Bài 5. Từ bài toán đến chương trình

Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Em hãy nêu các bước giải bài toán trên máy tính ?
Và cho biết thuật toán là gì?
Quá trình giải bài toán trên máy tính gồm ba bước:
B1.Xác định bài toán: xác định điều kiện cho trước (input) và kết quả cần thu được (output).
B2.Mô tả thuật toán: tìm cách giải bài toán và diễn tả bằng các lệnh cần phải thực hiện.
B3.Viết chương trình: Dựa vào mô tả thuật toán ở trên, viết chương trình bằng một ngôn ngữ lập trình đã biết.
Thuật toán là dãy hữu hạn các thao tác cần thực hiện theo một trình tự xác định để thu được kết quả cần thiết từ những điều kiện cho trước.
Ví dụ 1: (ví dụ 2 SGK/40) Một hình A được ghép từ một hình chữ nhật với chiều rộng 2a, chiều dài b và một hình bán nguyệt bán kính a như hình dưới đây:
hình A
b
a
a
4. Một số ví dụ về thuật toán:
Ý tưởng: SA = SHCN+SHBN
SHCN = 2ab.
Hình bán nguyệt là nửa hình tròn, diện tích hình tròn là  a2
SHBN =  a2/2


Input: Hình chữ nhật có chiều rộng 2a, chiều dài là b, hình bán nguyệt có bán kính là a.
Output: Diện tích của hình A
Mô tả thuật toán:
- OUTPUT : Giá trị của tổng 1+2+3+…+100.
Ví dụ 2: (ví dụ 3 SGK/41) Tính tổng của 100 số tự nhiên đầu tiên liên tiếp S = 1 + 2 + 3 + 4 + ... + 100.
- INPUT : Dãy 100 số tự nhiên đầu tiên: 1, 2, ... 100.
Nhận xét:
Bước 1: S = 0
Bước 2: S1 = S + 1
Bước 3: S2 = S1 + 2
Bước 4: S3 = S2 + 3


.....
Bước 101: S100 = S99 + 100
Bắt đầu từ S1việc tính S được lặp đi lặp lại 100 lần theo quy luật
Ssau = Strước+ i
Với i tăng lần lượt từ 1 đến 100
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mô tả thuật toán:
- OUTPUT : Giá trị của tổng 1+2+3+4.
Ví dụ 3: Tính tổng của 4 số tự nhiên liên tiếp đầu tiên S = 1 + 2 + 3 + 4.
- INPUT : 4 số tự nhiên đầu tiên: 1, 2, 3,4.
Bước 1: S  0; i  0;
Bước 3: Nếu i <= 4 thì S  S + i; và quay lại bước 2.
Bước 2: i  i + 1
Thuật toán tính tổng
Bu?c 4: Thụng bỏo k?t qu? v� k?t thỳc thu?t toỏn.
Bài tập nhóm: Em hãy xác định INPUT, OUTPUT và mô tả thuật toán tính tổng các số tự nhiên từ 1 đến n (n là số tự nhiên).
Bước 1: S  0, i  0.
Input: Dãy n số tự nhiên: 1, 2, 3, 4, …, n.
Output: Giá trị của tổng 1+2+3+…+n.
Bước 2: i  i +1.
Thuật toán:
Bước 3: Nếu i<=n thì S  S + i; và quay lại bước 2.
Bước 3: Thông báo kết quả rồi kết thúc thuật toán.
Bài toán: Đổi nước ở hai cốc này cho nhau
Cốc A chứa nước màu đỏ cốc B chứa nước màu xanh. Làm thế nào để tráo đổi cốc A có nước màu xanh, cốc B có nước màu đỏ? (Giả thiết cốc A và cốc B có thể tích như nhau)
C?c A
C?c B
Cốc A
Cốc B
Cốc C
Bước 1. Lấy một cốc C rỗng có thể tích như cốc A và cốc B
Bước 2. Đổ nước màu đỏ ở cốc A sang cốc C
Cốc A
Cốc B
Cốc C
Bước 3. Đổ nước màu xanh ở cốc B sang cốc A
Cốc A
Cốc B
Cốc C
Bước 4. Đổ nước màu đỏ ở cốc C sang cốc B
Cốc A
Cốc B
Cốc C
Cốc A
Cốc B
Cốc C
Cốc A
Cốc B
Ví dụ 4: (Ví dụ 4 SGK/42) Đổi giá trị 2 biến x và y. (x=a, y =b)
Input: Hai biến x và y có giá trị tương ứng là a và b
Output: Hai biến x và y có giá trị tương ứng là b và a
Mô tả thuật toán:
DẶN DÒ
Về nhà học bài và làm bài tập số 3, 4 sgk/45 và bài tập 5.3, 5.6, 5.7, 5.8 ở sách bài tập.
Về nhà xem trước phần các ví dụ còn lại tiết sau ta học tiếp.
Bài toán: Em hãy xác định INPUT, OUTPUT và mô tả thuật toán tìm giá trị tuyệt đối của một số cho trước.


ý tưởng: = a nếu a>=0
- a
= -a nếu a<0
- Chúng ta có thể sử dụng biến trung gian là b để lưu giá trị tuyệt đối của a. Hoặc ta có thể dùng ngay biến a để lưu giá trị đó.

Bước 1: Nhập số a.
Bước 2: Nếu a<0, gán b -a; ngược lại, gán b a.
Input: Số a
Output: b(= a , giá trị tuyệt đối của số a)
- Sử dụng biến trung gian là b để lưu giá trị tuyệt đối của a.
Bước 3: In giá trị của b (giá trị tuyệt đối của a).
- Dùng ngay biến a để lưu giá trị tuyệt đối của a.
Thuật toán:
Bước 1: Nhập số a.
Bước 2: Nếu a<0, gán a -a.
Bước 3: In giá trị của a (giá trị tuyệt đối của a ban đầu).
Thuật toán: