Hơi nước và độ ẩm của không khí
Độ ẩm không khí là lượng hơi nước chứa trong không khí
Dụng cụ đo : Ẩm kế
- Nhiệt độ không khí càng cao ,lượng hơi nước chứa được càng nhiều
- Khi không khí chứa lượng hơi nước tối đa ta nói không khí đã bão hòa hơi nước
- Không khí đã bão hòa mà tiếp tục cung cấp thêm hơi nước hoặc bị hóa lạnh sẽ ngưng tụ sinh ra các hiện tượng như mây, mưa, sương, …
Nhóm: 1
Tính tổng lượng mưa trong các tháng mùa mưa (tháng 5, 6, 7,8 , 9, 10)
Bài tập 1 SGK trang 63, 64
Lượng mưa (mm) của TP.Hồ Chí Minh
Hình 53. Biểu đồ lượng mưa của TP. Hồ Chí Minh
Nhóm: 2
Tính tổng lượng mưa trong các tháng mùa khô (tháng 11,12,1, 2, 3, 4)
Nhóm: 1
1687,3mm
Nhóm: 2
243,6mm
1 Số hình ảnh Luân Đôn- Thành phố sương mù
Ảnh 1:Buổi sớm trong mùa lễ Giáng sinh ở London trong sương mù .
Ảnh 2:Sông Thames trong sương mù
Ảnh 3:Hình ảnh những chiếc xe bus quen thuộc trong sương mù
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
Dựa vào sơ đồ vòng tuần hoàn của nước em hãy cho biết mưa được hình thành như thế nào ?
Gió đưa mây vào đất liền
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
Đại dương
Mây
Mưa

Tiếp tục ngưng tụ

Hơi
Nước
Mây
Sơ đồ hình thành mưa
Biểu đồ lượng mưa của TP. Hồ Chí Minh
mm
Tháng mưa nhiều nhất tháng 6: 165 mm
Tháng mưa ít nhất tháng 2: 9 mm
165 mm
9 mm
Hoạt động nhóm
Quan sát biểu đồ lượng mưa của TP. HCM, hoàn thành bài tập sau
9
327,1
2
4,1
Hình 54: Bản đồ phân bố lượng mưa trên thế giới
Việt Nam
Hình 54: Bản đồ phân bố lượng mưa trên thế giới
Gió
D?t li?n
Biển và đại dương
Mưa là một hiện tượng tự nhiên trên bề mặt Trái Đất, nó tồn tại và diễn ra theo quy luật riêng của nó, chứ không phải do thần linh ở trên trời hay một thế lực siêu nhiên tạo ra….
Ngày =
Tháng =
Năm =
Lượng mưa nhiều năm
Số năm
TB năm =
Tổng số lượng mưa các lần trong ngày
Tổng số lượng mưa các ngày trong tháng
Tổng số lượng mưa 12 tháng
Cách tính lượng mưa trong ngày,tháng,năm, lượng mưa trung bình năm của một địa phương:
Xích đạo
00
700
400
400
Bản đồ phân bố lượng mưa trên thế giới
00
400
800
1200
1600
400
800
1200
Hình 54: Bản đồ phân bố lượng mưa trên thế giới
b, Sự phân bố lượng mưa trên thế giới
00
Xích đạo
Chí tuyến bắc
Chí tuyến nam
700
400
400
00
400
800
1200
1600
400
800
1200
Hoạt động nhóm/cặp
Quan sát biểu đồ lượng mưa của TP. HCM, hoàn thành bài tập sau
Nhóm 1:
- Tháng mưa nhiều nhất tháng 6: 165 mm
Nhóm 2:
- Tháng mưa ít nhất tháng 2: 9 mm
mm
165 mm
9 mm
Hoạt động nhóm/cặp
Quan sát biểu đồ lượng mưa của TP. HCM, hoàn thành bài tập sau
Nhóm 1: Tháng nào
có lượng mưa nhiều
nhất? Lượng mưa
khoảng bao nhiêu
mm?
Nhóm 2: Tháng nào
có lượng mưa ít nhất?
Lượng mưa khoảng
bao nhiêu mm?
165 mm
9 mm
mm
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
a. Tính lượng mưa trung bình của 1 địa phương


Dựa vào SGK em
hãy nêu cách tính
lượng mưa của một
ngày, một tháng,
một năm
* Trong ngày = tổng
chiều cao của cột nước ở
thùng đo mưa sau các
trận mưa trong ngày.
*Trong tháng = Tổng
lượng mưa các ngày
trong tháng
* Trong năm = Tổng
lượng mưa 12 tháng.
Hình ảnh 1 số loại mưa
Tuyết rơi
Mưa đá
Mưa dầm
Mưa rào
Mưa phùn
Hình ảnh 1 số loại mưa







Mây
Gió đưa mây vào đất liền
Mây
Mây
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
GVMR: Độ ẩm tuyệt đối: trọng lượng hơi nước tính bằng g/m3 không khí. Độ ẩm này tăng theo nhiệt độ (quan sát bảng số liệu.)
Độ ẩm tương đối: cho biết không khí khô hay ẩm, còn có thể chứa được nhiều hay ít hơi nước. độ ẩm tương đối dưới 50%: không khí khô, 50% -70%: trung bình, >80%: ẩm.

Khi nào hơi nước trong không khí ngưng tụ hơi nước
Vẫn được cung cấp
…….
Bị hóa lạnh do
……..
…….
……...
………
………..
Hơi nước
bốc lên cao
hoặc tiếp xúc với khối khí lạnh khác
mây
mưa
sương
Ngưng tụ
Trong thực tế ở miền Bắc nước ta vào mùa đông khi có khối không khí lạnh tràn vào làm cho hơi nước trong không khí đọng lại thành hạt nước có thể sinh ra các hiện tượng sương, mây, mưa…
Còn Bình Phước (miền Nam) ít chịu tác động của không khí lạnh nên hơi nước trong không khí ít bị ngưng đọng thành hạt nước nên ít có các hiện tượng sương và mưa xảy vào mùa đông (mùa khô).
Nhưng vẫn có những đêm khi nhiệt độ xuống thấp, buổi sáng khi thức dậy chúng ta vẫn thấy màn sương có trong không khí. Đó chính là sự ngưng tụ của hơi nước trong không khí…..
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
- Dụng cụ đo mưa: Thùng đo mưa hay vũ kế
- Đơn vị: mm(milimet)
- Lượng mưa trong ngày (tháng, năm) bằng tổng lượng nước mưa của các trận trong ngày (tháng, năm)
a. Tính lượng mưa trung bình của 1 địa phương
2.Mưa và sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất
a. Tính lượng mưa trung bình của 1 địa phương


Dựa vào SGK em
hãy nêu cách tính
lượng mưa của một
ngày, một tháng,
một năm?
- Dụng cụ đo mưa: Thùng đo mưa hay vũ kế
- Đơn vị: mm (milimet)
- Lượng mưa trong ngày (tháng, năm) bằng tổng lượng nước mưa của các trận mưa trong ngày (tháng, năm)