Tự học Pascal Phần 1

Motaz Abdel Azeem - Bùi Việt Dũng






Bắt đầu lập trình với Object Pascal
Phần 1: Pascal cơ bản


- Hướng dẫn học Pascal và tạo giao diện Turbo Vision
- Hướng dẫn sử dụng Lazarus Pascal
- Nhiều thủ tục, hàm mới chưa được nhiều sách giới thiệu
















Giới thiệu
Tác giả bản tiếng Anh: Motaz Abdel Azeem
Người Su-đăng, học Đại học tại Đại học Khoa học Công nghệ Su-đăng vào năm 1999 và bắt đầu học Pascal và Delphi tại đó. Anh hiện giờ là lập trình viên.
Bản quyền
Bản tiếng Anh


Bản tiếng Việt


This work is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Việt Nam License. To view a copy of this license, visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/vn/.





























Ứng dụng đầu tiên
Sau khi cài đặt và chạy Lazarus, chúng ta có thể bắt đầu một chương trình trên menu (thực đơn) chính:
Project/New Project/Program
Chúng ta sẽ có các đoạn mã sau trong cửa sổ soạn thảo:
Program Project1;
{$mode objfpc}{$H+}
uses
{$IFDEF UNIX}{$IFDEF UseCThreads}
cthreads,
{$ENDIF}{$ENDIF}
Classes
{ you can add units after this };
{$IFDEF WINDOWS}{$R project1.rc}{$ENDIF}
begin
End.
Chúng ta có thể lưu chương trình bằng cách chọn File/Save trên menu chính, và ta có thể đặt tên cho nó, ví dụ, first.lpi
Sau đó ta có thể viết vài câu lệnh giữa hai từ khóa begin và end.:
Writeln(`Đây là Free Pascal và Lazarus`);
Writeln(`Nhấn phím Enter để kết thúc`);
Readln;
Đoạn mã đầy đủ như sau:
Program first;
{$mode objfpc}{$H+}
uses
{$IFDEF UNIX}{$IFDEF UseCThreads}
cthreads,
{$ENDIF}{$ENDIF}
Classes
{ you can add units after this };
{$IFDEF WINDOWS}{$R first.rc}{$ENDIF}
begin
Writeln(`Đây là Free Pascal và Lazarus`);
Writeln(`Nhấn phím Enter để kết thúc`);
Readln;
End.
Lệnh Writeln hiển thị xâu trên màn hình. Readln dừng chương trình đến khi người dùng ấn phím Enter và trở lại màn hình Lazarus IDE.
Bây giờ nhấn F9 hoặc nhấn nút
để chạy chương trình
Khi chạy chương trình, ta nhận được những dòng sau:
Đây là Free Pascal và Lazarus
Nhấn phím Enter để kết thúc
Nếu ta sử dụng Linux, ta sẽ thấy một file (tệp) mới trong trong thư mục chương trình được gọi (first), và trong Windows ta sẽ có một tệp tên là first.exe. Những file này có thể tự chạy bằng một cú nhấp đôi. File này cũng có thể sao chép đến một máy tính khác mà vẫn chạy được không cần Lazarus IDE.
Lưu ý
Nếu bạn không thấy cửa sổ ứng dụng hiện ra, bạn phải vô hiệu hóa chức năng sửa lỗi của Lazarus Pascal:
Environment/Options/Debugger
Trong Debugger type and path chọn (None).
Các ví dụ khác
Trong chương trình trước đổi dòng này
Writeln(`Đây là Free Pascal và Lazarus`);
thành:
Writeln(`Đây là một con số: `, 15);
Rồi nhấn F9 để chạy lại chương trình, bạn sẽ có kết quả:
Đây là một con số: 15
Thay đổi dòng đó lần lượt thành các dòng sau đây, rồi chạy chương trình mỗi khi thay đổi
Mã:
Writeln(‘Đây là một con số: ‘,3+2);
Kết quả
Đây là một con số: 5
Mã
Writeln(‘5 * 2 = ‘,5*2);
Kết quả
5 * 2 = 10
Mã
Writeln(‘Đây là số thực: ‘,7.2);
Kết quả:
Đây là số thực 7.2000000000000E+0000
Mã
Writeln(‘Một, Hai, Ba: ‘1,2,3);
Kết quả
Một, Hai, Ba: 123
Mã
Writeln(10,’ * ‘,3,’ = ‘,10*3);
Kết quả
10 * 3 = 30
Hãy thử nghiệm lệnh Writeln này nhiều lần trong nhiều trường hợp khác nhau. Điều đó sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về lệnh này.
Biến
Biến chứa dữ liệu. Ví dụ, ta nói X = 5 thì X là biến chứa dữ liệu có giá trị 5.
Object Pascal là một ngôn ngữ chặt chẽ về kiểu dữ liệu (strongly typed language), có nghĩ là ta phải định nghĩa kiểu của biến rõ ràng trước khi khai báo. Nếu