Bài 1. Cơ thể chúng ta

NHÓM 5
MÔN: TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI
PHÂN TÍCH CHƯƠNG TRÌNH SÁCH GIÁO KHOA
L?P: 1, 2, 3
1. Quan điểm xây dựng chương trình môn học:
1.1. Các chương trình được xây dựng theo quan điểm tích hợp:
Thể hiện cụ thể ở 3 điểm sau:
Các chương trình xem xét tự nhiên, con người, xã hội trong một thể thống nhất, các quan hệ qua lại và tác động lẫn nhau.
Các kiến thức trong các chương trình là kết quả các việc tích hợp kiến thức của nhiều ngành khoa học như: sinh học, vật lý, hóa học, địa lý, lịch sử, môi trường, sức khỏe, dân số.
Tùy vào trình độ nhận thức của học sinh ở từng giai đoạn ở cấp tiểu học mà chương trình có cấu trúc phù hợp. Chương trình được chia làm 2 giai đoạn:
- Giai đoạn 1( các lớp 1, 2, 3), ở giai đoạn này tri giác mang tính tổng thể, thu nhập kiến thức nặng về tri giác, khả năng phân tích chưa cao, khó nhận ra mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng. Chương trình môn tự nhiên và xã hội có cấu trúc dưới dạng một môn tích hợp: tự nhiên và xã hội.
Giai đoạn 2 ( các lớp 4, 5 ). Ở giai đoạn này, khả năng phân tích và tư duy trừu tượng của học sinh tiểu học phát triển hơn, thay thế một phần, có tri giác mang tính tổng thể và tự giác. Chương trình có cấu trúc dưới dạng 2 môn học tích hợp : khoa học, lịch sử và địa lý.
So với giai đoạn 1, mức độ tích hợp ở giai đoạn 2 đã giảm dần.
1.2. Các chương trình có cấu trúc đồng tâm và phát triển qua các lớp
Đặc điểm cấu trúc, nội dung chương trình môn tự nhiên xã hội ở tiểu học được thể hiện theo nguyên tắc đồng tâm, nghĩa là các nội dung được mở rộng và phát triển dần qua các lớp. Nội dung của 3 lớp (1,2,3) đều xảy ra quanh chủ đề: con người và sức khỏe, xã hội, tự nhiên. Nội dung ở lớp 2 rộng hơn so với lớp 1, lớp 3 rộng hơn so với lớp 2.
Ví dụ: Đều là chủ đề về con người và sức khỏe nhưng ở lớp 1 học sinh tìm hiểu về sự phát triển của cơ thể người, vệ sinh các giác quan. Lớp 2 là kiến thức về hệ vận động và hệ tiêu hóa ( cấu tạo, hoạt động và hệ cơ quan). Lớp 3 nắm được cấu tạo và hoạt động của các hệ một số bệnh thông thường ở các hệ cơ quan trên.
Mặc khác, nội dung chương trình được trình bày đi từ cụ thể tới trừu tượng “ từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn – đó là con đường nhận thức chân lý, nhận thức hiện thực khách quan” : Các kiến thức được trình bày từ gần đến xa, từ dễ đến khó, tăng dần mức độ phức tạp và khái quát, tạo điều kiện để học sinh thu nhận kiến thức.
1.3. Học sinh có nhiều vốn sống, vốn hiểu biết để tham gia bài học.
Học sinh đến trường mang theo những vốn sống, vốn kiến thức được hình thành từ trong cuộc sống với gia đình, làng quê, phố phường, nơi các em đang sinh sống và cả từ nguồn gốc xã hội của mỗi em.
Các nguồn thông tin này càng nhiều và càng dễ tiếp nhận qua thông tin đại chúng. Môn học tự nhiên xã hội là môn học về tự nhiên, con người và xã hội gần gũi bao quanh học sinh. Vì vậy, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh hoàn toàn có khả năng tự phát hiện ( khám phá) kiến thức và áp dụng các kiến thức đó vào cuộc sống.
Tự nhiên xã hội
Con người và sức khỏe

Sức khỏe
Con người

Tự nhiên
Thực vật
Động vật
Các hiện tượng tự nhiên
Xã hội

Gia đình
Nhà trường

Địa phương
An toàn trong cuộc sống
2. Cấu trúc nội dung môn học
3. Tìm hiểu nội dung sách giáo khoa môn học
1. Con người
Con người
Cơ thể chúng ta

Chúng ta đang lớn lên

Nhận biết các vật xung quanh
Cơ quan vận động
Bộ xương
Hệ cơ
Làm gì để cơ và xương phát triển tốt
Cơ quan tiêu hóa
Tiêu hóa thức ăn
Hoạt động thở và cơ quan hô hấp
Nên thở như thế nào
Máu và cơ quan tuần hoàn
Hoạt động tuần hoàn
Hoạt động bài tiết nước tiểu
Cơ quan thần kinh
Hoạt động thần kinh
Bảo vệ mắt và tai
Vệ sinh thân thể
Chăm sóc và bảo vệ răng
Thực hành: Đánh răng và rửa mặt
Ăn uống hằng ngày
Hoạt động và nghỉ ngơi
Ăn uống đầy đủ
Ăn uống sạch sẽ
Đề phòng bệnh giun
Vệ sinh hô hấp
Phòng bệnh đường hô hấp
Bệnh lao phổi
Vệ sinh cơ quan tuần hoàn
Phòng bệnh tim, mạch
Vệ sinh cơ quan bài tiết nước tiểu
Vệ sinh thần kinh
Sức khỏe
2. Xã hội
Gia đình
Gia đình

Nhà ở

Công việc khi ở nhà

An toàn khi ở nhà
Gia đình

Đồ dùng trong gia đình

Giữ sạch môi trường xung
quanh nhà ở

Phòng tránh ngộ độc khi ở nhà
Các thế hệ trong một gia đình

Họ nội, họ ngoại

Thực hành: Phân tích và vẽ sơ đồ quan hệ họ hàng

Phòng cháy khi ở nhà
Nhà trường
Lớp học

Hoạt động ở lớp

Giữ gìn lớp học sạch đẹp

Trường học

Các thành viên trong nhà trường

Phòng tránh ngã khi ở trường

Thực hành: Giữ trường học sạch đẹp
Một số hoạt động ở trường

Không chơi các trò chơi nguy hiểm
Địa phương
Cuộc sống xung quanh

Cuộc sống xung quanh ( tiếp theo )
Cuộc sống xung quanh

Cuộc sống xung quanh ( tiếp theo )
Tỉnh, thành nơi bạn đang sống

Các hoạt động thông tin liên lạc

Hoạt động nông nghiệp

Hoạt động công nghiệp, thương mại

Làng quê và đô thị
An toàn trong cuộc sống
An toàn trên đường đi học
Đường giao thông

An toàn khi đi các phương tiện giao thông
An toàn khi đi xe đạp

Vệ sinh môi trường
3.Tự nhiên
Thực vật
Cây rau

Cây hoa

Cây gỗ

Nhận biết cây cối
Cây sống ở đâu

Một số loài cây sống trên cạn

Một số loài cây sống dưới nước

Nhận biết cây cối
Thực vật

Thân cây

Rễ cây

Lá cây

Khả năng kì diệu của lá cây

Hoa

Quả
Động vật
Con cá

Con gà

Con mèo

Con muỗi

Nhận biết con vật
Loài vật sống ở đâu

Một số loài vật sống trên cạn

Một số loài vật sống dưới nước

Nhận biết con vật
Động vật

Côn trùng

Tôm, cua
Cá

Chim

Thú
Các hiện tượng tự nhiên
Trời nắng, trời mưa

Thực hành: Quan sát bầu trời

Gió

Trời nóng, trời rét

Thời tiết
Mặt trời

Mặt trời và phương hướng

Mặt trăng và các vì sao
Mặt trời
Trái đất
Sự chuyển động của trái đất
Trái đất là một hành tinh trong hệ mặt trời
Mặt trang là vệ tinh của trái đất
Ngày và đêm trên trái đất
Năm, tháng và mùa
Các đới khí hậu
Bề mặt trái đất
Bề mặt lục địa
Nhận xét
Nội dung chương trình môn tự nhiên xã hội ở lớp 1, 2, 3 được mở rộng và phát triển dần qua các lớp. Nội dung cả 3 lớp ( 1, 2, 3 ) đều xoay quanh chủ đề về con người và sức khỏe, tự nhiên, xã hội. Nội dung ở lớp 2 rộng hơn so với lớp 1, lớp 3 rộng hơn so với lớp 2. Nội dung chương tình được trình bày đi từ cụ thể đến trừu tượng. Các kiến thức được trình bày từ gần đến xa, từ dễ đến khó, tăng dần mức độ phức tạp và khái quát.
Môn tự nhiên xã hội nhằm cung cấp cho học sinh một số kiến thức cơ bản , ban dầu và thiết thực về:
- Con người và sức khỏe ( cơ thể người, cách giữ vệ sinh cơ thể và phòng tránh bệnh tật, tai nạn )
- Một số sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên xã hội xung quanh
Bước đầu hình thành và phát triển ở học sinh những kĩ năng:
- Tự chăm sóc sức khỏe bản thân, ứng xử và đưa ra quyết định hợp lý trong đời sống để phòng tránh một số bệnh tật và tai nạn
- Quan sát, nhận xét, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi, diễn đạt những hiểu biết của mình ( bằng lời nói hoặc hình vẽ…) về các sự vật, hiện tượng đơn giản trong TNXH.
- Hình thành và phát triển ở học sinh những thái độ và hành vi:
+ Có ý thức thực hiện các quy tắc giữ vệ sinh, an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng.
+ Yêu thiên nhiên, gia đình, trường học, quê hương


CHÚC CÁC THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN SỨC KHỎE VÀ THÀNH CÔNG