CHUYÊN ĐỀ TICH HỢP GDBVMT QUA MÔN TNXH LỚP2

TRƯỜNG TIỂU HỌC NGUYỄN HIỀN
Tam Kỳ, ngày 15 tháng 3 năm 2011
Quý thầy cô về dự chuyên đề
” Tích hợp BVMT trong môn Tự nhiên và xã hội”
Chào mừng
Mục tiêu, phương thức tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Tự nhiên và Xã hội
I. Mục tiêu GDBVMT trong môn TN-XH

* Kiến thức:
- Có biểu tượng ban đầu về môi trường tự nhiên ( cây cối, các con vật, mặt trời, trái đất) và môi trường nhân tạo ( nhà ở, trường học, làng mạc, phố phường).
- Biết một số hoạt động của con người làm môi trường bị ô nhiễm.
- Biết môi trường sống xung quanh có ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.
- Biết được một số biện pháp bảo vệ môi trường.
* Thái độ - Tình cảm:
- Yêu quý thiên nhiên, mong muốn bảo vệ môi trường sống cho các cây cối, con vật và con người.
- Có thái độ tích cực đối với việc bảo vệ môi trường; chống các hành động phá hoại môi trường, làm ô nhiễm môi trường .
* Kĩ năng , hành vi:
- Phát hiện ra mối quan hệ giữa các yếu tố của môi trường.
- Tham gia một số hoạt động bảo vệ môi trường phù hợp với lứa tuổi.
- Thuyết phục người thân, bẹn bè có ý thức và hành vi bảo vệ môi trường.

II. Phương thức tích hợp
* Khái niệm: TÝch hîp lµ sù hoµ trén néi dung gi¸o dôc m«i tr­êng vµo néi dung bé m«n thµnh mét néi dung thèng nhÊt, g¾n bã chÆt chÏ víi nhau.
* TÝch hîp ®­îc thùc hiÖn theo c¸c nguyªn t¾c:
- Nguyªn t¾c 1. TÝch hîp nh­ng kh«ng lµm thay ®æi ®Æc tr­ng cña m«n häc, kh«ng biÕn bµi häc bé m«n thµnh bµi häc gi¸o dôc m«i tr­êng
- Nguyªn t¾c 2. Khai th¸c néi dung gi¸o dôc m«i tr­êng cã chän läc, cã tÝnh tËp trung vµo ch­¬ng, môc nhÊt ®Þnh kh«ng trµn lan tuú tiÖn.
- Nguyªn t¾c 3. Ph¸t huy cao ®é c¸c ho¹t ®éng tÝch cùc nhËn thøc cña häc sinh vµ kinh nghiÖm thùc tÕ cña c¸c em ®· cã, tËn dông tèi ®a mäi kh¶ n¨ng ®Ó häc sinh tiÕp xóc víi m«i tr­êng.
CÁC MỨC ĐỘ TÍCH HỢP GD BVMT
TRONG MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI
1. Møc ®é toµn phÇn
Khi môc tiªu, néi dung cña bµi phï hîp hoµn toµn víi môc tiªu, néi dung cña gi¸o dôc BVMT. VÝ dô nh­ bµi Gi÷ g×n líp häc s¹ch ®Ñp (líp 1); Gi÷ s¹ch m«i tr­êng xung quanh nhµ ë, Thùc hµnh gi÷ tr­êng líp s¹ch ®Ñp ( líp 2); VÖ sinh m«i tr­êng ( líp 3).
2. Møc ®é bé phËn
Møc ®é bé phËn: Khi chØ cã mét bé phËn bµi häc cã môc tiªu, néi dung phï hîp víi gi¸o dôc BVMT. VÝ dô: Nhµ ë, c«ng viÖc ë nhµ ( líp 1); §Ò phßng bÖnh giun, Tiªu ho¸ thøc ¨n (líp 2).
3. Møc ®é liªn hÖ
Møc ®é liªn hÖ: Khi môc tiªu, néi dung cña bµi cã ®iÒu kiÖn liªn hÖ mét c¸ch l« gic víi néi dung gi¸o dôc BVMT.
VÝ dô: VÖ sinh th©n thÓ ( líp 1); C©y sèng ë ®©u? ( líp 2); Tr¸i ®Êt, BÒ mÆt tr¸i ®Êt ( líp 3).
tích hợp ở mức độ toàn phần
Đối với bài học lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường mức độ này, giáo viên giúp học sinh hiểu, cảm nhận đầy đủ và sâu sắc nội dung bài học chính là góp phần giáo dục trẻ một cách tự nhiên về ý thức bảo vệ môi trường. Các bài học này là điều kiện tốt nhất để nội dung giáo dục bảo vệ môi trường phát huy tác dụng đối với học sinh thông qua môn học.
tích hợp ở Mức độ bộ phận
Giáo viên lưu ý:
- Nghiên cứu kĩ nội dung bài học.
- Xác định nội dung giáo dục bảo vệ môi trường tích hợp vào bài học là gì?
- Nội dung giáo dục bảo vệ môi trường tích hợp vào nội dung nào, hoạt động dạy học nào trong quá trình tổ chức dạy học?
- Cần chuẩn bị thêm đồ dùng dạy học gì?
- Tổ chức các hoạt động dạy học bình thường, phù hợp với hình thức tổ chức và phương pháp dạy học của bộ môn. Trong quá trình tổ chức các hoạt động dạy học, giáo viên giúp học sinh hiểu, cảm nhận đầy đủ và sâu sắc bộ phận kiến thức, kĩ năng GDBVMT nhẹ nhàng, không gò bó, áp đặt.
tích hợp ở Mức độ liên hệ
GV cần xác định nội dụng, mục tiêu nào trong bài có thể liên hệ GDBVMT.
Khi chuẩn bị bài dạy, giáo viên cần có ý thức tích hợp và chuẩn bị những vấn đề cần hướng dẫn học sinh liên hệ về bảo vệ môi trường.
Khi tổ chức dạy học, giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học bình thường, phù hợp với hình thức, phương pháp dạy học của bộ môn. Đồng thời lưu ý liên hệ, mở rộng về GDBVMT thật tự nhiên, hài hòa, tránh lan man, sa đà, gượng ép.
Một số phương pháp
dạy học tích hợp GDBVMT

Phương pháp thảo luận
2. Phương pháp quan sát
3. Phương pháp trò chơi
4.Phương pháp tìm hiểu, điều tra

1. Phương pháp thảo luận
Đây là phương pháp dạy học giúp học sinh bày tỏ quan điểm, ý kiến, thái độ của mình và lắng nghe ý kiến của người khác về các vấn đề môi trường có liên quan đến nội dung bài học. Qua phương pháp dạy học này, giáo viên giúp học sinh nhận thức và có hành vi, thái độ đúng đắn về môi trường. Giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thảo luận cả lớp hoặc thảo luận theo nhóm.
Ví dụ: Dạy bài " Giữ gìn lớp học sạch, đẹp", giáo viên có thể cho học sinh cả lớp cùng thảo luận những vần đề sau:
+ Giữ gìn lớp học sạch, đẹp có lợi gì?
+ Bạn đã làm gì để lớp mình sạch, đẹp?
Dạy bài " Vệ sinh môi trường" môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm qua các câu hỏi:
+ Hãy nêu cảm giác của em khi đi qua bãi rác.
+ Những sinh vật nào thường sống ở bãi rác?
+ Rác có hại như thế nào đối với sức khỏe của con người?
.
2. Phương pháp quan sát
Đây là phương pháp dạy học đặc trưng của môn Tự nhiên và Xã hội và cũng là phương pháp quan trọng trong giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu học.
Ví dụ: Dạy bài "Vệ sinh môi trường" lớp 3, giáo viên có thể tích hợp GDBVMT qua việc giáo dục cho học sinh biết việc làm nào đúng, việc làm nào sai trong việc xử lí rác thải. Giáo viên cho học sinh quan sát các hình trong SGK và nêu ý kiến của mình về các việc làm đúng, các việc làm sai trong từng hình. Khi được quan sát dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh có nhận thức và hình thành hành vi đúng đắn: không nên vứt rác bừa bãi ở những nơi công cộng.
3. Ph­¬ng ph¸p trß ch¬i
Trß ch¬i cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi häc sinh tiÓu häc. Trß ch¬i g©y høng thó häc tËp cho häc sinh, gióp c¸c em lÜnh héi kiÕn thøc vÒ m«n häc vµ GDBVMT nhÑ nhµng, tù nhiªn, hiÖu qu¶. Khi sö dông ph­¬ng ph¸p trß ch¬i, gi¸o viªn l­u ý: chuÈn bÞ trß ch¬i; giíi thiÖu tªn trß ch¬i, h­íng dÉn c¸ch ch¬i, thêi gian ch¬i vµ luËt ch¬i; cho häc sinh ch¬i; nhËn xÐt kÕt qu¶ cña trß ch¬i; rót ra bµi häc vÒ BVMT qua trß ch¬i.
4. Ph­¬ng ph¸p t×m hiÓu, ®iÒu tra
§©y lµ ph­¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh tham gia vµo qu¸ tr×nh t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng ë ®Þa ph­¬ng. Qua t×m hiÓu, häc sinh nhËn thøc ®­îc thùc tr¹ng m«i tr­êng, gi¸o dôc häc sinh t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc, ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng. Sö dông ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸o viªn l­u ý: thiÕt kÕ c¸c c©u hái, bµi tËp cho häc sinh (c¸ nh©n hoÆc nhãm) tiÕn hµnh ®iÒu tra, t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò vÒ gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng. Ph­¬ng ph¸p nµy cÇn tæ chøc cho häc sinh lín (líp 3,4, 5).
HÌNH THỨC TỔ CHỨC
CÁC HOẠT ĐỘNG TÍCH HỢP GD BVMT
+ Giáo dục thông qua các hoạt động học tập ở giờ học.
+ Giáo dục thông qua các hoạt động khác ở ngoài giờ học: thực hành giữ vệ sinh trường, lớp học, nhà ở; trồng cây, chăm sóc cây; tham quan môi trường tự nhiên, xã hội ở địa phương.
+ Giáo dục BVMT với cả lớp hoặc nhóm học sinh.
Nội dung GDBVMT trong môn TN-XH

- Con người và sức khỏe: giúp học sinh hiểu được mối quan hệ giữa môi trường và sức khỏe, hình thành ý thức và thói quen giữ vệ sinh thân thể, vệ sinh ăn uống, vệ sinh môi trường xung quanh.
- Xã hội: gia đình, nhà trường, làng quê và đô thị trang bị cho học sinh những hiểu biết về quê hương, đất nước; tìm hiểu về mối quan hệ giữa con người và môi trường, sự tác động qua lại giữa các yếu tố môi trường gần gũi với cuộc sống của học sinh. Trên cơ sở đó bồi dưỡng tình yêu làng bản, phố phường và có ý thức với hành vi môi trường của mình.
- Tự nhiên: giúp học sinh nhận biết sự phong phú của các loài cây, con và các điều kiện sống của chúng. Sự cần thiết phải bảo vệ và cách bảo vệ chúng.
Lớp 1

- Con người và sức khỏe: Mối quan hệ giữa môi trường và sức khoẻ. Chăm sóc, giữ vệ sinh cơ thể. ăn uống hợp lí.
- Xã hội:
+ Nhà ở: giữ gìn sạch sẽ nhà ở và đồ dùng.
+ Môi trường lớp học: giữ vệ sinh lớp học.
+ Môi trường cộng đồng: cuộc sống xung quanh.
- Tự nhiên:
+ Tìm hiểu một số loại cây, con quen thuộc.
+ Môi trường thiên nhiên đối với con người: mưa, nắng, rét.
Lớp 2
- Con người và sức khỏe: Ăn sạch, uống sạch, đề phòng nhiễm giun.
- Xã hội:
+ Gia đình: Bảo quản và sử dụng đồ dùng trong nhà, vệ sinh nhà ở, chuồng gia súc.
+ Trường học: giữ vệ sinh trường học.
+ Quận (huyện) nơi đang sống: Môi trường cộng đồng; Cảnh quan tự nhiên, các phương tiện giao thông và vấn đề môi trường.
-Tự nhiên:
+ Thực vật, động vật và việc bảo vệ chúng.
+ Mặt trời và ảnh hưởng của Mặt trời đối với cuộc sống của con người.
Lớp 3
- Con người và sức khỏe:
+ Cơ quan hô hấp và một số bệnh lây qua đường hô hấp.
+ Cơ quan tuần hoàn: bảo vệ cơ quan tuần hoàn.
+ Giữ vệ sinh cơ quan bài tiết nước tiểu.
+ Cơ quan thần kinh: Nghỉ ngơi và học tập điều độ.
- Xã hội:
+ Quan hệ trong gia đình và vấn đề giữ gìn môi trường sống.
+ Giữ vệ sinh trường, lớp học.
+ Làng quê, đô thị; giữ vệ sinh nơi công cộng; liên hệ đến thực trạng môi trường địa phương.
- Tự nhiên:
+ Thực vật, động vật, ích lợi và tác hại đối với cuộc sống con người; cách bảo vệ chúng.
+ Mặt trời và trái đất, khí hậu ảnh hưởng đối với sự sống của con người.

*Cách tích hợp nội dung bảo vệ môi trường

- Cách xác định các kiến thức giáo dục môi trường tích hợp vào bài học:
Để xác định các kiến thức giáo dục bảo vệ môi trường tích hợp vào bài học có thể tiến hành theo các bước sau:
Bước 1. Nghiên cứu kĩ sách giáo khoa và phân loại các bài học có nội dung hoặc có khả năng đưa giáo dục môi trường vào bài (bài tích hợp toàn phần; bài tích hợp bộ phận, bài liên hệ).
Bước 2. Xác định các kiến thức giáo dục môi trường đã được tích hợp vào bài (nếu có). Bước này quan trọng để xác định các phương pháp và hình thức tổ chức cho học sinh lĩnh hội kiến thức, kĩ năng về môi truờng.
Bước 3. Xác định các bài có khả năng đưa kiến thức giáo dục môi trường vào bằng hình thức liên hệ, mở rộng, dự kiến các kiến thức có thể đưa vào từng bài.
Đối với những bài nội dung giáo dục môi trường đã chiếm một phần lớn hoặc toàn bộ bài học thì việc xác định, lựa chọn kiến thức giáo dục môi truờng trở nên dễ dàng. Đối với loại bài liên hệ, khi tổ chức các hoạt động dạy học cần lưu ý các điểm sau:
- Phải dựa vào nội dung bài học, nghĩa là các kiến thức giáo dục môi trường đưa vào bài học phải có mối quan hệ logic chặt chẽ với các kiến thức có sẵn trong bài học. Các kiến thức của bài học được coi như cái nền làm cơ sở cho kiến thức giáo dục môi trường có chỗ dựa
- C¸c kiÕn thøc gi¸o dôc m«i tr­êng ®ưa vµo bµi ph¶i cã hÖ thèng, tr¸nh sù trïng lÆp, ph¶i thÝch hîp víi tr×nh ®é häc sinh, kh«ng g©y qu¸ t¶i ®èi víi nhËn thøc cña häc sinh trong viÖc lÜnh héi néi dung chÝnh cña m«n häc. Theo nguyªn t¾c nµy, nh÷ng kiÕn thøc ®­a vµo bµi cÇn ®­îc s¾p xÕp ®óng chç, hîp lÝ, lµm cho kiÕn thøc m«n häc thªm phong phó, s¸t víi thùc tiÔn vµ l«gic cña m«n häc, bµi häc kh«ng bÞ ph¸ vì.
- C¸c kiÕn thøc gi¸o dôc m«i truêng ®ưa vµo bµi ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc hiÖn tr¹ng m«i tr­êng hoặc t×nh h×nh b¶o vÖ m«i tr­êng cña ®Þa ph­¬ng, tr­êng häc ®Ó cho häc sinh c¶m thÊy s©u s¾c, thiÕt thùc ®èi víi các em.

Chào tạm biệt
TRƯỜNG TIỂU HỌC NGUYỄN HIỀN