Bài 18. Thời tiết, khí hậu và nhiệt độ không khí

PHẠM DUY HIỂN - TRƯỜNG THCS LẠC LONG QUÂN - TP BUÔN MA THUỘT - ĐĂK LĂK
Trang bìa
Trang bìa:
Kiểm tra bài cũ
Học sinh 1:
Lớp vỏ khí chia làm mấy tầng ? Nêu vị trí và đặc điểm của tầng đối lưu ? Trả lời - Lớp vỏ khí chia làm ba tầng : tầng đối lưu, tầng bình lưu và tầng cao khí quyển . - Tầng đối lưu là tầng gần mặt đất có độ cao trung bình là 16 km - Không khí của tầng đối lưu di chuyển theo chiều thẳng đứng và là nơi sinh ra các hiện tượng như : mây , mưa , sấm , chớp ..... Học sinh 2: Trắc nghiệm ghép đôi
Hãy ghép các khối khí cho ở cột bên phải phù hợp với các ý cho ở cột bên trái
Khối khí hình thành từ vùng có vĩ độ thấp , có nhiệt độ tương đối cao
Khối khí hình thành từ vùng có vĩ độ cao , có nhiệt độ tương đối thấp
Khối khí hình thành trên biển và đại dương , có độ ẩm cao
Khối khí hình thành trên các vùng đất liền , có tính chất tương đối khô


Xem phim dự báo thời tiết:
Hãy xem đoạn phim sau và cho biết người ta đã làm gì ? Thời tiết và khí hậu
Thời tiết:
Em có nhận xét gì về các hiện tượng sau đã diễn ra trong một ngày? - Thời tiết là các hiện tượng khí tượng xảy ra trong một thời gian ngắn ở một địa phương - Thời tiết luôn luôn thay đổi Em hãy chỉ ra sự thay đổicủa thời tiết trên thành phố Buôn Ma Thuột hôm nay ? Trả lời : Vào một ngày trong mùa khô : Buổi sáng trời lạnh Buổi trưa nằng gắt và nóng Buổi chiều khoảng 16 giờ trời mát mẻ Buổi tối trời lạnh Em có nhận xét gì về thời tiết của các khu vực sau trong bản tin dự báo thời tiết sau : Khí hậu:
Xem các hình sau chụp về mùa đông ở Hà Nội và mùa đông ở châu Âu . Em hãy cho biết các hiện tượng đó xảy ra vào thời gian nào trong năm và diễn ra trong bao lâu ? - Khí hậu của một nơi là sự lặp đi lặp lại tình hình thời tiết ở nơi đó , trong một thời gian dài và đã trở thành quy luật . Em hãy cho biết diễn biến khí hậu của miền Bắc trong một năm ? Qua biểu đồ trên em có nhận xét gì về mùa khô và mùa mưa của tỉnh Tây Ninh trong ba năm trên ? Nhận xét : - Mùa mưa có mưa nhiều , mùa khô mưa ít , có tháng không mưa - Sự khác biệt giữa mùa khô và mùa mưa được lặp đi lặp lại giữa các năm . Nhiệt độ không khí và cách đo nhiệt độ
Nhiệt độ không khí:
Quan sát hình ảnh sau và cho biết nhiệt độ không khí là gì ? Nhiệt độ không khí là lượng nhiệt mà mặt đất hấp thụ năng lượng nhiệt của Mặt Trời rồi bức xạ lại vào không khí làm cho không khí nóng lên Cách đo nhiệt độ không khí:
- Dụng cụ đo nhiệt độ không khí là nhiệt kế -Cách đo : để nhiệt kế trong bóng râm và cách mặt đất 2 m Hoạt động nhóm : Nhóm 1,3,5 : Tại sao phải để nhiệt kế trong bóng râm và cách mặt đất 2 m Nhóm 2,4,6 : Tại sao phải đo ít nhất 3 lần vào lúc 5 giờ , 13 giờ và 21 giờ ? Trả lời Câu 1 : Để tránh không tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng Mặt Trời và không bị ảnh hưởng nhiệt độ của mặt đất Câu 2 :Đo nhiệt độ lúc yếu nhất , lúc mạnh nhất và lúc đã chấm dứt . Cách tính nhiệt độ: Nhiệt độ trung bình của ngày = latex((Tổng nhiệt độ các lần đo)/(số lần đo)) Nhiệt độ trung bình tháng = latex((Tổng nhiệt độ TB các ngày trong tháng)/(số ngày của tháng)) Nhiệt độ TB của năm = latex((tổng nhiệt độ TB trong 12 tháng)/12) Vận dụng:
Bài 1 : Giả sử ở Hà Nội , người ta đo nhiệt độ lúc 5 giờ được 20 độ C , lúc 13 giờ được 24 độ C và lúc 21 giờ được 22 độ C . Hỏi nhiệt độ trung bình của ngày hôm đó là bao nhiêu ? Giải Nhiệt độ trung bình trong ngày = latex((20^0 24^0 22^0)/3 = 22^0 C) Bài 2 : Tính nhiệt độ trung bình của năm 2011 của Buôn Ma Thuột cho ở bảng sau : Giải Nhiệt độ TB của năm = latex((26^0 30^0 33^0 28^0 26^0 27^0 27^0 26^0 25^0 26^0)/12 = 27,08^0 C) Sự thay đổi nhiệt độ của không khí
Vị trí gần hay xa biển:
Xem hình ảnh sau về một ngày mùa hè ở Hà Nội và ở biển Vũng Tàu . Qua đó em cho biết nhiệt độ không khí phụ thuộc vào điều kiện gì ? vì sao ? Trả lời : Mùa hè ở Hà Nội thì nóng , mùa hè ở Vũng Tàu thì mát mẻ vì đặc tính hấp thụ nhiệt của đất và nước khác nhau nên dẫn đến sự khác biệt về nhiệt độ giữa đất và nước . Cho nên nhiệt độ không khí phụ thuộc theo vị trí gần hay xa biển . Tại sao về mùa hạ , những miền biển có không khí mát mẻ hơn trong đất liền ; ngược lại về mùa đông , những miền gần biển lại có không khí ấm hơn trong đất liền ? Do đặc tính hấp thụ nhiệt và tỏa nhiệt nhanh , chậm của mặt đất và nước khác nhau nên dẫn đến sự khác biệt về nhiệt độ giữa đất và nước làm cho nhiệt độ không khí ở miền nằm gần biển và vùng nằm sâu trong lục địa cũng khác nhau . Cho nên về mùa đông vùng ven biển ấm hơn trong đất liền và mùa hè , miền ven biển mát mẻ hơn những miền nằm trong đất liền . Miền ven biển có khí hậu đại dương Miền nằm sâu trong đất liền có khí hậu lục địa Thay đổi theo độ cao:
Tại sao về mùa hè , người dân thành phố Hồ Chí Minh thường lên Đà Lạt để nghỉ mát ? Trong tầng đối lưu trung bình cứ lên cao 100 m thì nhiệt độ giảm latex(0,6^0 C) cho nên nhiệt độ tại Đà Lạt vào mùa hè thường rất mát mẻ . Trong tầng đối lưu nhiệt độ giảm dần theo độ cao . Cứ trung bình lên cao 100 m thì nhiệt độ giảm đi 0,6 độ C Bài tập : dựa vào những kiến thức đã biết , hãy tính sự chênh lệch về độ cao hai điểm trong hình vẽ bên . Giải Vì sự chênh lệch nhiệt độ tại hai điểm là 6 độ C , mà cứ lên cao 100 m thì nhiệt độ giảm đi 0,6 độ C Cho nên sự chênh lệch về độ cao của hai điểm đó là latex(6 : 0,6 X 100 = 1000 m) Thay đổi theo vĩ độ:
Xem đoạn phim sau và cho biết vì sao nhiệt độ không khí thay đổi theo vĩ độ ? Ở xích đạo , quanh năm có góc chiếu của tia sáng mặt trời với mặt đất lớn nên mặt đất nhận được nhiều nhiệt , không khí trên mặt đất cùng nóng . Càng lên cao góc chiếu của tia sáng mặt trời càng nhỏ , mặt đất nhận được ít nhiệt , không khí trên mặt đất cũng nóng ít hơn Như vậy không khí ở các vùng vĩ độ thấp nóng hơn không khí ở các vùng vĩ độ cao . Vận dụng
Bài tập 1:
Thời tiết là hiện tượng khí tượng :
Xảy ra trong một thời gian dài ở một nơi
Xảy ra trong một thời gian ngắn nhất định ở một nơi
Xảy ra ở mọi nơi và không thay đổi
Xảy ra ở mọi nơi , không thay đổi và trở thành quy luật
Bài tập 2:
Nguyên nhân làm cho thời tiết thay đổi :
Do sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Do sự di chuyển của các khối khí
Cả hai ý trên đều đúng
Cả hai ý trên đều sai
Bài tập 3: Điền khuyết
Điền các từ thích hợp vào chỗ trống :
Thời tiết là sự biểu hiện của các hiện tượng ||khí tượng|| ở một địa phương trong một ||thời gian ngắn|| ; còn khí hậu là ||sự lặp đi lặp lại ||của tình hình thời tiết ở một địa phương , trong ||nhiều năm|| . Bài tập 4:
Nhiệt độ không khí thay đổi
Theo vĩ độ
Theo vị trí địa lí
Theo độ cao
Gần biển hoặc xa biển
Địa hình mặt đất
Hướng dẫn về nhà:
- Học các khái niệm về thời tiết , khí hậu và nhiệt độ không khí - Học cách đo nhiệt độ không khí và cách tính nhiệt độ TB của ngày , tháng , năm . - Tìm hiểu sự thay đổi nhiệt độ của không khí - Làm các bài tập 1,2,3,4 trang 57 - Xem trước nội dung bài 19 : Khí áp và gió trên Trái Đất