QUY TRÌNH CHUNG XÂY DỰNG BIỂU ĐỒ

. Qui trình chung:



2. Qui trình xây dựng 1 số loại biểu đồ cụ thể trong chương trình Địa lí bậc THCS.

a. Biểu đồ hình cột :
Dạng này sử dụng để chỉ sự khác biệt về qui mô khối lượng của 1 hay 1 số đối tượng địa lí hoặc sử dụng để thực hiện tương quan về độ lớn giữa các đại lượng. Ví dụ : Vẽ biểu đồ so sánh dân số, diện tích...của 1 số tỉnh (vùng, nước) hoặc vẽ biểu đồ so sánh sản lượng (lúa, ngô, điện, than...) của 1 số địa phương qua 1 số năm.

* Các bước tiến hành khi vẽ biểu đồ hình cột :
Bước 1 : Xác định mục đích của việc xây dựng biểu đồ Bước 2: Vẽ biểu đồ - Kẻ hệ trục vuông góc (trục đứng thể hiện đơn vị của các đại lượng, trục ngang thể hiện các năm hoặc các đối tượng khác nhau ) - Xác định độ cao của từng cột cho đúng tỉ lệ rồi thể hiện trên giấy Bước 3: Hoàn thiện biểu đồ - Ghi các số liệu tương ứng vào các cột - Xây dựng kí hiệu cho cột - Lập bản chú giải - Ghi tên biểu đồ Lưu ý : + Các cột chỉ khác nhau về độ cao còn bề ngang của các cột phải bằng nhau + Tùy theo yêu cầu cụ thể mà vẽ khoảng cách các cột bằng nhau hoặc cách nhau theo đúng tỉ lệ thời gian . + Ở biểu đồ hình cột thì việc thể hiện độ cao của các cột là điều quan trọng hơn cả bởi vì nó cho thấy rõ sự khác biệt vì qui mô số lượng giữa các năm hoặc các đối tượng cần thể hiện. Còn về khoảng cách các năm, nhìn chung cần theo đúng tỉ lệ. Tuy nhiên, trong 1 số trường hợp có thể vẽ khoảng cách các cột bằng nhau để đảm bảo tính trực quan và tính thẩm mĩ của biểu đồ .

* Một số dạng biểu đồ hình cột thường gặp:
+ Biểu đồ cột đơn



+ Biểu đồ cột chồng



+ Biểu đồ cột đơn gộp nhóm (loại này gồm 2 – 4 loại cột ghép cùng đại lượng và cột ghép khác đại lượng )



+ Biểu đồ thanh ngang



b. Biểu đồ đường - đồ thị
Đồ thị hay còn gọi là đường biểu diễn hoặc biểu đồ dạng đường , là dạng biểu đồ dùng để thể hiện tiến trình phát triển , sự biến thiên của các đối tượng qua thời gian.
Các bước tiến hành khi vẽ biểu đồ đường - đồ thị
Bước 1: Xác định mục đích của việc xây dựng biểu đồ Bước 2: Xử lí số liệu cần thiết( tính tốc độ phát triển) Lưu ý: Nếu đề bài yêu cầu  vẽ nhiều đường biểu diễn mà số liệu đã cho lại thuộc nhiều đơn vị khác nhau thì phải tính toán để chuyển số liệu thô (số liệu tuyệt đối với các đơn vị khác nhau) sang số liệu tinh (số liệu tương đối, với cùng đơn vị thống nhất là đơn vị %). Ta thường lấy số liệu năm đầu tiên là ứng với 100%, số liệu của các năm tiếp theo là tỉ lệ % so với năm đầu tiên. Sau đó ta sẽ vẽ đường biểu diễn. Bước 3: Vẽ biểu đồ + Kẻ hệ trục tọa độ vuông góc (trục đứng thể hiện độ lớn của các đối tượng VD: số người , sản lượng , tỉ lệ %... trục nằm ngang thể hiện thời gian ) + Xác định tỉ lệ thích hợp ở cả 2 trục ( chú ý tương quan giữa độ cao của trục đứng và độ dài của trục nằm ngang sao cho biểu đồ đảm bảo được  tính trực quan và thẩm mĩ ) + Căn cứ vào các số liệu của đề bài và tỉ lệ đã xác định đẻ tính toán và đánh dấu tọa độ của các điểm mốc trên 2 trục . Khi đánh dấu các năm trên trục ngang cần chú ý đến tỉ lệ (cần đúng tỉ lệ cho trước) . + Thời điểm năm đầu tiên nằm trên trục đứng


Bước 4: Hoàn thiện biểu đồ + Ghi số liệu vào biểu đồ + Nếu sử dụng kí hiệu khác nhau thì phải có bản chú giải + Ghi tên biểu đồ Lưu ý : + Nếu vẽ 2 hoặc nhiều đường biểu diễn có chung 1 đơn vị thì mỗi đường cần dùng 1 kí hiệu khác nhau và có chú giải kèm theo + Nếu vẽ 2 đường biểu diễn có đơn vị khác nhau thì vẽ 2 trục đứng ở 2 bên biểu đồ , mỗi trục thể hiện 1 đơn vị





c. Biểu đồ kết hợp (giữa biểu đồ cột và đường biểu diễn):
Các đối tượng được thể hiện trong biểu đồ kết hợp thường có quan hệ nhất định với nhau vì vậy khi chọn tỉ lệ cho mỗi đối tượng cần chú ý