Bài 5. Từ bài toán đến chương trình

Từ BàI TOáN ĐếN CHƯƠNG TRìNH
Tiết 21 - Bài 5
Quá trình giải toán trên máy tính
Bài toán và xác định bài toán
nội dung
Thuật toán và mô tả thuật toán
BàI TOáN
Toán: Tính tổng của các số từ 1 đến 100
Vật lý: Tính quãng đường ô tô đi được
trong thời gian 3 giờ với vận tốc 60 km/h
Văn: Viết bài văn miêu tả con mèo nhà em
Tin học: Viết chương trình tính tổng hai số
a và b bất kỳ được nhập từ bàn phím...
1. Bài toán và xác định bài toán
Bài toán
trong các môn học
BàI TOáN
So sánh cân nặng của hai bạn trong lớp
So sánh giá tiền của 1kg đậu và 1kg thịt
1. Bài toán và xác định bài toán
Bài toán trong cuộc sống
hằng ngày
1. Bài toán và xác định bài toán
Bài toán là gì nhỉ?
Khái niệm
Bài toán: Là một công việc hay
một nhiệm vụ cần phải giải quyết
1. Bài toán và xác định bài toán
? Để giải quyết được một bài toán cụ thể,
cần xác định bài toán.
Tức là cần
xác định rõ các điều kiện cho trước
và kết quả cần thu được.
1. Bài toán và xác định bài toán
Ví dụ: Xác định điều kiện cho trước
và kết quả nhận được cho bài
toán sau:
Cho tam giác ABC biết rằng
độ dài cạnh đáy BC = 8 cm; đường
cao tương ứng AH = 6 cm.
Tính diện tích tam giác ABC?
1. Bài toán và xác định bài toán
1. Bài toán và xác định bài toán
Tính diện tích hình tam giác
Ví dụ
Tìm đường đi tránh các điểm nghẽn giao thông trong giờ cao điểm
Nấu một món ăn
1. Bài toán và xác định bài toán
Điều kiện
cho trước
Kết quả
thu được
1. Bài toán và xác định bài toán
Một cạnh của tam giác
Đường cao tương ứng
với cạnh đó
Diện tích tam giác
Bài toán tính diện tích tam giác
Điều kiện
cho trước
Kết quả
thu được
1. Bài toán và xác định bài toán
Vị trí điểm tắc nghẽn
giao thông
Các con đường có thể đi
từ vị trí hiện tại đến vị trí
cần đến
Đến được vị trí cần đến
mà không qua
điểm tắc nghẽn
Tìm đường đi tránh các điểm nghẽn giao thông trong giờ cao điểm
1. Bài toán và xác định bài toán
Quốc lộ 4G mùa mưa lũ
Đường phố HN giờ cao điểm
1. Bài toán và xác định bài toán
Bài toán giao thông nan giải
1. Bài toán và xác định bài toán
Điều kiện
cho trước
Kết quả
thu được
1. Bài toán và xác định bài toán
Các thực phẩm hiện có
Một món ăn
Bài toán nấu một món ăn
Máy tính có thể tự giải các bài toán không?
ồ không! Tôi chỉ làm theo sự chỉ dẫn thôi!!!!
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính
? Việc dùng máy tính để giải
một bài toán chính là đưa
cho máy tính dãy hữu hạn
các thao tác đơn giản
mà nó có thể thực hiện được
để từ các điều kiện cho trước
ta nhận được kết quả cần tìm
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính
? Dãy hữu hạn các
thao tác cần
thực hiện để giải
một bài toán
được gọi là
thuật toán.
Thuật toán giải phương trình
ax + b = 0
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính
Máy tính không tự tìm ra lời giải (Thuật toán) của các
bài toán. Thuật toán là tư duy sáng tạo của con người
Tuy nhiên thuật toán phải được mô tả dưới dạng ngôn
ngữ máy để máy tính có thể hiểu và thực hiện được
Kết quả diễn đạt thuật toán chương trình được viết trong
một ngôn ngữ lập trình nào đó. Máy tính sẽ chạy chương
trình và cho ta lời giải của bài toán.

Là thể hiện của thuật toán trong một ngôn ngữ lập trình cụ thể

Là các bước để giải một bài toán


Thuật toán
Chương trình
Chương
trình
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính
1
Xác định bài toán:
Input, Output
2
3
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính
Mô tả thuật toán:
Tìm cách giải, diễn tả bằng các lệnh
Viết chương trình:
Viết CT bằng ngôn ngữ lập trình đã biết
Các bước giải bài toán trên máy tính
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính
Lưu ý: Để giải một bài toán có thể có nhiều thuật toán
khác nhau, song mỗi thuật toán chỉ dùng để giải một
bài toán cụ thể. Vì vậy khi mô tả thuật toán nên chỉ ra
điều kiện cho trước và kết quả nhận được kèm theo để
dễ nhận biết thuật toán đó dùng để giải bài toán nào
BÀI TẬP VẬN DỤNG
Câu 1
Câu 2
Câu 3
Câu 4
Câu 5
Câu 6
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
Câu 1: Hãy chỉ ra Input và Output của bài toán sau: Tìm số lớn nhất trong 3 số a, b, c.
3 số a, b, c
Số lớn nhất trong 3 số a, b, c
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 2: Hãy chọn phát biểu Sai?
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 3: Hãy chỉ ra Input và Output của bài toán sau: Tính quãng đường ô tô đi được trong 3 giờ với vận tốc 60km/giờ.
t = 3h, ? = 60km/h
Quãng đường ô tô đi được.
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 4: Hãy chỉ ra Input và Output của bài toán sau: Tính tổng các số chẵn của các số tự nhiên từ 1 đến 100
Dãy 100 số tự nhiên đầu tiên 1, 2,., 100
Giá trị của tổng 2+4+6+.+100
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 5: Hãy chọn phát biểu Đúng?
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 6: Hãy chỉ ra Input và Output của bài toán sau: Cho 2 số a và b (a>0, b>0). Tìm các USC của 2 số a và b.
a>0, b>0
Các USC của 2 số a và b
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Bài tập về nhà:
Xác định input và output cho bài toán:
a. Nấu cơm
b. Luộc trứng
c. Rửa bát
TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
Bài 5
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
1. Bài toán và xác định bài toán:
- Ví dụ về bài toán:
+ Bài toán 1: Tính tổng của các số tự nhiên từ 1 đến 100.
+ Bài toán 2: Tính quãng đường ô tô đi được trong 3 giờ với vận tốc 60km/giờ.
+ Bài toán 3: Tính diện tích hình tam giác.
1. Bài toán và xác định bài toán:
- Ví dụ về bài toán:
+ Bài toán 4: Tính di?m trung bình c?a 3 môn Toán, Lý, Tin.
+ Bài toán 5: Bài toán điều khiển Rô-bốt nhặt rác.
+ Bài toán 6: Lập bảng điểm của các bạn trong lớp.
Em hiểu thế nào là bài toán ?
Bài toán là một công việc hay một nhiệm vụ cần phải giải quyết.
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
1. Bài toán và xác định bài toán:
Để giải được một bài toán cụ thể, ta cần xác định rõ điều gì?
* Xác định các điều kiện cho trước.
* Kết quả cần thu được
Xác định bài toán
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
Ví dụ: Xác định các bài toán sau:
a) Tính diện tích hình tam giác:
Điều kiện cho trước:
Kết quả cần thu được:
Một cạnh và đường cao tương ứng với cạnh đó
Diện tích hình tam giác
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
b) Tính di?n tích hình chữ nhật:
Điều kiện cho trước:
Kết quả cần thu được:
Chiều dài, chiều rộng
Diện tích hình chữ nhật
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
b=2cm
a=3cm
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
c) Tìm du?ng di tránh các điểm nghẽn giao thông:
Điều kiện cho trước:
Kết quả cần thu được:
Vị trí điểm nghẽn giao thông.
Các con đường có thể đi từ vị trí hiện tại tới vị trí cần tới.
Đường đi từ vị trí hiện tại tới vị trí cần tới mà không qua điểm nghẽn giao thông.
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
d) Bài toán nấu một món ăn:
Điều kiện cho trước:
Kết quả cần thu được:
Các thực phẩm hiện có
Một món ăn
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
1. Bài toán và xác định bài toán:
Bài toán: Là một công việc hay một nhiệm vụ cần phải giải quyết.
Xác định bài toán: Là xác định các điều kiện cho trước và kết quả cần thu được.
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính:
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
1. Tiến 2 bước;
2. Quay trái, tiến 1 bước;
3. Nhặt rác;
4. Quay phải, tiến 3 bước;
5. Quay trái, tiến 2 bước;
6. Bỏ rác vào thùng;
Thuật toán
- Ví dụ Bài toán điều khiển rô-bốt nhặt rác:
Thuật toán là gì?
Thuật toán: là dãy hữu hạn các thao
tác cần thực hiện để giải một bài
toán.
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính:
- Ví dụ Bài toán điều khiển rô-bốt nhặt rác:
1. Tiến 2 bước;
2. Quay trái, tiến 1 bước;
3. Nhặt rác;
4. Quay phải, tiến 3 bước;
5. Quay trái, tiến 2 bước;
6. Bỏ rác vào thùng;
Máy tính chỉ hiểu trực tiếp ngôn ngữ nào?
Máy tính hiểu được chương trình viết bằng ngôn ngữ lập trình.
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
- Quan sát hình sau:
Quá trình giải bài toán trên máy tính gồm mấy bước?
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
- Quá trình giải bài toán trên máy tính gồm 3 bước:
? Xác định thông tin đã cho (Input).
? Thông tin cần tìm (Output).
? Tìm cách giải bài toán và diễn tả bằng các lệnh cần phải thực hiện.
? Dựa vào mô tả thuật toán, ta viết chương trình bằng một ngôn ngữ lập trình.
? Xác định bài toán:
? Mô tả thuật toán:
? Viết chương trình:
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính:
BÀI 5: TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính:
Ví dụ: Viết chương trình tính chu vi và diện tích hình vuông ?
* Xác định bài toán:
? Di?u ki?n cho tru?c: c?nh hỡnh vuụng
 Kết quả thu được: chu vi, diện tích hình vuông
* Mô tả thuật toán:
? Nh?p v�o c?nh hỡnh vuụng
? S? d?ng cỏc cụng th?c tớnh chu vi v� di?n tớch d? tớnh toỏn
? In k?t qu? ra m�n hỡnh
* Viết chương trình:
Sử dụng chương trình Pascal để viết chương trình