Van hay cua vung mien nui phia bac

RỪNG KHUYA
(Lan Khai)

Những tia sáng nhạt, xuyên qua khe liếp nứa, xoi thẳng vào Mai Kham.Chàng cựa mình, vươn vai, ngáp và ngồi nhỏm dậy. Loạng choạng đến gần bếp lửa. Mai Kham vơ cặp bới những hòn than vùi lấp dưới tro, nhóm củi đoạn cầm ống thổi.Mấy hòn than gần vạc bùng lên. Củi khô nổ lắc rắc, vặn vẹo, thổi khói rồi lửa bắt sáng trưng. Con lợn lang giật mình hé mắt, ủn ỉn đòi ăn.

Mai Kham đặt nồi "máo cỏa" lên bếp, chụm thêm củi, lửa bốc ngùn ngụt, "máo cỏa" chốc lát chín nhừ. Người đầy tớ già, lúc ấy đã dậy, đang loay hoay so đũa và bày bát ra mâm.Mai Kham nhắc nồi cháo ngô xuống. Hai thầy trò cùng ngồi ăn lót dạ.

Bữa xong, Mai Kham thắt dao đoạn mở liếp xuống sân. Trong tầu, đàn ngựa thồ và các đồ hàng đem bán chợ đã sẵn sàng.

Mai Kham thắng yên gỗ lên lưng ngựa, và cho lên yên ngựa những giỏ mây đựng gạo muối ăn đường, những nồi niêu bát đĩa lẫn với những lâm sản đem bán như: Mật gấu, huyết lình, sừng nai, xương hổ. Chàng lại xếp đè lên lớp cỏ mây những cuốn da trâu, bò khô nom đen sì như những khẩu súng lớn của một đoàn pháo binh đi tập trận.

Trong lúc Mai Kham bận với đàn ngựa thì lão già tháo ngăn nứa xua đàn lợn ra ngoài, lấy dây buộc tai con nọ với con kia để ngáng đường chúng khỏi phá ngang hay lạc vào rừng mất.

Mọi việc sắp đặt xong, Mai Kham dắt con ngựa đầu đàn cổ đeo chuông đồng lớn ra trước. Con ngựa này đã già nhưng quen việc. Thân hình nó bé và gầy. Bộ lông màu đất xác xơ vương đầy những quả ké dại trong rừng. Cổ nó ngẳng và mỏng. Khuất dưới bộ mao rối như mớ bòng bong đã gần như không cất nổi bộ xương đầu. Trong hốc xương sâu hoẳm, cặp mắt nó lờ đờ tuôn nhử. Da mũi nó rúm lại như cái vỏ thị khô, thủng hai lỗ ướt lầy nhầy. Môi dưới nó xễ xuống, trơ ra mấy cái răng vàng khấp khểnh.

Mông nó thụt xuống. Dưới làn da, bộ xương hông trồi lên như cái tam sơn. Đuôi nó dài lượt thượt, bê bết những bùn khô. Trừ đầu, đuôi và bốn chân khẳng khiu, cả cái mình nó bị khuất dưới thồ hàng.

Thấy chủ vỗ vào mông giục, con ngựa già ngẩng đầu, vẫy đuôi, hằm hè mấy tiếng rồi chệnh choạng bước đi. Những con khác theo sau cũng lách chách và cũng bị ngụp dưới đống hàng. Nối đuôi với đàn ngựa là hơn chục con lợn béo mũm mĩm, giống này khác hẳn giống lợn xuôi: Mình dài, đuôi cao, da bụng không bao giờ sát đất, mõm dài và nhọn, tai to như lá đa, sắc lông mốc, nom có dáng tợn và lanh trai. Bị rúm tai lại với nhau, chúng rên rỉ bực bội nên thỉnh thoảng lại vặc nhau kêu chí chóe.

Người và vật xuống đến chân núi thì trời đã sáng bảnh. Xa xa về phía đông, sắc mây trắng nhoáng màu bạc làm nổi bật những chỏm rừng cây xanh tốt. Giò lau, bụi sậy dưới lòng thung như lội trong đám sương mờ. Mặt đường rải rác những vũng nước nhỏ lộn bóng trời mây nom như những mảnh gương nát vụn. Trên động, một vài làn khói nghi ngút, vẽ lên bức tranh lạnh nhạt mấy nét vẩn vơ buồn.

Thầy trò Mai Kham ra tới đầu lối rẽ thì, trên một bãi đất phẳng, hàng động đã tụ họp rất đông. Tiếng người tiếng vật ồn ào như buổi chợ. Đàn bà con trẻ tiễn chân cha chú, chồng, anh ríu ra ríu rít, nào dặn dò mua bán, nào chúc nhau lành mạnh để mau chóng quay về...

Riêng phần Mai Kham chỉ có một người đầy tớ già đưa chân. Mai Kham ngoảnh lại dặn qua loa mấy câu rồi thầy trò chia tay. Trong đám ồn ào, Mai Kham thành ra một anh chàng cô độc.
Thốt nhiên, thoáng nở một nụ cười sung sướng: Dua Phăn! Nàng, lộng lẫy trong bộ áo thâm mới có lẽ mặc để tiễn đưa chàng, khẽ gật đầu chào Mai Kham. Chàng đỏ mặt, cúi đầu, yên lặng nghe trái tim đập mạnh dưới lần áo xanh.

Một hồi krèng bỗng nổi lên. Đám đông khởi hành, bọn trai trẻ xua đàn ngựa thồ đi trước. Bao nhiêu lợn dồn vào khoảng giữa. Sau cùng đến những cặp chân to, nặng nề, chậm chạp, giao cho mấy ông già sức yếu. Mãi lúc đấy Mai Kham còn nghe Dua Phăn chạy theo Tsina, anh nàng, để dặn anh nhớ mua cho một bộ dây quả đào có kèm con dao cạo nhỏ xíu, vật nàng