Bài 3. Chương trình máy tính và dữ liệu

Bài 3
CHƯƠNG TRÌNH MÁY TÍNH
VÀ DỮ LIỆU
Các ngôn ngữ lập trình định nghĩa sẵn một số kiểu dữ liệu cơ bản.
Kiểu dữ liệu xác định các giá trị của dữ liệu và các phép toán thực hiện trên giá trị đó
Kiểu xâu kí tự: ‘Chao cac ban’, ‘lop 8’
Một số kiểu dữ liệu cơ bản trong ngôn ngữ lập trình
Kiểu số thực: chiều cao, điểm trung bình môn Toán,..
Kiểu số nguyên: số học sinh của lớp, số sách thư viện,..
Trong Pascal, để cho chương trình dịch hiểu dãy chữ số là kiểu xâu. Ta phải đặt dãy số đó trong cặp dấu nháy đơn.
Ví dụ: ‘Chao cac ban’; ‘5324’
Một số kiểu dữ liệu cơ bản trong ngôn ngữ lập trình
Kí hiệu các phép toán số học trong ngôn ngữ Pascal
Lưu ý: Kết quả chia hai số n và m (tức n/m) luôn là một số thực dù cho n và m là các số nguyên và n có chia hết cho m.
Ví dụ: 5/2 = 2.5 -12/5 = -2.4
5 div 2 = 2 -12 div 5 = -2
5 mod 2 = 1 -12 mod 5 = -2
a x b – c + d
a*b – c + d
15+5*(a/2)
(x+5)/(a+3)-y/(b+5)*(x+2)(x+2)
((a+b)*(c-d)+6)/3-a
PHÉP TOÁN
PHÉP TOÁN TRONG PASCAL
Các phép toán trong ngoặc được thực hiện trước tiên.
Trong dãy các phép toán không có dấu ngoặc, các phép nhân, phép chia lấy phần nguyên (div) và phép chia lấy phần dư (mod) được thực hiện trước.
Phép cộng và phép trừ được thực hiện theo thứ tự từ trái sang phải.
Trong ngôn ngữ lập trình chỉ được sử dụng dấu ngoặc tròn ()
Quy tắc tính các biểu thức số học trong ngôn ngữ Pascal:
Kí hiệu các phép so sánh trong toán học
Kết quả của phép so sánh chỉ có thể là Đúng hoặc Sai
Khi viết chương trình, để so sánh dữ liệu (số, biểu thức, …) ta sử dụng các kí hiệu do ngôn ngữ lập trình quy định.
Kết quả của phép so sánh chỉ có thể đúng hoặc sai
Vậy 5 + x <=10 cho kết quả gì?
- Đúng nếu x<=5
- Sai nếu x>5
Giao tiếp người – máy tính
Là quá trình trao đổi hai chiều giữa con người và máy tính khi thực hiện chương trình
Con người: Thực hiện kiểm tra, điều chỉnh, bổ sung,…
Máy tính: Đưa thông báo, kết quả,…
Tương tác giữa người – máy tính là do người lập trình tạo ra và thường thực hiện nhờ các thiết bị chuột, bàn phím, màn hình.
Ví dụ:
Tính diện tích hình tròn, biết bán kính được nhập từ bàn phím.
Thông báo kết quả tính toán: Là yêu cầu đầu tiên đối với mọi chương trình
Ví dụ:
Tính diện tích hình tròn, biết bán kính được nhập từ bàn phím.
Chương trình sẽ tạm ngừng để chờ người dùng “nhập dữ liệu “ từ bàn phím.
Chương trình hoạt động tiếp theo tùy thuộc vào dữ liệu được nhập vào.
Nhập dữ liệu: là một trong những tương tác thường gặp là chương trình yêu cầu nhập dữ liệu.
c. Tạm ngừng chương trình
Thông báo tạm ngừng trong một khoảng thời gian nhất định.
Writeln(‘Cac ban cho 2 giay nhe…’);
Delay(2000);
Kết quả
Ví dụ:
Thông báo tạm ngừng cho đến khi người dùng nhấn phím.
Writeln(‘nhap ban kinh hinh tron r: ’); readln(r);
Kết quả
Ví dụ:
Hộp thoại
Hộp thoại được sử dụng như một công cụ giao tiếp người – máy tính trong khi chạy chương trình.
Ví dụ:
Hộp thoại sau có thể xuất hiện khi người dùng thực hiện thao tác kết thúc chương trình.
Bài tập 1: Em hãy chọn kết quả của bạn làm đúng nhất
Bốn bạn A, B, C, D đưa ra kết quả của phép chia, phép chia lấy phần nguyên và lấy phần dư của hai số nguyên 14 và 5 như sau:
14 / 5 = 2 ; 14 div 5 = 2 ; 14 mod 5 = 4.
14 / 5 = 2.8 ; 14 div 5 = 2 ; 14 mod 5 = 4.
14 / 5 = 2.8 ; 14 div 5 = 4 ; 14 mod 5 = 2.
14 / 5 = 3 ; 14 div 5 = 2 ; 14 mod 5 = 4.
(A)
Bài tập 2: Bạn nào đã viết sai
Ba bạn A, B, C đã viết phép so sánh trong ngôn ngữ Pascal như sau:
(B)
(C)
>=
>=
Ghi nhớ
Các ngôn ngữ lập trình thường phân chia dữ liệu cần xử lí theo các kiểu khác nhau, với các phép toán có thể thực hiện trên từng kiểu dữ liệu đó.
Quá trình trao đổi dữ liệu hai chiều giữa người và máy tính khi chương trình hoạt động thường được gọi là giao tiếp hoặc tương tác người máy.
BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 _ trang 26 - sách giáo khoa Tin 8.
- Xem trước bài thực hành 2: Viết chương trình để tính toán.