Bài 7. Câu lệnh lặp

CÂU LỆNH LẶP
Bài 7 – Tiết: 37+38
1. Các công việc phải thực hiện nhiều lần
Đánh răng mỗi ngày hai lần là công việc lặp lại với số lần nhất định và biết trước.
Học cho đến khi thuộc bài là công việc lặp lại với số lần không thể xác định được
Đi học mỗi ngày một lần là công việc lặp lại với số lần nhất định và biết trước.
Tiếng gà trống gáy, tiếng chim hót, tiếng chuông đồng hồ báo thức gọi em dạy mỗi buổi sáng
V…v……
 Trong cuộc sống hằng ngày, nhiều hoạt động được thực hiện lặp đi, lặp lại nhiều lần, có những hoạt động mà chúng ta thường thực hiện lặp với số lần nhất định và biết trước Vậy, Khi viết chương trình máy tính cũng vậy. Để chỉ dẫn cho máy thực hiện đúng công việc, trong nhiều trường hợp ta cũng cần phải viết lặp lại nhiều câu lệnh thực hiện một phép tính nhất định
1. Các công việc phải thực hiện nhiều lần
2. Câu lệnh lặp – Một lệnh thay cho nhiều lệnh
Ví dụ 1:
Giả sử ta cần vẽ ba hình vuông có cạnh 1 đơn vị như hình 33. Mỗi hình vuông là ảnh dịch chuyển của hình bên trái nó một khoảng cách 2 đơn vị. Do đó, ta chỉ cần lặp lại thao tác vẽ hình vuông ba lần.
Hình 33 (SGK – trang56)
2. Câu lệnh lặp – Một lệnh thay cho nhiều lệnh
*Việc vẽ 3 hình vuông thực hiện bằng thuật toán sau:
Bước 1. Vẽ hình vuông ( vẽ liên tiếp bốn cạnh và trở về đỉnh ban đầu).

Bước 2. Nếu số hình vuông đã vẻ được ít hơn 3, di chuyển bút vẻ về bên phải hai đơn vị và trở lại bước 1; ngược lại kết thúc thuật toán
3 hình vuông đươc vẽ như sau:
Kết thúc
2. Câu lệnh lặp – Một lệnh thay cho nhiều lệnh
*Bài toán vẽ một hình vuông (hình 34 )
Thao tác chính là vẽ bốn cạnh bằng nhau, hãy lập lại bốn lần thao tác vẽ một đoạn thẳng. Sau mỗi lần vẽ đoạn thẳng, thước kẻ được quay một góc 90 sang phải tại vị trí của bút vẽ.
Hình 34 (SGK – trang 57)
2. Câu lệnh lặp – Một lệnh thay cho nhiều lệnh
*Thuật toán sau đây sẽ mô tả các bước để vẽ hình một vuông:
Bước1. K←0 ( K là số đoạn thẳng đã vẽ được)

Bước2. K←K+1. Vẽ đoạn thẳng 1 đơn vị độ dài và quay thước 900 sang phải.

Bước3. Nếu K < 4 thì trở lại bước2; Ngược lại, kết thúc thuật toán.
2. Câu lệnh lặp – Một lệnh thay cho nhiều lệnh
Ví dụ 2 – SGK trang 57:
Giả sử cần tính tổng của 100 số tự nhiên đầu tiên, tức là tính: S= 1+2+3+…+100.
2. Câu lệnh lặp – Một lệnh thay cho nhiều lệnh
Ví dụ 2 – SGK trang 57:
Thuật toán sau đây sẽ mô tả việc thực hiện lặp lại phép cộng 100 lần:
Bước1. SUM ←0; i ← 0.

Bước2. i ← i+1.

Bước3. Nếu i ≤ 100, thì SUM ← SUM + i và quay lại bước 2.

Bước4. Thông báo kết quả và kết thúc thuật toán.
2. Câu lệnh lặp – Một lệnh thay cho nhiều lệnh
Kết luận:

Cách mô tả các hoạt động lặp trong thuật toán như trong ví vụ trên được gọi là cấu trúc lặp
3. Ví dụ về Câu lệnh lặp
Trong đó For, to, do là từ khóa
Biến đếm: biến kiểu nguyên
Giá trị đầu, giá trị cuối là biểu thức cùng kiểu với biến đếm (giá trị đầu phải nhỏ hơn hoặc bằng giá trị cuối)
Câu lệnh: Không được làm thay đổi giá trị biến đếm, Nếu có nhiều hơn một lệnh thì phải đặt trong cặp từ khoá Begin ... end;
Câu lệnh lặp thường gặp trong pascal có dạng như sau:
For := to do ;
3. Ví dụ về Câu lệnh lặp
Quan sát sơ đồ khối, hãy cho biết sự thực hiện của máy?
Bước 1: tính giá trị đầu, gán cho biến đếm.

Bước 2: Nếu biến đếm <= giá trị cuối thì:
- thực hiện lệnh cần lặp.
- tăng biến đếm 1 đơn vị, quay lại bước 2
3. Ví dụ về Câu lệnh lặp
Program lap;
Uses crt;
Var i: integer;
Begin
For i:= 1 to 10 do
Writeln (‘day la lan lap thu’,i);
Readln
end.
Ví dụ 3:Chương trình sau sẽ in ra màn hình thứ tự lần lặp:
day la lan lap thu 1
day la lan lap thu 2
day la lan lap thu 3
day la lan lap thu 4
day la lan lap thu 5
day la lan lap thu 6
day la lan lap thu 7
day la lan lap thu 8
day la lan lap thu 9
day la lan lap thu 10
3. Ví dụ về Câu lệnh lặp
Program lap;
Uses crt;
Var i: integer;
Begin
For i:= 1 to 20 do
begin
Writeln (‘O’);
delay(100)
end;
Readln
end.
Ví dụ 4: Để in một chữ “O” trên màn hình, ta có thể sử dụng lệnh “Writeln(‘O’);
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
4. Tính tổng và tích bằng câu lệnh lặp
Program Tinh_tong;
Uses crt;
Var N, i: integer;
S: longint;
Begin
Write(“nhap so N=‘); readln(N);
S:=0;
For i:= 1 to N do S:= S + i;
Writeln (‘Tong cua’,N,’So tu nhien dau tien=‘,s);
Readln
end.
Ví dụ 5: chương trình sau đây sẽ tính tổng của N số tự nhiên đầu tiên, với N là số tự nhiên được nhập từ bàn phím
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
4. Tính tổng và tích bằng câu lệnh lặp
Program Tinh_Giai_thua;
Uses crt;
Var N, i: integer;
P: longint;
Begin
Write(“nhap so N=‘); readln(N);
P:=1;
For i:= 1 to N do p:=p*i;
Writeln (N,’!=’p);
Readln
end.
Ví dụ 5: Tính giai thừa N!
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
Củng cố

Cấu trúc lặp được sử dụng để chỉ thị cho máy tính thực hiện lặp lại một vài hoạt động nào đó cho đến khi một điều kiện nào đó được thoả mãn.
Mọi ngôn ngữ lập trình đều có các câu lệnh lặp để thể hiện cấu trúc lặp.
Ngôn ngữ Pascal thể hiện cấu trúc lặp với số lần lặp cho trước bằng câu lệnh For … do
Cú pháp cấu trúc lặp:
For := to do ;
Hướng dẫn học tập
Trả lời và làm các bài tập trong SGK trang 60-61
Xem trước bài tập 1,2 ở bài thực hành 5 để tiết thực hành.