Bài 5. Từ bài toán đến chương trình

TỪ BÀI TOÁN ĐẾN CHƯƠNG TRÌNH
Bài 5
1. Bài toán và xác định bài toán:
- Ví dụ về bài toán:
+ Bài toán 1: Tính tổng của các số tự nhiên từ 1 đến 100.
+ Bài toán 2: Tính quãng đường ô tô đi được trong 3 giờ với vận tốc 60km/giờ.
+ Bài toán 3: Tính diện tích hình tam giác.
1. Bài toán và xác định bài toán:
- Ví dụ về bài toán:
+ Bài toán 4: Tính di?m trung bình c?a 3 môn Toán, Lý, Tin.
+ Bài toán 5: Bài toán điều khiển Rô-bốt nhặt rác.
+ Bài toán 6: Lập bảng điểm của các bạn trong lớp.
Em hiểu thế nào là bài toán ?
Bài toán là một công việc hay một nhiệm vụ cần phải giải quyết.
1. Bài toán và xác định bài toán:
Để giải được một bài toán cụ thể, ta cần xác định rõ điều gì?
* Xác định các điều kiện cho trước.
* Kết quả cần thu được
Xác định bài toán
Ví dụ: Xác định các bài toán sau:
a) Tính diện tích hình tam giác:
Điều kiện cho trước:
Kết quả cần thu được:
Một cạnh và đường cao tương ứng với cạnh đó
Diện tích hình tam giác
Hoạt động nhóm!
?Hãy xác định bài toán trong các ví dụ sau đây:
B. Tính diện tích hình chữ nhật

C. Tìm đường đi tránh các điểm nghẽn giao thông trong giờ cao điểm
D. Nấu một món ăn
b) Tính di?n tích hình chữ nhật:
Điều kiện cho trước:
Kết quả cần thu được:
Chiều dài, chiều rộng
Diện tích hình chữ nhật
b=2cm
a=3cm
c) Tìm du?ng di tránh các điểm nghẽn giao thông:
Điều kiện cho trước:
Kết quả cần thu được:
Vị trí điểm nghẽn giao thông.
Các con đường có thể đi từ vị trí hiện tại tới vị trí cần tới.
Đường đi từ vị trí hiện tại tới vị trí cần tới mà không qua điểm nghẽn giao thông.
d) Bài toán nấu một món ăn:
Điều kiện cho trước:
Kết quả cần thu được:
Các thực phẩm hiện có
Một món ăn
1. Bài toán và xác định bài toán:
Bài toán: Là một công việc hay một nhiệm vụ cần phải giải quyết.
Xác định bài toán: Là xác định các điều kiện cho trước và kết quả cần thu được.
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính:
- Ví dụ Bài toán điều khiển rô-bốt nhặt rác:
1. Tiến 2 bước;
2. Quay trái, tiến 1 bước;
3. Nhặt rác;
4. Quay phải, tiến 3 bước;
5. Quay trái, tiến 2 bước;
6. Bỏ rác vào thùng;
Thuật toán là gì?
Thuật toán là dãy hữu hạn các thao tác cần thực hiện để giải một bài toán.
Máy tính chỉ hiểu trực tiếp ngôn ngữ nào?
Máy tính chỉ hiểu trực tiếp ngôn ngữ máy.
Cần có sự chỉ dẫn của con người máy tính mới thực hiện được các công việc
- Quan sát hình sau:
Quá trình giải bài toán trên máy tính gồm mấy bước?
- Quá trình giải bài toán trên máy tính gồm 3 bước:
? Xác định di?u ki?n cho tru?c (Input).
? K?t qu? c?n thu du?c (Output).
? Tìm cách giải bài toán và diễn tả bằng các lệnh cần phải thực hiện.
? Dựa vào mô tả thuật toán, ta viết chương trình bằng một ngôn ngữ lập trình.
1. Xác định bài toán:
2. Mô tả thuật toán:
3. Viết chương trình:
2. Quá trình giải bài toán trên máy tính:
Ví dụ: Viết chương trình tính chu vi và diện tích hình vuông
* Xác định bài toán:
? Di?u ki?n cho tru?c: c?nh hỡnh vuụng
 Kết quả thu được: chu vi, diện tích hình vuông
* Mô tả thuật toán:
? Nh?p v�o c?nh hỡnh vuụng
? S? d?ng cỏc cụng th?c tớnh chu vi v� di?n tớch d? tớnh toỏn
? In k?t qu? ra m�n hỡnh
* Viết chương trình:
Sử dụng chương trình Pascal để viết chương trình
VD: Thuật toán pha trà mời khách
Input: Trà, nước sôi, ấm và chén
Output: Chén trà đã pha để mời khách
Các bước thực hiện để pha trà mời khách ntn ?
Bước 1: Tráng ấm, chén bằng nước sôi
Bước 2: Cho trà vào ấm
Bước 3: Rót nước sôi vào ấm và đợi 3 - 4 phút
Bước 4: Rót trà ra chén để mời khách
3. Thuật toán và mô tả thuật toán:
VD: Giải phương trình bậc nhất tổng quát bx + c = 0
Input: Các số b, c
Output: Nghiệm của pt bậc nhất
Các bước thực hiện để gi?i pt b?c nh?t ntn ?
Bước 1: Nếu b = 0 chuyển tới bước 3;
Bước 2: Tính nghiệm của phương trình
x = rồi chuyển tới bước 4;
Bước 3: Nếu c? 0 thông báo phương trình vô nghiệm, ngược lại (c = 0) thông báo phương trình vô số nghiệm.
Bước 4: Kết thúc thuật toán.
3. Thuật toán và mô tả thuật toán:
VD: Bài toán “Làm món trứng tráng”
Input: Trứng, dầu ăn, muối, hành
Output: Trứng tráng
Các bước thực hiện để làm món trứng tráng ?
Bước 1: D?p tr?ng, tỏch v?, cho tr?ng v�o bỏt
Bước 2: Cho m?t chỳt mu?i, h�nh tuoi thỏi nh? v�o bỏt tr?ng. Dựng dua qu?y m?nh cho d?n khi d?u
Bước 3: Cho m?t thỡa d?u an v�o ch?o, dun núng d?u r?i d? tr?ng v�o. Dun ti?p kho?ng 1 phỳt
Bước 4: L?t m?t tr?ng. Dun ti?p trong kho?ng 1 phỳt
Bước 5: L?y tr?ng ra dia
3. Thuật toán và mô tả thuật toán:
Thuật toán: Là dãy hữu hạn các thao tác cần thực hiện theo một trình tự xác định để nhận được kết quả cần tìm từ những điều kiện cho trước.
Bài tập
Hãy đánh dấu x vào ô lựa chọn?
x
x
x
x
BÀI TẬP VẬN DỤNG
Câu 1
Câu 2
Câu 3
Câu 4
Câu 5
Câu 6
Chúc Mừng Các Em Đã Hoàn Thành Bài Tập
Câu 1: Hãy chỉ ra Input và Output của bài toán sau: Tìm số lớn nhất trong 3 số a, b, c.
3 số a, b, c
Số lớn nhất trong 3 số a, b, c
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 2: Hãy chọn phát biểu Sai?
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 3: Hãy chỉ ra Input và Output của bài toán sau: Tính quãng đường ô tô đi được trong 3 giờ với vận tốc 60km/giờ.
t = 3h, ? = 60km/h
Quãng đường ô tô đi được.
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 4: Hãy chỉ ra Input và Output của bài toán sau: Tính tổng các số chẵn của các số tự nhiên từ 1 đến 100
Dãy 100 số tự nhiên đầu tiên 1, 2,., 100
Giá trị của tổng 2+4+6+.+100
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 5: Hãy chọn phát biểu Đúng?
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Câu 6: Hãy chỉ ra Input và Output của bài toán sau: Cho 2 số a và b (a>0, b>0). Tìm các UC của 2 số a và b.
a>0, b>0
Các UC của 2 số a và b
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
GHI NHỚ
- Bài toán là một công việc hay một nhiệm vụ cần phải giải quyết.
- Xác định bài toán là xác định rõ các điều kiện cho trước và kết quả cần thu được.
- Dãy hữu hạn các thao tác cần thực hiện để giải một bài toán được gọi là thuật toán.
- Các bước giải bài toán trên máy tính:
? Xác định bài toán.
? Mô tả thuật toán.
? Viết chương trình.
- Xem trước phần 4: M�t s� v� dơ vỊ thu�t to�n
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Tìm thêm một số bài toán và xác định bài toán của những bài toán đó.
- Về nhà học bài. Làm bài tập 1 Sgk trang 45.