Bài 41. Địa lí tỉnh (thành phổ)

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA LÝ ĐỊA PHƯƠNG LẠNG SƠN
GIÁO VIÊN : ĐẶNG VĂN HUYÊN.
ĐƠN VỊ CÔNG TÁC : THCS TRUNG THÀNH- TRÀNG ĐỊNH



Bài 41
Địa lí tỉnh Lạng Sơn
I.Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ và sự phân chia H�NH CH�NH :

1-Vị trí và lãnh thổ :

CH : Quan sat b?n d? h�nh chớnh L?ng Son em hóy :
Kể tên các tỉnh tiếp giáp với Lạng Sơn. Những huyện nào trong tỉnh có
đường biên giới với Trung Quốc ?

CH: Di?n tớch c?a t?nh L?ng Son l� bao nhiờu ?






Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ và sự phân chia hành chính:

1. Vị trí và lãnh thổ :
-Lạng Sơn là một tỉnh miền núi biên giới, thuộc khu vực Đông Bắc Tổ Quốc nằm trong
phạm vi từ 210 19` đến 220 27` vĩ độ Bắc; 1060 06` đến 1070 21` kinh độ Đông.
Diện tích lãnh thổ của tỉnh Lạng Sơn là 8.327,58 km2, có đường biên giới
với Trung Quốc dài 253 km và
tiếp giáp với 5 tỉnh thuộc Trung du và miền núi Bắc Bộ.
-Với nhiều cửa khẩu thông thương với Trung Quốc lại nằm kề với đồng bằng sông Hồng,
hệ thống đường giao thông phát triển là điều kiện rất thuận lợi cho
Lạng Sơn phát triển mạnh về kinh tế thương mại, du lịch và dịch vụ.






CH :Kể tên các cửa khẩu thông thương với Trung Quốc mà em biết?



CỬA KHẨU TÂN THANH



2. Sù ph©n chia hµnh chÝnh:
a. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh tØnh L¹ng S¬n:

-Tõ thêi Hïng V­¬ng, L¹ng S¬n ngµy nay cã tªn gäi lµ Lôc H¶i. Tr¶i qua nh÷ng
biÕn ®éng th¨ng trÇm cña lÞch sö,tªn gäi còng nhiÒu lÇn thay ®æi. §Õn n¨m
Quang Th¸i thø 10 (1397) míi cã tªn gäi lµ L¹ng S¬n trÊn. Thêi thuéc Minh gäi lµ
L¹ng S¬n phñ;niªn hiÖu Quang ThuËn thø 10 (1469) ®Æt lµ L¹ng S¬n
Thõa Tuyªn. Niªn hiÖu Hång §øc 21 (1490) gäi lµ
L¹ng S¬n xø; niªn hiÖu Gia Long niªn nguyªn (1802) l¹i ®æi thµnh L¹ng S¬n trÊn.
Thêi Minh M¹ng n¨m thø 12 (1831) ®æi thµnh tØnh L¹ng S¬n. N¨m 1976 s¸p nhËp
víi tØnh Cao B»ng thµnh tØnh CaoL¹ng. §Õn n¨m 1978, t¸ch trë l¹i thµnh tØnh
L¹ng S¬n
b. C¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh:
Cho ®Õn nay, tØnh L¹ng S¬n ®­îc chia thµnh l l ®¬n vÞ hµnh chÝnh, bao gåm 0l
thµnh phè (L¹ng S¬n) vµ 10 huyÖn. Toµn tØnh cã 226 x·,ph­êng, thÞ trÊn trong ®ã
cã 21 x· biªn giíi, 163 x· vïng cao, 102 x· ®Æc biÖt khã kh¨n ®­îc h­ëng ch­¬ng
tr×nh 135. Thµnh phè L¹ng S¬n lµ trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ - x· héi cña tØnh.

CH : H·y kÓ tªn c¸c huyÖn, thµnh phè trong tØnh L¹ng S¬n?



1-Lạng Sơn có một thành phố tỉnh lỵ là: thành phố Lạng Sơn:
gồm 5 phường và 3 xã
và 10 huyện:
2-Tràng Định 1 thị trấn và 22 xã
3-Văn Lãng 1 thị trấn và 19 xã
4-Văn Quan 1 thị trấn và 23 xã
5-Bình Gia 1 thị trấn và 19 xã
6-Bắc Sơn 1 thị trấn và 19 xã
7-Hữu Lũng 1 thị trấn và 25 xã
8-Chi Lăng 2 thị trấn và 19 xã
9-Cao Lộc 2 thị trấn và 21 xã
10-Lộc Bình 2 thị trấn và 27 xã
11-Đình Lập 2 thị trấn và 10 xã



II. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn
1. §Þa h×nh
CH: Dựa vào hiểu biết thực tế của em. Hãy trình bày những đặc điểm chính của địa
hình Lạng Sơn ?
CH : Đặc điểm địa hình ảnh hưởng như thế nào tới sự phân bố dân cư và phát triển
kinh tế xã hội ?



Đồi núi chiếm hơn 80% diện tích cả tỉnh. Dạng địa hình phổ biến ở Lạng Sơn là núi
thấp và đồi,độ cao trung bình 252 m so với mặt nước biển.
Nơi thấp nhất là 20 m ở phía nam huyện Hữu Lũng và nơi cao nhất là núi Mẫu Sơn
1541m. Mẫu Sơn cách thành phố Lạng Sơn 30 km về phía đông, được bao bọc bởi
nhiều ngọn núi lớn nhỏ, thỉnh thoảng có tuyết rơi vào mùa đông.



+Vïng nói ®¸ v«i c¸nh cung B¾c S¬n n»m ë phÝa t©y nam chiÕm
kho¶ng 25% diÖn tÝch toµn tØnh. §é cao trung b×nhtoµn vïng lµ 400 - 500 m, dèc theo h­íng
t©y b¾c - ®«ng nam víi nhiÒu d·y nói h×nh c¸nh cung më réng vÒ phÝa ®«ng.
+Trong khu vùc cã nhiÒu hang ®éng c¸cxt¬ ®Ñp, mét sè hang ®éng mang
dÊu tÝch cña ng­êi tiÒn sö, cã gi¸ trÞ ®èi víi ho¹t ®éng du lÞch vµ tham quan nghiªn cøu.
+N»m xen gi÷a vïng nói ®¸ v«i lµ nh÷ng c¸nh ®ång réng, ®Êt ®ai mµu mì thuéc ®Þa phËn c¸c
huyÖn B¾c S¬n, B×nh gia,Chi L¨ng lµ n¬i tËp trung d©n c­ ®«ng ®óc, thuËn lîi cho s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp.
CH:§Þa h×nh nói ®¸ v«i cã nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n g× ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng?



2. Khí hậu:
CH: D?a v�o th?c t? d?a phuong v� su hi?u bi?t c?a em v� can c? v�o
t�i li?u sau dõy: Hóy nờu cỏc nột d?c trung vố khớ h?u ( Nhi?t d?, d? ?m,
lu?ng mua, s? khỏc bi?tgi?a cỏc mựa ?
-Víi vÞ trÝ n»m trong vïng néi chÝ tuyÕn l¹i chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña giã mïa ®«ng b¾c nªn
L¹ng S¬n cã khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa víi mét mïa ®«ng l¹nh kÐo dµi vµ s©u s¾c.
Mïa nãng trïng víi mïa m­a th­êng kÐo dµi tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10 víi nhiÖt ®é trung
b×nh c¸c th¸ng tõ 21,50c ®Õn 27,80C. Mïal¹nh trïng víi mïa kh«, b¾t ®Çu tõ th¸ng 11 ®Õn
th¸ng 3 n¨m sau. Nöa ®Çu mïa l¹nh vµ kh«, cuèi mïa th­êng cã m­a phïn, víi l­îng m­a nhá,
nhiÖt ®é trung b×nh c¸c th¸ng tõ 130C ®Õn 17,50C, thÊpnhÊt vµo th¸ng 1 (13,30C). C¸ biÖt cã
nh÷ng n¬i nh­ MÉu S¬n, nhiÖt ®é xuèng tíi 50C, cã khi xuèng tíi 0C hoÆc
d­íi 00c, g©y nªn hiÖn t­îng tuyÕt r¬i, b¨ng gi¸. Th¸ng 10 vµ th¸ng 4 lµ thêi k× chuyÓn tiÕp
gi÷a hai mïa.
§é Èm b×nh qu©n trong n¨m kho¶ng 82%. L­îng m­a trung b×nh n¨m phæ biÕn tõ
1200 ®Õn 1600mm, m­a chñ yÕu tËp
trung vµo mïa h¹, cao nhÊt vµo th¸ng 7. L¹ng S¬n lµ tØnh cã l­îng
m­a thÊp nhÊt so víi c¸c tØnh miÒn nói B¾c Bé.
M­a tËp trung vµo mïa h¹ cã thÓ g©y lò quÐt, s¹t lë ®­êng... Mïa kh« kÐo dµi
th­êng g©y h¹n h¸n, ¶nh h­ëng ®Õn viÖc cung cÊp n­íc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t.
Nh÷ng t¸c ®éng cña c¸c hiÖn t­îng thêi tiÕt nh­: rÐt ®Ëm, rÐt h¹i, b¨ng gi¸, s­¬ng muèi...
¶nh h­ëng xÊu ®Õn s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t cña nh©n d©n.
CH:KhÝ hËu cña L¹ng S¬n thuËn lîi nh­ thÕ nµo cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp?



=> Khí hậu của Lạng Sơn thể hiện rõ nét khí hậu miền Bắc Việt Nam. Khí hậu phân mùa
rõ rệt, ở các mùa khác nhau nhiệt độ phân bố không đồng đều do sự phức tạp của địa hình
miền núi và sự biến tính nhanh chóng của không khílạnh trong quá trình di
chuyển ở vùng nội chí tuyến đã gây nên những chênh lệch đáng kể trong chế độ nhiệt giữa các
vùng.
+Nhiệt độ trung bình năm: 17-22 °C
+Lượng mưa trung bình hàng năm: 1200-1600 mm
+Độ ẩm tương đối trung bình năm: 80-85%
+Số giờ nắng trung bình khoảng 1600 giờ
+Hướng gió và tốc độ gió của Lạng Sơn vừa chịu sự chi phối của yếu tố hoàn lưu, vừa bị biến
dạng bởi địa hình. Mùa lạnhthịnh hành gió Bắc, mùa nóng thịnh hành gió Nam và Đông Nam.
+Tốc độ gió nói chungkhônglớn, rung bình 0,8-2 m/s song phân hoá không đều giữa các vùng
trong tỉnh.
3. Thuỷ văn:
CH : Quan sỏt lu?c d? du?i dõy, em hóy nờu : + D?c di?m m?ng
lu?i sụng ? Hu?ng dũng ch?y ? Ch? d? nu?c ...c?a sụng ngũi L?ng Son ?
+ Vai trũ c?a sụng ngũi d?i v?i s?n xu?t v� d?i s?ng ?






+Mật độ sông suối của Lạng Sơn thuộc loại trung bình đến khá dày,
qua địa phậncó các sông chính là: Sông Kỳ Cùng. Bắt nguồn từ
vùng núi BắcXa cao 1166 m thuộc huyện Đình Lập, chảy về lưu vực
sôngTây Giang Trung Quốc.
+ Ngoài ra còn có các con sông: Sông Ba Thín; Sông Bắc Khê;
Sông Thương; Sông Hoá ; Sông Trung



CH: Ngoài hệ thống sông ngòi ra Lạng Sơn còn có một hệ tống các hồ và
lượng nước ngầm khá phong phú. Dựa vào vốn hiểu biết của mình em hãy cho biết :
+ Các hồ lớn ở Lạng sơn và vai trò của hồ ?
+ Nước ngầm: Nguồn nước, khả năng khai thác và chất lượng của nước với sản xuất và
đời sống ?
+Lạng Sơn không có nhiều hồ lớn, chủ yếu là hồ nhân tạo. Một số hồ đang được khai
thác để cung cấp nước tưới cho nông nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản và phục vụ cho du lịch .

+Trữ lượng nước ngầm của Lạng Sơn tương đối phong phú, được khai thác chủ yếu
phục vụ nhu cầu đời sống và một phần cho sản xuất công nghiệp. Với diện tích núi đá
vôi chiếm tỉ lệ khá lớn, việc khai thác nguồn nước ngầm phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt
của nhân dân đặc biệt trong mùa khô là một vấn đề cần được đặc biệt quan tâm.
Chế độ dòng chảy của sông ngòi Lạng Sơn chia làm hai mùa chính: mùa lũ và mùa cạn,
tương ứng với hai mùa của khí hậu là mùa mưa và mùa khô.



4. Đất đai :
CH : Em hãy cho biết tỉnh ta có những laoij đất nào ? Đặc điểm của từng loại đất ?
Các loại đất đó phân bố chủ yếu ở đâu ?



a. Đất đai của Lạng Sơn khá đa dạng phong phú với 3 nhóm chính:
+ Đất Feralit nâu đỏ hoặc nâu vàng phát triển trên đá vôi tập trung ở các huyện: Bắc Sơn,
Bình Gia, Văn Quan.
Đất có độ phì cao, thuận lợi cho phát triển các cây công nghiệp, cây ăn quả như: thuốc lá,
đậu tương, lạc, mía, quýt.
+ Đất Feralit phát triển trên đá biến chất: màu vàng đỏ, thuận lợi cho phát triển cây công nghiệp,
cây ăn quả: Hồi (Văn Lãng, Văn Quan), hồng (Bảo Lâm),đào (Mẫu Sơn), mận, lê (Tràng Định).
+ Đất feralit hình thành trên đất phù sa cổ (5% diện tích tự nhiên, tập trung ở ba bồn địa
Na Dương -Lộc Bình, Bản Ngà, Thất Khê) được sử dụng để trồng lúa,khoai lang, khoai tây, rau quả.
Đất feralit mùn trên núi cao (độ cao trên 700 m) thuận lợi cho việc trồng rừng, cây ăn quả,
cây dược liệu và rau ôn đới.
Đất phù sa do sông suối bồi tụ: thuận lợi cho trồng lúa gạo, khoai, lạc, mía, đậu tương,
thuốc lá
(cánh đồng Na Dương - Lộc Bình,
Bản Ngà,
Thất Khê).
b. Hiện trạng sử dụng đất
Trong những năm gần đây cơ cấu sử dụng các loại đất ở tỉnh Lạng Sơn có nhiều thay đổi.
CH:Dựa vào bảng số liệu dưới đây, hãy nhận xét sự thay đổi cơ cấu sử dụng các loại đất của tỉnh
Lạng Sơn.?



Cơ cấu sử dụng đất tỉnh Lạng Sơn
Dơn vị: (%)
5. Tµi nguyªn sinh vËt:



+Nguồn tài nguyên sinh vật của Lạng Sơn tương đối phong phú và đa dạng.
-Thực vật phong phú với 65 họ, khoảng 279 loài.
+Diện tích rừng năm 2009 là 400.026 ha, chiếm 48,05 % diện tích lãnh thổ, trong đó diện tích rừng tự nhiên là 218.052 ha, rừng trồng là 181.974 ha. Rừng có nhiều loại gỗ quý như đinh, lim, nghiến, lát ... và dược liệu quý.
Giới động vật ở Lạng Sơn khá phong phú như cáo, gấu ngựa, hươu xạ, sóc bụng đỏ,
tê tê, tắc kè, rắn, dê núi, khỉ mốc... ở hai khu rừng đặc dụng Hữu Liên (huyện Hữu Lũng) và Mỏ Rẹ (huyện Bắc Sơn) tập trung nhiều loài động vật quý hiếm như khỉ vàng, vượn đen, sóc, gà lôi trắng, hồng hoàng, trĩ...
CH:Rừng có tác dụng như thế nào đối với môi trường, sản xuất và sinh hoạt của
con người?
-Tình trạng khai thác rừng ở địa phương em diễn ra như thế nào?



6. Kho¸ng s¶n
CH:Em h·y x¸c ®Þnh trªn l­îc ®å h×nh các loại và vÞ trÝ c¸c má kho¸ng s¶n.



=>Lạng Sơn có nhiều mỏ khoáng sản, song hầu hết các mỏ đều thuộc loại nhỏ và trung bình, lại
nằm phân tán.
Trong số này, chỉ có một số khoáng sản có ý nghĩa kinh tế lớn đang được khai thác và đưa vào
sử dụng, đó là than nâu, than bùn, đá vôi, sét, bô xít, phốtphorit .
K?t lu?n :
=>Với vị trí nằm ở vùng đông bắc Tổ Quốc, có nhiều cửa khẩu thông thương
với Trung Quốc, gần kề đồng bằng sông Hồng đặc biệt thuận lợi cho Lạng Sơn trong việc
giao lưu buôn bán và phát triển kinh tế.
Khí hậu nhiệt đới gió mùa với một mùa đông lạnh kéo dài đem lại cho Lạng Sơn thế
mạnh phát triển một nền nôngnghiệp đa dạng. Địa hình chủ yếu là đồi núi thấp.
Các hang động caxtơ đẹp có giá trị tham quan, du lịch. Cánh đồnggiữa núi, cánh đồng
ven sông suối thuận lợi cho phát triển nông nghiệp. Sông, hồ có giá trị thuỷ điện, thuỷ lợi,
nuôi trồng thuỷ sản. Đất chủ yếu là đất Feralít thuận lợi cho trồng cây công nghiệp,
hoa màu, trồng rừng. Nguồn tài nguyên sinh vật phong phú cần được bảo vệ.
Khoáng sản nhìn chung có quy mô nhỏ, phân tán. Một số khoáng sản có giá trị hiện đang
được khai thác.



Câu hỏi và Bài tập
1-Đánh giá ý nghĩa của vị trí địa lí đối với việc phát triển kinh tế - xã hội.
Theo em thành phần tự nhiên nào có tác động trực tiếp và mạnh mẽ nhất đến
sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh?

2-Địa hình của Lạng Sơn có những khó khăn như thế nào đối với việc phát triển
kinh tế - xã hội?
3-Dựa vào bảng số liệu trong bài, hãy vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu sử dụng đất
của tỉnh Lạng Sơn năm 1999 và năm 2009.
Giải thích sự thay đổi trong cơ cấu sử dụng đất của tỉnh.