Dân tộc tà ôi

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
KHOA ĐỊA LÝ
Bài tiểu luận dân tộc học:
Tìm hiểu về dân tộc Tà ôi ở Việt Nam

Giảng viên hướng dẫn: TS Dương Quỳnh Phương
Sinh viên thực hiện: Vũ Thị Hòa
Phạm Thị Nga
Hoàng Thị Thanh Thủy
Thái Nguyên, tháng 5 năm 2011
Dân tộc Tà ôi
Đời sống
văn hóa vật chất
Đời sống
văn hóa tinh thần
Nhà ở
Trang
phục
Ẩm
thực
Tín
ngưỡng
Lễ hội
truyền
thống
Văn
hóa
dân
gian
Phong
tục
tập
quán
Dân tộc Tà ôi
Có lịch sử cư trú lâu đời trên dãy Trường Sơn
Có hơn 35 000 người, cư trú tập trung ở vùng núi phía tây miền trung
Việt Nam
Thuộc nhóm ngôn ngữ Môn – Khơ me, gần gũi với tiếng
Bru – Vân kiều và Cơ tu
Bản làng người Tà ôi (Huyện A lưới)
Lễ hội cầu mùa
Đời sống văn hóa vật chất
1. Nhà ở

Trước đây: Nhà dài là ngôi nhà truyền thống của người Tà ôi,có
hình mai rùa, mái nhà uốn tròn ở hai đầu và đều có “sừng” trang trí
hai đầu chim cu tượng trưng cho tình yêu quê hương và tâm tính
hiền hòa của dân tộc
Nhà dài của người Tà ôi
Sau năm 1975: nhà nước
có chủ trương xóa bỏ nhà
dài, tách thành những hộ
gia đình riêng biệt. Vì vậy
những ngôi nhà dài ở vùng
người Tà ôi không còn nữa
Nhà ngày nay của người Tà ôi
Đời sống văn hóa vật chất
2. Trang phục
Trang phục nam giới Tà ôi
Trang phục phụ nữ Tà ôi

Trang phục của người Tà ôi có sự giao thoa của nhiều yếu tố văn hóa trên
trang phục.
Trang phục đơn giản:
+ Nam giới: đóng khố, mặc áo, thường hay ở trần
+ Phụ nữ: có áo và váy, có nơi dùng loại váy dài kéo lên che ngực thay áo.

Đời sống văn hóa vật chất
3. Ẩm thực
Nấu cơm đãi khách
Đặc sản rượu đoác
Cơm vẫn là lương thực chủ yếu
Món ăn ưa thích của người Tà ôi là món băm trộn tiết gia súc với thịt luộc
Thức uống gồm nước lã và rượu. Đặc biệt là rượu đoác được chế từ cây
Tà – vạk thuộc họ dừa, được dùng rất phổ biến
Đời sống văn hóa tinh thần
1. Tín ngưỡng
Tín ngưỡng
Hồn vía và các siêu linh
Thần nước (giàng dak)
Thần nhà dài
(giàng đanh)
Thần chỗ ở gia đình
(giàng An teng)
Thần hổ
(giàng a vó)

Đời sống văn hóa tinh thần
1.1. Hồn vía và các siêu linh
1.1. Hồn vía và các siêu linh
Người Tà ôi quan niệm vạn vật đều có linh hồn, tín ngưỡng đa thần chi phối hầu
hết các mặt trong cuộc sống của họ.
Người Tà ôi quan niệm: Hồn nằm ở giữa khoảng ngực cho đến đầu khi còn sống,
Khi chết đi con người vẫn chỉ có một hồn và hồn này lang thang khắp nghĩa địa.
Người chết sau 3 ngày mới biết mình mất, trước đó thì không biết, chỉ như một
người mơ ngủ không tỉnh, không say.
Người Tà ôi tin rằng có ma rừng (ma brau briêu ), đây là loại ma có thể phù hộ
Cho người sống tuy nhiên cũng có thể gây ốm đau bệnh tật
Nhà mồ
Đời sống văn hóa tinh thần
1.2. Thần nước (giàng dak)
Người Tà ôi hình dung thần nước là một người đàn ông thấp, bé nhỏ
có râu tóc bạc phơ.
Thần nước còn có thể ban cho người dân nhiều cá ăn
Thần nước tạo ra cá bằng cách bỏ hạt gạo vào lá chuối rồi đưa
chỗ suối, những hạt gạo sẽ biến thành cá và người ta sẽ bắt được
nhiều cá.

Đời sống văn hóa tinh thần
1.3. Thần chỗ ở gia đình (giàng An teng)
Thường xuất hiện từ giấc mơ của chủ nhà,
Người Tà ôi quan niệm trong khi ngủ sẽ mơ thấy thần
chỗ ở gia đình nhập vào tấm khố, tấm rèng hay bất cứ
đồ vật nào thì người ta sẽ bỏ đồ vật đó vào cái kang và
để ở góc nhà. Khi đó chủ nhà sẽ làm một con gà để làm
lễ cúng nhập giàng
Đời sống văn hóa tinh thần
1.4. Thần nhà dài (giàng đanh)
Trong ngôi nhà dài truyền thống của người Tà ôi thì thần
nhà dài ngự ở gian khách
Người Tà ôi thường cúng thần nhà dài mỗi khi gia đình có
dip gì trong gia đình hay mỗi khi trong nhà có người đau ốm
Đời sống văn hóa tinh thần
1.5. Thần hổ (giàng a vó)
Hổ được coi như là vị thần bảo vệ cho người Tà ôi
Lễ cúng thần hổ được tổ chức trong nhà mồ của hổ
Khi tiến hành việc cúng đầu hổ phụ nữ mang tuyệt đối cấm phụ nữ
Mang thai vào nhà mồ của hổ
Hàng năm khi người Tà ôi tiến hành tổ chức năm mới, cúng
Khánh thành nhà rông, thần hổ đều được chia phần
Hổ được coi như
là vị thần của người
Tà ôi
Đời sống văn hóa tinh thần
2. Phong tục tập quán
Phong
Tục
Tập
quán
Tục dụng vợ gả chồng
Ma chay
Đời sống văn hóa tinh thần
2.1. Tục dựng vợ gả chồng
Con trai con gái 14, 15
tuổi đã được xem là người
trưởng thành
Để lựa chọn bạn đời của
mình, các chàng trai, cô
gái tìm hiểu nhau qua các
lần đi “sim”
Các chàng trai, cô gái đi “sim”
Đây là một tập tục có từ lâu
đời: Vào một buổi tối, trăng
sáng, cũng là lúc các chàng
trai mang đàn dây hoặc
khèn bè đi tìm bạn tình
Chàng trai đến trước cổng nhà
cô gái thổi khèn trước sân, cổng
Nếu cô gái đồng ý hai người
Sẽ tiến hành đi sim.
Địa điểm thường là nhà kho,
hay một khu đồi gần làng, sau
đó họ trao nhau món quà làm tin
Hát trong đám cưới
Sau khi đi “sim” với nhau, chàng
trai sẽ thưa với bố mẹ sang nhà gái
dể tiến hành lễ hỏi.
Trong lễ hỏi nhà trai sẽ mang sang
nhà gái một số lễ vật như: vòng
bạc, chuỗi cườm, gạo nếp,…
Nếu nhà gái đồng ý thì sẽ tiến hành
lễ cưới.
Trong lễ cưới nhà trai phải mang
sang nhà gái những sính lễ như:
chiêng ché, nồi đồng, bò, gạo nếp,…
Sau khi về nhà chồng, đôi vợ chồng
tổ chức lễ đạp bếp nhằm trở lại
nhà gái trình diện với gia đình
Đời sống văn hóa tinh thần
2.2. Tang ma
Quan tài được đẽo theo hình con thuyền độc mộc,
người giàu thì quan tài được làm cầu kỳ hơn ở hai đầu
Quan tài
hình thuyền
độc môc

Người chết được đưa ra bằng lối cửa sau, không đưa ra bằng
cửa trước vì sợ sui sẻo
Khi người Tà ôi chết đi sau 3 ngày mời biết mình mất và sau 3 ngày
người chết có thể quay về đòi của cải nếu không được người sống chia
cho


Nhà mồ
Đời sống văn hóa tinh thần
Lễ hội truyền thống
1. Lễ cầu mùa
Hát múa trong
lễ cầu mùa
Lễ cầu mùa là lễ lớn nhất của
người Tà ôi.
Hàng năm lễ cầu mùa thường
được tổ chức sau tết âm lịch
Lễ hội thường được tiến hành
trong nhà rông và sân chung
của làng
Lễ cầu mùa diễn ra với mong
muốn được mùa và cầu sức khỏe
Hát múa trong lễ cầu mùa
Đời sống văn hóa tinh thần
Lễ hội truyền thống
2. Lễ hội đâm trâu
Đâm trâu
Hát tạ ơn trâu
Lễ hội đâm trâu là nghi lễ cầu an mang ý nghĩa
cho mùa màng bội thu, gắn liền với
sự no ấm, yên vui
Trên đây là đôi nét về dân tộc Tà ôi mà chúng tôi đã tìm
hiểu được. Mong rằng sau bài này mọi người
có thể mở rộng thêm vốn hiểu biết của mình về các
dân tộc anh em cùng sống trên đất nước ta.