Bài 17. Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

Môn địa lí lớp 9
SỰ PHÂN HOÁ LÃNH THỔ
VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ
Tiết 19 – Bài 17
Quan sát bản đồ và dựa vào kiến thức đã học, em hãy cho biết lãnh thổ nước ta được phân hóa thành những vùng kinh tế nào?

VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ
Tiết 19 – Bài 17
* Khái quát:
- Diện tích: 100.965 km2.
- Dân số: 11.5 triệu người (2002).
- Gồm 15 tỉnh thành:
+ Đông Bắc: Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Phú Thọ, Yên Bái, Lào Cai.
+ Tây Bắc: Hoà Bình, Sơn La, Điện Biên, Lai Châu.

? Dựa vào phần giới thiệu trong SGK, hãy nêu vài nét khái quát về vùng trung du và miền núi Bắc Bộ?
I/ VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ GIỚI HẠN LÃNH THỔ

* Đặc điểm:
Là vùng lãnh thổ rộng lớn phía Bắc đất nước.
- Chiếm 30,7% diện tích và 14,4 % dân số cả nước.

? Vị trí của vùng so với cả nước có đặc điểm gì?
+ Phía Nam giáp Đồng Bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ.
+) Bắc giáp Trung Quốc
+) Tây giáp Lào
+) Đông Nam giáp biển (vịnh Bắc Bộ).
- Vị trí tiếp giáp:

VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ
Tiết 19 – Bài 17
? Xác định trên bản đồ các phía tiếp giáp của vùng? (Theo thứ tự các phía: Bắc, Tây, Đông Nam, Nam)
Thảo luận cặp: cho biết vị trí giới hạn của vùng có ý nghĩa ntn đối với phát triển kinh tế-xã hội?
* Ý nghĩa:
- Có điều kiện giao lưu kinh tế-xã hội với Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ, đồng thời với các tỉnh phía nam Trung Quốc và Thượng Lào.
- Có vùng biển giàu tiềm năng du lịch và hải sản.

VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ
Tiết 19 – Bài 17
II/ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
Bản đồ tự nhiên vùng TD & MN Bắc Bộ
(?) Quan sát bản đồ cho biết
Trung du và miền núi Bắc Bộ có
điểm đặc trưng gì về mặt địa
hình?
Đặc trưng về địa hình:
+)Tây Bắc: núi cao, chia cắt sâu.
+) Đông Bắc: núi trung bình và núi thấp
Tây Bắc
Đông Bắc
Trung du Bắc Bộ
VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ
Tiết 19 – Bài 17
Bản đồ tự nhiên vùng TD & MN Bắc Bộ
THẢO LUẬN NHÓM
NHÓM 1+2:
Nêu sự khác biệt về điều kiện tự nhiên và thế mạnh kinh tế của hai tiểu vùng Đông Bắc và Tây Bắc.
NHÓM 3+4:
Khu vực trung du Bắc Bộ có đặc điểm như thế nào? Tạo ra thế mạnh kinh tế là gì?
NHÓM 5+6:
Tại sao nói vùng TD& MNBB là vùng giàu có nhất nước ta về tài nguyên khoáng sản và thuỷ điện? Xác định trên bản đồ vị trí các mỏ: than, sắt, thiếc, apatit và các dòng sông: S.Đà, S.Lô, S.Gâm, S.Chảy.
NHÓM 7+8:
Nêu những khó khăn về tự nhiên đối với sản xuất và đời sống ở vùng Trung du và miền núi B.Bộ?
Trung du Bắc Bộ

Bảng 17.1: Điều kiện tự nhiên và thế mạnh kinh tế ở Trung du và miền núi Bắc Bộ.
Trung du Bắc Bộ là dải đất chuyển tiếp giữa miền núi Bắc Bộ và châu thổ sông Hồng, được đặc trưng bằng địa hình đồi bát úp xen kẽ những cánh đồng thung lũng bằng phẳng. Đây là địa bàn thuận lợi cho việc phát triển vùng chuyên canh cây công nghiệp, xây dựng các khu công nghiệp và đô thị.


Khoáng sản phong phú, nhiều chủng loại: than, sắt, chì, kẽm, thiếc, apatit, bô xit,...
Sông lớn, nhiều thác ghềnh: sông Đà, sông Lô, sông Gâm, sông Chảy.

BẢNG: CƠ CẤU TÀI NGUYÊN THEO LÃNH THỔ ( Đơn vị tính: % )
VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ
Tiết 19 – Bài 17
Bản đồ tự nhiên vùng TD & MN Bắc Bộ
II/ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
Đặc trưng về địa hình:
+)Tây Bắc: núi cao, chia cắt sâu.
+) Đông Bắc: núi trung bình và núi thấp
- Thiên nhiên có sự khác nhau giữa Đông Bắc và Tây Bắc.
- Tài nguyên phong phú, đa dạng, giàu khoáng sản, trữ năng thuỷ điện lớn nhất cả nước.
- Khí hậu nhiệt đới có mùa đông lạnh, thuận lợi trồng cây cận nhiệt và ôn đới.
Có nhiều tiềm năng phát triển du lịch, kinh tế biển.

Khó khăn:
- Địa hình chia cắt  giao thông khó khăn.
- Thời tiết thất thường.
- Khoáng sản trữ lượng nhỏ, điều kiện khai thác khó.
- Chất lượng môi trường bị giảm sút.
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Trong các giải pháp được nêu dưới đây, những giải pháp nào có thể áp dụng nhằm góp phần bảo vệ tài nguyên - môi trường ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ?
Trồng và bảo vệ các loại rừng, đặc biệt là rừng đầu nguồn các dòng sông.
Xây dựng các hồ chứa nước để phục vụ sản xuất nông nghiệp trong mùa khô.
Khai thác và sử dụng hợp lí các loại tài nguyên.
Thực hiện tốt chính sách “định canh định cư”, hạn chế và tiến tới chấm dứt tình trạng đốt rừng làm nương rẫy.

A
C
D
VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ
Tiết 19 – Bài 17
Bản đồ tự nhiên vùng TD & MN Bắc Bộ
III/ ĐẶC ĐIỂM DÂN CƯ, XÃ HỘI:
(?) TD & MNBB có những dân tộc nào sinh sống? Nêu những thuận lợi về dân cư, dân tộc của vùng?
Địa bàn cư trú của nhiều dân tộc ít người. Người Kinh cư trú ở khắp các địa phương.
Người dân có nhiều kinh nghiệm trong canh tác và sản xuất trên đất dốc.
Bản làng Tây Bắc
Bảng 17.2: Một số chỉ tiêu phát triển dân cư, xã hội ở TD& MNBB, năm 2002
(?) Nhận xét sự chênh lệch về dân cư, xã hội của 2 tiểu vùng Đông Bắc, Tây Bắc?
- Các chỉ tiêu phát triển dân cư, xã hội có sự chênh lệch giữa 2 tiểu vùng Tây Bắc và Đông Bắc.
(?) Em có nhận xét gì về các chỉ tiêu phát triển dân cư, xã hội của Trung du và miền núi Bắc Bộ so với cả nước?
- Các chỉ tiêu phát triển dân cư, xã hội nhìn chung ở mức thấp so với cả nước.
ĐẶT TÊN CHO ẢNH
CHỢ TÌNH

THÁC BẢN DỐC

HỒ BA BỂ

VỊNH HẠ LONG
I/ VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ GIỚI HẠN LÃNH THỔ:
- Là vùng lãnh thổ rộng lớn ở phía Bắc.
- Giao lưu thuận tiện với các tỉnh phía Nam Trung Quốc, Thượng Lào, vùng đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ.
- Có vùng biển giàu tiềm năng du lịch và hải sản.
- Thiên nhiên có sự khác nhau giữa Đông Bắc và Tây Bắc.
- Tài nguyên phong phú, đa dạng , giàu khoáng sản, trữ năng thuỷ điện lớn nhất nước.
- Khí hậu nhiệt đới có mùa đông lạnh, thuận lợi trồng cây cận nhiệt và ôn đới.
Có nhiều tiềm năng du lịch, kinh tế biển.
Còn nhiều khó khăn về mặt tự nhiên
II/ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN:
III/ ĐẶC ĐIỂM DÂN CƯ, XÃ HỘI:
- Địa bàn cư trú của nhiều dân tộc ít người. Người Kinh cư trú hầu hết các địa phương.
- Có sự chênh lệch lớn giữa Đông Bắc và Tây Bắc về trình độ phát triển dân cư, xã hội.
- Đời sống dân cư còn nhiều khó khăn nhưng đang được cải thiện.
SỰ PHÂN HOÁ LÃNH THỔ
Tiết 19 – Bài 17
VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ
DẶN DÒ
- Trả lời các câu hỏi và bài tập SGK trang 65.
Làm bài tập trong tập bản đồ.
Xem và chuẩn bị bài Vùng TD & MNBB (tt).