Bài 4. Sử dụng biến trong chương trình

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
Thực hiện: Hoàng Văn Xuân
Giáo viên Trường THCS Nậm Khắt
Câu 1. Em hãy nêu các kiểu dữ liệu cơ bản trong Pascal mà em đã học? Và liệt kê các phép toán trên dữ liệu số.
Kiểm tra bài cũ
Trả lời:
 Các phép toán trên dữ liệu số là: +, -, *, /, div, mod
Kiểm tra bài cũ
 Các kiểu dữ liệu cơ bản trong pascal là: Kiểu số nguyên, kiểu số thực, kiểu kí tự và kiểu xâu kí tự
15 div 2 =
15 mod 2 =
?
?
7
1
Câu 2. Em hãy cho biết cấu trúc của chương trình Pascal bao gồm mấy phần? Kể tên?
Bao gồm 2 phần:
1) Phần khai báo.
2) Phần thân chương trình.
Program Vidu;
Uses crt;
Begin
Clrscr;
Write(15 + 5);
End.
Chương trình Pascal sau, đâu là phần khai báo, đâu là phần thân?
Phần khai báo
Phần thân
Trả lời:
Em hãy viết chương trình pascal để tính Chu vi hình vuông với cạnh bằng 5. Kết quả tính được in ra màn hình.
Công thức :
Chu vi hình vuông: Cạnh x 4 = 5*4

Chương trình có thể viết như sau :
BÀI TẬP
5
Kết quả khi chạy chương trình là:
Ta có thể viết một chương trình cho phép người sử dụng nhập từ bàn phím độ rộng cạnh của hình vuông, sau đó tính toán chu vi cho hiển thị kết quả ra màn hình hay không ?
Chương trình có thể viết như sau :
Kết quả khi chạy chương trình
Nhận biết sự khác nhau giữa hai chương trình sau:
1
2

Vậy, biến là gì? Vai trò của biến như thế nào trong lập trình?
Tiết 11: Bài 4:
SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG
TRONG CHƯƠNG TRÌNH

Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
1. Biến là công cụ trong lập trình
Biến được dùng để làm gì? Dữ liệu do biến lưu trữ có thay đổi được không?

Dữ liệu được biến lưu trữ gọi là gì?
Nghiên cứu SGK trả lời các câu hỏi sau:
1. Biến là công cụ trong lập trình
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
1. Biến là công cụ trong lập trình
- Biến được dùng để lưu trữ dữ liệu và dữ liệu được biến lưu trữ có thể thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình
- Dữ liệu do biến lưu trữ được gọi là giá trị của biến.
5
x
5 là giá trị của biến
biến x
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
1. Biến là công cụ trong lập trình
Ví dụ:
Writeln (15+5);
Chương trình được viết như sau:
Kết quả khi chạy chương trình
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
1. Biến là công cụ trong lập trình

- Chúng ta có thể viết lại câu lệnh trên như sau :
Writeln (x+y);
- Ta có thể sử dụng hai biến X và Y để lưu giữ giá trị của hai số 15 và 5. Khi đó :
Chương trình được minh hoạ bằng hình ảnh như sau:
20 (= X+Y)
X
Y
15
5
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
1. Biến là công cụ trong lập trình
Chương trình được viết trên pascal như sau:
Kết quả khi chạy chương trình là:
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
1. Biến là công cụ trong lập trình
Ví dụ 1:
Tính giá trị của các biểu thức:
Có thể thực hiện như sau:
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
1. Biến là công cụ trong lập trình
Ví dụ 2:

y  x / 3
z  x / 5
x 100+50
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
- Qua ví dụ trên, Chúng ta thấy rằng biến không chỉ lưu trữ các giá trị nhập vào mà biến còn có thể lưu trữ các giá trị tính toán trung gian cho các hoạt động xử lí dữ liệu về sau.
- Và tên biến còn giúp cho chương trình nhận biết chính xác dữ liệu được lưu ở đâu trong bộ nhớ.
- Nhiều thao tác xử lí dữ liệu không thể thực hiện được nếu không sử dụng biến.
1. Biến là công cụ trong lập trình
2. Khai báo biến
Nghiên cứu SGK trả lời các câu hỏi sau:
Để sử dụng được biến, ta phải làm gì?

2) Biến được khai báo ở đâu trong chương trình?
3) Muốn khai báo biến, phải khai báo gồm những gì?
4) Để khai báo biến, ta dùng từ khoá nào?
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
1. Biến là công cụ trong lập trình
2. Khai báo biến
Để sử dụng được biến, ta phải làm gì?

2) Biến được khai báo ở đâu trong chương trình?
3) Muốn khai báo biến, phải khai báo gồm những gì?
4) Để khai báo biến, ta dùng từ khoá nào?
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
Phần khai báo, khai báo tên biến, khai báo kiểu dữ liệu, khai báo
Quan sát chương trình sau:
1. Biến là công cụ trong lập trình
2. Khai báo biến
- Khai báo tên biến
- Khai báo kiểu dữ liệu của biến
* Các biến dùng trong chương trình cần phải khai báo ngay trong phần khai báo của chương trình.
Khai báo biến gồm:
Tên biến do người sử dụng đặt theo quy tắc đặt tên của ngôn ngữ lập trình.
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
Ví dụ 2: Khai báo biến trong Pascal:
1. Biến là công cụ trong lập trình
2. Khai báo biến
Var m, n : integer ; s, dientich : real ; thong_bao : string ;
Khai báo trên có bao nhiêu biến,
mỗi biến có kiểu dữ liệu gì ?
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
2. Khai báo biến
1. Biến là công cụ trong lập trình
Ví dụ 2: Khai báo biến trong Pascal:
Var m, n : integer ; s, dientich : real ; thong_bao, ten : string ;
Từ khoá
Biến kiểu số nguyên (Integer)
Biến kiểu số thực (Real)
Biến kiểu xâu kí tự (string)
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
Cú pháp :
Var : ;
Trong đó:
Var là từ khóa dùng để khai báo biến.
Tên biến do người lập trình đặt.
Kiểu dữ liệu : Là kiểu dữ liệu của biến sẽ nhận trong chương trình.
2. Khai báo biến
1. Biến là công cụ trong lập trình
Tuỳ theo ngôn ngữ lập trình, cú pháp khai báo biến có thể khác nhau.
Tiết 11: Bài 4: SỬ DỤNG BIẾN VÀ HẰNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH
Củng cố
Bài tập 1: Khai báo biến trong Pascal:
Khai báo hai biến A, B có kiểu số nguyên, biến C kiểu kí tự; biến R kiểu số thực:
Var A,B : Integer ; C : Char ;
R : Real ;
Bài tập 2: Trong pascal khai báo nào sau đây là đúng:
Var tb: real;
Var hs:= integer;
Var R= 30;
X: String;
Những nội dung cần nhớ
Cú pháp khai báo biến:
Var : ;
Biến là đại lượng để lưu trữ dữ liệu.
- Có thể thay đổi giá trị của biến khi cần.
- Muốn sử dụng biến thì phải khai báo, khi khai báo biến phải khai báo kiểu dữ liệu mà biến sẽ lưu trữ.
3. Sử dụng biến trong chương trình:
Sử dụng biến trong chương trình
Muốn dùng biến ta phải thực hiện các thao tác nào ?
- Khai báo biến.
- Nhập giá trị của biến hoặc gán giá trị cho biến.
- Tính toán với giá trị của biến.
Các thao tác khi sử dụng biến:
3. Sử dụng biến trong chương trình:
Sử dụng biến trong chương trình
Tuần 22
Tiết 43
Bài 4
Lệnh để sử dụng biến:
Lệnh nhập giá trị cho biến:

- Lệnh gán giá trị cho biến:
Readln(Tên biến);
Tên biến := Biểu thức cần gán giá trị cho biến;
Ví dụ: Readln(x,y);
Ví dụ: X:=(a+b)/2;
Sử dụng biến trong chương trình
3. Sử dụng biến trong chương trình:
4. Hằng:
Sử dụng biến trong chương trình
Thế nào là hằng ?
Hằng có được khai báo từ trước không ?
 Hằng là một đại lượng có giá trị không đổi trong suốt
quá trình thực hiện chương trình.
Các hằng được dùng trong chương trình cần phải khai
báo tên của hằng.
- Hằng phải được gán giá trị ngay sau khi khai báo.
4. Hằng:
Sử dụng biến trong chương trình
* Cú pháp khai báo hằng:
* Ví dụ:
Const Pi=3.14;
Bankinh=2;
Const

=
;
4. Hằng:
Sử dụng biến trong chương trình
Chú ý:

Khi cần thay đổi giá trị của hằng, ta chỉ cần sửa một lần
ở phần khai báo mà không cần sửa trong cả chương trình.
Không thể dùng câu lệnh để thay đổi giá trị của hằng ở
bất kì vị trí nào trong chương trình.
Sử dụng biến trong chương trình
GHI NHỚ:
Biến và hằng là các đại lượng được đặt tên dùng để lưu
trữ dữ liệu. Giá trị của biến có thể thay đổi, còn giá trị của
hằng được giữ nguyên trong suốt quá trình thực hiện
chương trình.
2. Biến và hằng phải được khai báo trước khi sử dụng.
CỦNG CỐ
Câu 1: Hãy ghi cú pháp khai báo biến ? Cho Ví dụ ?
Câu 2: Hãy ghi cú pháp khai báo hằng? Cho Ví dụ ?
Câu 3: Hãy ghi cú pháp lệnh gán ? Cho Ví dụ ?
Const =;
Tên biến := Biểu thức cần gán giá trị cho biến;
Var : ;
Câu 4: Trong pascal, khai báo nào sau đây đúng ?
A. Var tb:Real;
C. Const x:Real;
B. Var 4hs:Integer;
D. Var R=30;
CỦNG CỐ
Câu 5: Hãy liệt kê các lỗi nếu có trong chương trình dưới
đây và sửa lại cho đúng ?
Var a,b:=Integer;
Const c:=3;
Begin
a:=200
b:= a/c;
Write(b);
Readln;
End.
Var a:Integer; b:Real;
Const c=3;
Begin
a:=200;
b:= a/c;
Write(b);
Readln;
End.
- Về học bài này.
- Trả lời các câu hỏi và bài tập trang 33 SGK.
- Xem trước Bài 5. Từ bài toán đến chương trình.
DẶN DÒ
Hướng dẫn về nhà
Học bài.
Xem trước mục 3, 4 của bài 4
Làm lại bài tập 4 - SGK.