Bài 20. Hơi nước trong không khí. Mưa

TRƯỜNG THCS XÃ LÂM HẢI

MÔN: ĐỊA LÍ 6

Bài 20. HƠI NƯỚC TRONG KHÔNG KHÍ. MƯA
a) Lượng hơi nước trong không khí do đâu mà có ?
Do sự bốc hơi của nước trong :
Biển và đại dương
Sông, hồ, suối
Động,
thực vật
Con người
- Nguồn cung cấp hơi nước cho khí quyển chủ yếu là nước trong các biển và đại dương
Ẩm kế:
Dụng cụ đo độ ẩm ?
Lượng hơi nước tối đa trong không khí:
- Dựa vào bảng bên, cho biết lượng hơi nước tối đa mà không khí chứa được khi có nhiệt độ : 100C, 200C và 300C.
Vậy nhiệt độ có ảnh hưởng đến khả năng chứa hơi nước của không khí không ?
b) Trong điều kiện nào, hơi nước trong không khí sẽ ngưng tụ ? Khi ngưng tụ , nó sinh ra hiện tượng gì ?
Không khí đã bão hoà
Vẫn được cung cấp thêm hơi nước
Bị lạnh do bốc lên cao
Tiếp xúc với khối khí lạnh
Hơi nước sẽ ngưng đọng thành hạt nước
Ngưng tụ
Gần mặt đất: Sương
Trên cao : Mây
Mưa
- Do di chuyển đến một vùng lạnh hơn
- Di chuyển qua dòng biển lạnh,...
Sương:
Sương móc
Sương mù
Sương khói
Sương muối
Hơi nước ngưng tụ ở lớp không khí gần mặt đất trong điều kiện:
+ Không khí ẩm, ổn định
+ Tiếp xúc với mặt đất lạnh
HS đọc bài đọc thêm
Sương móc (Hơi nước đọng thành hạt trên các lá cây, ngọn cỏ)
Sương mù (lơ lửng trong không khí mà dày đặc)
Sapa
Sương khói (mỏng manh, tựa như làn khói)
Sương muối (các hạt nước trở thành các hạt băng nhỏ, trắng, giống như những hạt muối do nhiệt độ hạ xuống rất thấp)
Mây:
Các hạt nước tụ lại thành từng đám gọi là mây.


Mưa: (Nước rơi từ khí quyển xuống mặt đất)
Trong điều kiện nào, hơi nước trong không khí sẽ ngưng tụ thành mây, mưa ?

Không khí bốc lên cao
Bị lạnh dần
Mây
hơi nước sẽ ngưng tụ thành hạt nước nhỏ
gặp ĐK thuận lợi, tiếp tục ngưng tụ

hạt nước to dần,
mưa
Vòng tuần hoàn của nước
rơi xuống
Các dạng mưa
mưa phùn
mưa rào
mưa đá
mưa tuyết
Phân loại mưa:
Mưa axít
Mưa bụi
Mưa đá
Mưa địa hình
Mưa đối lưu
Mưa frông
Mưa mòi
Mưa ngâu
Mưa nhân tạo
Mưa phùn
Mưa rào
Mưa rươi
Mưa xoáy thuận

Trong dân gian, mưa được phân thành mưa rào, mưa phùn, mưa ngâu...
Mưa rào:
Mưa phùn:
Mưa tuyết:
Nước rơi nếu gặp nhiệt độ khoảng 00C và trong điều kiện không khí yên tĩnh sẽ tạo thành tuyết rơi.
Mưa đá:
Mưa đá xảy ra trong ĐK thời tiết nóng, oi bức. Khi các luồng không khí đối lưu từ mặt đất bốc lên rất mạnh, làm cho các hạt nước bị đẩy lên, xuống nhiều lần, gặp lạnh trở thành các hạt băng. Các hạt băng lớn dần qua mỗi lần bị đẩy lên xuống rồi rơi xuống đất thành mưa đá
Để đo lượng mưa người ta dùng dụng cụ gì ?
Thùng đo mưa (vũ kế)
Máy đo lượng mưa:
Máy đo mưa là dụng cụ được dùng bởi các nhà khí tượng học và thủy văn học để đo lượng mưa trong một khoảng thời gian.
- Cho biết cách tính lượng mưa ngày, tháng, năm ?
- Cách tính lượng mưa trung bình năm ?
- Tính lượng mưa trong ngày: bằng chiều cao tổng cộng của cột nước ở đáy thùng đo mưa sau các trận mưa trong ngày
- Tính lượng mưa trong tháng: cộng lượng mưa của tất cả các ngày trong tháng.
- Tính lượng mưa trong năm: cộng lượng mưa của 12 tháng.
- Tính lượng mưa trung bình năm: cộng lượng mưa của nhiều năm , rồi chia cho số năm.
Thảo luận nhóm (theo bàn)
Tháng nào có lượng mưa nhiều nhất ? khoảng bao nhiêu mm ?
- Tháng nào có lượng mưa ít nhất ? khoảng bao nhiêu mm ?
Dựa vào biểu đồ mưa của TP. Hồ Chí Minh cho biết:
Tháng 9: 327 mm
Tháng 2: 4,1 mm
b) Sự phân bố mưa trên thế giới
Dựa vào hình 54, hãy:
- Xác định các khu vực có lượng mưa trung bình năm trên 2000 mm, các khu vực có lượng mưa trung bình năm dưới 200 mm.

- Nhận xét sự phân bố lượng mưa trên thế giới.
- Nước ta nằm trong khu vực có lượng mưa là bao nhiêu ?
Việt Nam
Sơ đồ tư duy :
KHÔNG KHÍ
có chứa một lượng hơi nước nhất định

Nguồn cung cấp hơi nước:
Biển và đại dương
Ao, hồ, sông, suối, ruộng
nước,...
Động, thực vật và con người
thải ra
không khí có độ ẩm
Đo độ
ẩm:
Ẩm kế
Nhiệt độ càng cao, càng chứa được nhiều hơi nước (độ ẩm càng lớn)
Nhiệt độ ảnh hưởng đến khả năng chứa hơi nước của không khí
bốc lên cao
Bị lạnh dần
Hơi nước sẽ ngưng tụ thành hạt nước nhỏ
Gặp điều kiện thuận lợi
hơi nước tiếp tục ngưng tụ
hạt nước to dần
rơi xuống đất
Mưa
Mưa rào
Mưa phùn
Mưa tuyết
Mưa đá
Sương
Mây
S.móc
S. khói
S. mù
S.muối
Tính lượng
mưa: ngày,
tháng,...
Mưa nhiều ở
xích đạo,...
Dựa vào bảng số liệu lượng mưa TP. Hồ Chí Minh (mm)
- Hãy tính tổng lượng mưa trong năm ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Hãy tính tổng lượng mưa trong các tháng mùa mưa (tháng 5,6,7,8,9,10)
Hãy tính tổng lượng mưa trong các tháng mùa khô (tháng 11,12,1,2,3,4)
- Tổng lượng mưa trong năm ở Thành phố Hồ Chí Minh : 1930,9 mm
Tổng lượng mưa trong các tháng mùa mưa : 1687,3 mm
Tổng lượng mưa trong các tháng mùa khô : 243,6 mm
Tác dụng của bốc hơi nước:
Phơi lúa
Phơi cá
Phơi cà phê
Làm muối:
Tác hại của bốc hơi nước:
Hậu Lộc – Thanh Hóa
Trung Quốc
Tác hại của mưa lớn:
Sạt lở đất do mưa
Lũ:
Lụt:
Ngập lụt do mưa bão
Lầy lội do mưa nhiều:
Tác hại của mưa đá:
Tiết học đến đây là kết thúc