Van hoc

ĐỀ 1: Dân gian ta có câu:
“Lời nói chẳng mất tiền mua,
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”.
Qua hai câu trên, em hiểu như thế nào về giá trị lời trong cuộc sống?
Bài làm
Lời ăn tiếng nói trong giao tiếp hàng ngày là nhu cầu rất quan trọng trong cuộc sống. Qua cách ăn nói người ta có thể đánh giá được nhân cách của con người. Sống trong xã hội luôn luôn phải ứng xử với nhau, vì vậy cần phải thận trọng khi dùng lời ăn tiếng nói trong giao tiếp. Để răn dạy mọi người bài học đạo đức, bài học về nhân cách làm người, như câu ca dao:
“Lời nói chẳng mất tiền mua,
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”.
Đây là một bài học dạy ta về cách đối nhân xử thế. Lời nói phản ánh trình độ hiểu biết, tư cách đạo đức, tính tình của mỗi con người cụ thể. Khi trao đổi, giao tiếp với nhau, ta nên dùng lời lẽ ôn hòa, lịch sự để cho người nghe được hài lòng, vừa ý. Khi nói ra một điều gì đó thì ta phải lựa lời mà nói, phải chọn lọc những lời hay ý đẹp trong giao tiếp và ứng xử. Bởi ông bà ta có câu: “Lời nói gói vàng”, lời người nói ra như “Nhả ngọc phun châu”, vì vậy ta phải thận trọng trong cách đối nhân xử thế giữa người với người. Nếu biết lựa chọn lời nói thích hợp thì mọi người sẽ hiểu nhau hơn, công việc sẽ thuận lợi hơn, kết quả sẽ cao hơn. Mỗi người bình thường đều có khả năng nói những điều hay, ý đẹp mà cũng có lời thô, thiếu lịch sự:
“Chim khôn kêu tiếng rảnh rang,
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe”.
Người lịch sự, văn minh thì nói điều dễ nghe, có nhiều người lại nói ra toàn lời “rắn nết”. Con người trong môi trường xấu rất dễ trở thành những người thiếu giáo dục, cất lên tiếng nói làm đau lòng người. Bởi vì ông cha ta thường răn dạy:
“Thà rằng ăn bát cơm rau,
Còn hơn cá thịt nói nhau nặng lời”.
Câu ca dao truyền dạy cho chúng ta một đạo lý thật là phải lẽ. Bởi mối quan hệ nhân quả giữa bản chất được giấu kín với cái biểu hiện bên ngoài là thống nhất. Do đó muốn người ta đánh giá mình tốt hay xấu không phải lo che đậy bản chất đi là được mà phải cải tạo, sửa chữa, thay đổi. Những người không biết lựa lời nói hay, lời đẹp mà dùng những lời thô tục, thiếu thiện chí. Dùng những lời nói không hợp với đối tượng như các bậc tiền bối của ta. Do đó, người nghe khó tiếp thu vì lời nói không đẹp đó đã gây ra sự phản ứng ở người nghe, họ coi thường, kinh ghét người nói thô lỗ, không lịch sự, thiếu văn minh. Mục đích giao tiếp ứng xử không đạt được, quan hệ trở nên xấu. Bởi thế ông cha ta thường phê phán:
“Đất rắn trồng cây khẳng khiu,
Những người thô tục nói điều phàm phu”.
Biết lựa lời khi trao đổi tức là ta đã “biết” trọng người, trọng mình”. Điều này làm cho người nghe kính nể ta hơn. Lời nói khiếm nhã, thô lỗ không những làm mất tình cảm, mất tình đoàn kết mà có khi dẫn đến những tai họa khôn lường.
Một người lãnh đạo nói năng khiêm tốn, cởi mở, vui vẻ luôn luôn được sự ủng hộ, đồng tình của người dưới quyền. Bạn bè thật tình khuyên bảo sửa sai nhau bằng những lời lẽ ôn hòa, dịu dàng thì tất nhiên sẽ được bạn chấp nhận tiếp thu ý kiến của mình. Lời hay, ý đẹp không phải bỏ tiền ra mua mới có được. Mặc dù không phải tốn kém, không mất tiền mua, nhưng lời nói của mỗi người phản ánh trình độ văn hóa của họ, là thước đo phẩm giá của mỗi người. Đây là bí quyết giúp ta thành công trong cuộc sống, đồng thời mối quan hệ giữa người với người trong xã hội trở nên gắn bó, đoàn kết và tốt đẹp hơn lên.
Tuy nhiên, không phải để “cho vừa lòng nhau” mà ta nói những lời xu nịnh, a dua, xuê xoa, chín bỏ làm mười. Cách xử thế như vậy không tốt, cần phải tránh. Vấn đề ở đây là phải có thái độ chân thành, thẳng thắn thì sẽ đảm bảo được đoàn kết thực sự và lâu dài.
Lời ca dao là một bí quyết giúp ta thành công trong bước đường đời, giúp ta biết cách đối nhân xử thế. Muốn thực hiện lời khuyên ấy, trước hết ta phải học tập, tu dưỡng phẩm chất đạo đức cá nhân để có một trình độ văn hóa, có thái độ giao tiếp, ứng xử văn minh, lịch sự.
Như vậy là tự