Chuyên đề cách học và làm bài thi HSG Địa THCS

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VĨNH YÊN
TRƯỜNG THCS LIÊN BẢO






CHUYÊN ĐỀ:
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIỎI CÁCH HỌC VÀ LÀM BÀI THI
MÔN ĐỊA LÍ LỚP 9 Ở TRƯỜNG THCS





Người thực hiện: Trần Thị Hương Giang
Đơn vị công tác: Tổ Văn - Sử
Trường THCS Liên Bảo - Thành phố Vĩnh Yên - Vĩnh Phúc





Vĩnh yên, tháng 11 năm 2015
Cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ trong giai đoạn hiện nay, giáo dục luôn được coi là “Quốc sách hàng đầu”. vì vậy, để giáo dục đạt kết quả tốt, trong những năm gần đây Đảng và nhà nước ta đã thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông cả về nội dung và phương pháp theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, lấy học sinh làm trung tâm. Giáo trình đã được thực hiện hơn 10 năm qua và bước đầu đã có kết quả tích cực. Một trong những biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học môn Địa lí là bồi dưỡng và nâng cao chất lượng học sinh giỏi.
Là một giáo viên trực tiếp bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi trong nhiều năm qua bản thân tôi nhận thấy rằng công tác bồi dưỡng học sinh giỏi hiện nay còn nhiều bất cập, số lượng giải ít và chất lượng giải không cao bằng các bộ môn khác. Đây là điều trăn trở của những người làm công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, hầu như đội ngũ dạy bồi dưỡng chưa tiếp cận với cách ra đề của phòng khảo thí kiểm định chất lượng của Sở GD - ĐT. Dạy bám sát, chuyên sâu là một yêu cầu bức thiết đáp ứng cho yêu cầu thi học sinh giỏi cấp thành phố và cấp tỉnh, vì vậy bản thân tôi quyết định chọn đây làm đề tài nghiên cứu cho mình.
Điểm khác của học sinh (HS) giỏi với học sinh bình thường là ở chỗ HS giỏi nắm kiến thức cơ bản địa lí vững chắc và toàn diện hơn, có kĩ năng địa lí hoàn thiện hơn và đặc biệt là có tư duy địa lí linh hoạt và sâu sắc hơn. Ở mức độ cao hơn nữa, HS giỏi là những người có khả năng sáng tạo, nghĩa là khả năng tìm ra cái mới, cách giải quyết mới.
Như vậy, để trở thành HS giỏi nói chung và HS giỏi địa lí nói riêng, cần phải rèn luyện trên cả ba phương diện : kiến thức, kĩ năng địa lí và kĩ năng tư duy.


A. MỘT SỐ YÊU CẦU TRONG HỌC TẬP ĐỐI VỚI HỌC SINH GIỎI ĐỊA LÍ
1. Kiến thức
Kiến thức địa lí cấp THCS chủ yếu là địa lí Việt Nam bao gồm cả địa lí tự nhiên và kinh tế - xã hội. Chương trình địa lí THCS yêu cầu HS phải nắm vững một số kiến thức phổ thông, cơ bản, mang tính hệ thống.
- Ngoài các kiến thức cơ bản trên, trong sách giáo khoa còn trình bày về các sự vật hiện tượng địa lí cụ thể, các biểu tượng địa lí,... Các kiến thức này đóng vai trò hoặc để cụ thể hoá các kiến thức cơ bản trên, hoặc là cơ sở để rút ra các kiến thức khái quát.
Kiến thức địa lí phổ thông mà HS cần nắm, được chia thành 6 mức độ :
- Biết: Ghi nhớ được các sự kiện, khái niệm, định nghĩa, hệ quả, thuật ngữ và các nguyên lí dưới hình thức được học.
- Hiểu: Hiểu được kí hiệu, ý nghĩa và mối liên hệ trong khái niệm, định lí, hệ quả, công thức,... Có khả năng diễn giải, mô tả, tóm tắt thông tin đã thu được, không nhất thiết phải liên hệ tư liệu này với tư liệu khác.
- Vận dụng: Sử dụng thông tin trong các tình huống khác với tình huống đã học; khái quát hoá, trừu tượng hoá những kiến thức đã biết.
- Phân tích: Biết cách tách tổng thể thành các bộ phận và biết rõ sự liên hệ giữa các bộ phận đó với nhau trong cùng một cấu trúc.
- Tổng hợp: Biết kết hợp các bộ phận thành một tổng thể mới từ tổng thể cũ. Cần có khả năng phân tích để đi đến tổng hợp. Ở đây bắt đầu thể hiện sự sáng tạo của cá nhân.
- Đánh giá: Đòi hỏi có những hành động so sánh, phê phán, chọn lọc, quyết định trên cơ sở các tiêu chí và tính hợp lí. Cần có khả năng tổng hợp để đánh giá.
2. Kĩ năng địa lí
a) Học Địa lí ở THCS, HS cần phải củng cố và phát triển các kĩ năng:
- Quan sát, nhận xét, phân tích, tổng hợp, so sánh, đánh giá các sự vật, hiện tượng địa lí; sử dụng bản đồ, biểu đồ