Vận dụng đánh giá PISA trong trường tiểu học.

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ PISA VÀO DẠY HỌC TRONG LĨNH VỰC MÔN TOÁN Ở TIỂU HỌC


Nhóm thực hiện : 1. Đinh Quang Hiền
2. Hà Đình Hạnh
3. Nguyễn Thị Giang
4. Nguyễn Thị Thanh Thuỳ




Tháng 6 năm 2011
CẤU TRÚC CỦA BÁO CÁO
Gồm có hai phần:
Phần 1: Giới thiệu tổng quan về PISA, tổ chức hoạt động của chương trình PISA.
Phần 2: Vận dụng phương pháp đánh giá PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
PHẦN 1
GiỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ PISA
PGS. TS Nguyễn Lộc
PVT. Viện KHGD Việt Nam – Giám Đốc điều phối quốc gia
PGS. TS Nguyễn Lộc
PVT. Viện KHGD Việt Nam – NPM
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ PISA
PISA là viết tắt của "Programme for International Student Assessment - Chương trình đánh giá học sinh quốc tế“. Do tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Development - OECD)  khởi xướng và chỉ đạo.
Hiện nay đã có gần 70 quốc gia tham gia vào các cuộc khảo sát với chu kỳ 3 năm/lần này để theo dõi tiến bộ của mình nhằm phấn đấu đạt được các mục tiêu giáo dục cơ bản.
PGS. TS Nguyễn Lộc
PVT. Viện KHGD Việt Nam – NPM
ĐẶC ĐIỂM CỦA PISA
PISA nổi bật nhờ quy mô toàn cầu và tính chu kỳ.
PISA là khảo sát giáo dục duy nhất đánh giá kiến thức và kỹ năng của học sinh ở độ tuổi 15, độ tuổi kết thúc giáo dục bắt buộc ở hầu hết các quốc gia.
Tính độc đáo của PISA cũng thể hiện ở những vấn đề được xem xét và đánh giá:
+ Chính sách công (public policy).
+ Hiểu biết phổ thông (literacy).
+ Học tập suốt đời (lifelong learning).
MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG TRÌNH PISA
Mục tiêu của Chương trình PISA là đánh giá năng lực của học sinh ở độ tuổi 15 kết thúc phần giáo dục bắt buộc đã được chuẩn bị để đáp ứng những thách thức của cuộc sống sau này.
PISA thu thập và cung cấp cho các quốc gia các dữ liệu có thể so sánh được ở tầm quốc tế cũng như sự tiến bộ về khả năng đọc hiểu, toán học và khoa học của học sinh độ tuổi 15 ở các quốc gia tham gia PISA.

Những năng lực được đánh giá trong Chương trình PISA
Là những kiến thức, kỹ năng thiết yếu chuẩn bị cho cuộc sống ở một xã hội hiện đại.
Các lĩnh vực năng lực phổ thông được sử dụng trong PISA bao gồm:

Năng lực toán học (mathematic literacy)
Năng lực đọc hiểu (reading literacy)
Năng lực khoa học (science literacy)
Kĩ năng giải quyết vấn đề (problem solving)

Năng lực toán học (mathematic literacy)
Năng lực toán học được thể hiện ở 3 nhóm (cấp độ) :
Nhóm 1: Tái hiện (lặp lại).
Nhóm 2: Kết nối và tích hợp.
Nhóm 3: Tư duy toán học; khái quát hóa và nắm được những tri thức toán học ẩn dấu bên trong các tình huống và các sự kiện.
Các bối cảnh, tình huống để áp dụng toán học có thể liên quan tới những vấn đề của cuộc sống cá nhân hàng ngày, những vấn đề của cộng đồng và của toàn cầu

Năng lực đọc hiểu (reading literacy)
Là năng lực hiểu, sử dụng và phản hồi lại ý kiến của một cá nhân sau khi đọc một văn bản, nhằm mục đích nâng cao kiến thức và có thể tham gia vào đời sống xã hội.
Năng lực đọc hiểu được xác định trên ba phương diện:
Thu thập thông tin.
Phân tích, lí giải văn bản.
Phản hồi và đánh giá.

Năng lực khoa học (science literacy)
Nhận biết các vấn đề khoa học: đòi hỏi học sinh nhận biết các vấn đề mà có thể được khám phá một cách khoa học, nhận ra những nét đặc trưng chủ yếu của việc nghiên cứu khoa học;
Giải thích hiện tượng một cách khoa học: học sinh có thể áp dụng kiến thức khoa học vào tình huống đã cho, mô tả, giải thích hiện tượng một cách khoa học và dự đoán sự thay đổi;
Sử dụng các chứng cứ khoa học, lí giải các chứng cứ để rút ra kết luận.

Kĩ năng giải quyết vấn đề (problem solving)
Là khả năng sử dụng kiến thức của một cá nhân trong quá trình nhận thức và giải quyết các vấn đề thực tế. Thông qua những tình huống rèn luyện trí óc, yêu cầu học sinh phải biết vận dụng, phối hợp các năng lực đọc hiểu, làm toán và khoa học để đưa ra các giải pháp thực hiện.
Hiện mới thực hiện 1 lần duy nhất vào năm 2003 , sẽ được đánh giá năm 2012.
Hình thức đề và các dạng câu hỏi
Số lượng các câu hỏi của một kì đánh giá của PISA tương đương với tổng thời lượng làm bài trong khoảng 07 giờ. Các câu hỏi này được tổ hợp thành các đề thi khác nhau. Thời gian làm của mỗi đề là 2 giờ.
Mỗi đề thi của PISA được cấu thành từ các bài tập. Cấu trúc mỗi bài bao gồm hai phần: phần một nêu nội dung tình huống (có thể trình bày dưới dạng văn bản, bảng, biểu đồ, …), phần hai là các câu hỏi.

Các quốc gia tham gia Chương trình PISA
Năm 2000 có 43 nước tham gia.
Năm 2003 có 41 nước tham gia.
Năm 2006 có 57 nước tham gia.
Năm 2009 có 67 nước tham gia.
Năm 2012 có 70 nước đăng ký tham gia
Phần lớn các nước tham gia PISA đều là các nước đã và đang có thu nhập cao hoặc trung bình cao. Chỉ có Indonesia có GDP bình quân đầu người ở mức ~1900 USD, Tunisia 3700 USD, Jordan 2700 USD

PGS. TS Nguyễn Lộc
PVT. Viện KHGD Việt Nam – NPM
Các quốc gia tham gia Chương trình PISA
PGS. TS Nguyễn Lộc
PVT. Viện KHGD Việt Nam – NPM
Các nội dung đánh giá của PISA qua các kỳ
PGS. TS Nguyễn Lộc
PVT. Viện KHGD Việt Nam – NPM
Các nội dung đánh giá của PISA qua các kỳ
PGS. TS Nguyễn Lộc
PVT. Viện KHGD Việt Nam – NPM
Các nội dung đánh giá của PISA qua các kỳ
18

Tổ chức hoạt động
của Chương trình PISA
Khảo sát của PISA
PISA được thực hiện theo chu kì 3 năm/lần.
Đối tượng đánh giá là học sinh trung học trong độ tuổi 15.
Việc đánh giá được thực hiện ở 03 lĩnh vực kiến thức chính là đọc hiểu, toán học và khoa học; đồng thời học sinh và nhà trường sẽ trả lời 01 phiếu hỏi về điều kiện, hoàn cảnh.
Mỗi kì đánh giá sẽ có một lĩnh vực kiến thức được lựa chọn để đánh giá sâu hơn.
Các nội dung đánh giá của PISA qua các kỳ

Ghi chú: Phần được gạch chân là nội dung trọng tâm trong mỗi kỳ đánh giá
Khảo sát của PISA
Trong mỗi chu kỳ đánh giá, mỗi quốc gia có khoảng từ 4.500 đến 50.000 học sinh được chọn để tham gia đánh giá theo cách chọn mẫu ngẫu nhiên.
Việc lấy mẫu được tiến hành theo phương pháp phân tầng 2 cấp (chọn trường ở cấp quốc gia và chọn học sinh ở cấp trường) dựa trên các bằng chứng chính xác về tuổi và nơi đang học. Điều này đòi hỏi các quốc gia tham gia PISA phải có một hệ thống dữ liệu chính xác và đầy đủ về học sinh và nhà trường của mình.


Khảo sát của PISA

Tính đến năm 2006, tất cả học sinh đều sử dụng bút chì và giấy khi làm bài trắc nghiệm. Tuy nhiên, sau 2009 sẽ từng bước thi trắc nghiệm trên máy tính.
Hiện nay, mỗi kỳ PISA được tiến hành theo 2 đợt,
Đợt 1: PISA chính thức dành cho các nước thành viên OECD.
Đợt 2 (thông thường sau 1 năm): PISA bổ sung (PISA Plus hay PISA+) dành cho các nước không phải là thành viên OECD.




Quản lý Chương trình PISA




ACER: Hội đồng nghiên cứu giáo dục Úc;
CAPSTAN: Cơ quan kiểm soát chất lượng ngôn ngữ Bỉ;
DIPF: Viện nghiên cứu sư phạm quốc tế Đức;
NIER: Viện nghiên cứu chính sách giáo dục quốc gia Nhật;
ASPE: Trung tâm phân tích hệ thống và thực tiễn giáo dục Đại học Liège - Bỉ;
WESTAT: Công ty tư vấn nghiên cứu Mỹ.
CiTo (Educational research centre in the Netherland trung tâm nghiên cứu giáo dục ở Hà Lan) - chịu trách nhiệm cho sự phát triển của nền bảng câu hỏi cho Pisa 2009.


Cơ cấu tổ chức
24
PHẦN II
VẬN DỤNG ĐÁNH GIÁ PISA VÀO
DẠY HỌC TRONG LĨNH VỰC MÔN TOÁN Ở TIỂU HỌC

1. Tên phương pháp
2. Lịch sử hình thành
3. Khái niệm về phương pháp, đặc điểm, bản chất của phương pháp vận dụng đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
4. Cơ sở khoa học của phương pháp vận dụng đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
5. Vận dụng phương pháp vận dụng đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
5.1. Quy trình vận dụng PP đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
5.2. Ví dụ về vận dụng PP đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.


1. Tên phương pháp
Vận dụng phương pháp đánh giá PISA vào dạy học trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
(Applying the PISA assessment methods in teaching mathematics at primary school)
2. Lịch sử hình thành
2.1. Trên thế giới.
Vào năm 1997, tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Development - OECD)  nhất trí tham gia vào một dự án xây dựng các tiêu chí, phương pháp, cách thức kiểm tra và so sánh học sinh giữa các nước OECD và các nước khác trên thế giới , được biết đến dưới tên gọi Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (Programe for International Student Assessment - PISA).





PHẦN II
VẬN DỤNG ĐÁNH GIÁ PISA VÀO
DẠY HỌC TRONG LĨNH VỰC MÔN TOÁN Ở TIỂU HỌC
Điều tra được tiến hành ba năm một lần (lần đầu vào năm 2000) tập trung vào khả năng ứng dụng kiến thức của học sinh 15 tuổi (ở Phần Lan là học sinh lớp 9) - năm cuối của giáo dục bắt buộc - trên các lĩnh vực đọc hiểu, toán, khoa học tự nhiên, và xử lý tình huống;  mỗi đợt đánh giá đặt trọng tâm vào một trong 4 môn học nêu trên (trọng tâm ở môn nào thì 2/3 số câu hỏi sẽ tập trung vào môn đó). Bốn kỹ năng này được xem là nền tảng cho học sinh trong cuộc sống. Trước khi có PISA, chưa từng có điều tra so sánh về nền giáo dục giữa các nước. Tham gia dự án này, các nước đều có chung mục đích là để hoàn thiện và chuẩn hóa nền giáo dục quốc gia nhằm tăng tính cạnh tranh để hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. Tôn chỉ của PISA không phải là để điều tra khối lượng kiến thức học sinh học được trong nhà trường mà điều tra khả năng học sinh ứng dụng như thế nào những kiến thức học được từ nhà trường vào những tình huống ứng dụng hữu ích trong cuộc sống. Cho tới nay, PISA đã tiến hành 3 đợt đánh giá, lần lượt vào năm 2000, 2003 và 2006. Kết quả của năm 2000 và 2003 đã được công bố. Kết quả của năm 2006 sẽ được công bố vào ngày 4 tháng 12/2007 vào lúc 12h theo giờ Paris. Phần Lan đã tham gia vào tất cả các cuộc điều tra của PISA.
 
2.2. Ở Việt Nam

Việt Nam đăng ký tham gia PISA vào năm 2012. Theo yêu cầu của OECD, tất cả các nước tham gia PISA 2012 phải tổ chức triển khai khảo sát thử nghiệm PISA vào năm 2011. Việt Nam đăng ký thời gian tổ chức khảo sát thử nghiệm vào ngày 17, 18, 19 tháng 5 năm 2011.
Việc tổ chức kỳ khảo sát PISA là một hoạt động quan trọng vì có thể sử dụng kết quả chu kỳ đánh giá này để Thể hiện cách thức HS được chuẩn bị học tập tốt như thế nào tại Việt Nam và tại các quốc gia tham gia PISA khi tốt nghiệp chương trình GD cơ sở/chương trình GD bắt buộc. Các trường, các hệ thống GD và Chính phủ có thể xác định những lĩnh vực cần được cải thiện. Cho phép so sánh việc học tập và môi trường học tập cho HS giữa các nước.
Tham gia PISA thể hiện Việt Nam đang hội nhập với quốc tế, thể hiện sự quyết tâm, dù chất lượng có thế nào thì thông qua đánh giá này thể hiện sự so sánh với GD các nước khác.

Các tỉnh tham gia thử nghiệm Chương trình đánh giá HS quốc tế 2011 gồm có: Tây Ninh, Bà Rịa- Vũng Tàu, TP.HCM, Gia Lai, Kon Tum, Ninh Bình, Thái Bình, Hưng Yên, Nam Định.



3. Khái niệm về phương pháp, đặc điểm, bản chất của phương pháp vận dụng đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
3.1 Khái niệm:
Phương pháp vận dụng đánh giá PISA vào dạy học trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học là quá trình đánh giá khả năng, năng lực giải quyết các tình huống thực tiễn trong toán học của học sinh theo ba cấp độ từ dễ đến khó. Cụ thể như sau:
Cấp độ 1: Tái hiện (lặp lại): Là tái hiện lại toàn bộ những kiến thức mà học sinh đã được học.
Cấp độ 2: Kết nối và tích hợp: Là khả năng kết nối giữa kiến thức đã học với kiến thức mới.
Cấp độ 3: Tư duy toán học; khái quát hóa và nắm được những tri thức toán học ẩn dấu bên trong các tình huống và các sự kiện diễn ra trong thực tiễn.

3.2. Đặc điểm, bản chất của phương pháp vận dụng đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
Tổ chức đánh giá theo 2 giai đoạn:
+ Giai đoạn 1: Sau khi học sinh lớp 1, 2, 3.
+ Giai đoạn 2: Sau khi học sinh lớp 4, 5.
Nội dung kiểm tra đánh giá: Tổ chức kiểm tra đánh giá học sinh theo ba cấp độ, tương ứng với từng giai đoạn.
Phân tích xử lí các dữ liệu sau khi tổ chức, kiểm tra, đánh giá cho học sinh theo hai giai đoạn nêu trên.
Đưa ra những đề xuất, kiến nghị để học sinh tiếp tục hình thành kiến thức, phát triển năng lực xử lí tình huống, giải quyết các bài toán thực tiễn trong giai đoạn tiếp theo.
4. Cơ sở khoa học của phương pháp vận dụng đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học chính là nội dung, chương trình môn Toán ở Tiểu học.
Quá trình dạy học toán góp phần thiết thực vào việc hình thành phương pháp suy nghĩ, phương pháp học tập và làm việc tích cực, chủ động, khoa học, sáng tạo cho học sinh. Giáo viên thường xuyên tạo ra tình huống có vấn đề, tìm các biện pháp lôi quấn học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề bằng cách hướng dẫn và tổ chức cho học sinh tìm hiểu kĩ vấn đề đó, huy động các công cụ đã có và tìm con đường hợp lí nhất để giải đáp câu hỏi đặt ra. Trong quá trình giải quyết vấn đề, diễn đạt các bước đi trong cách giải, tự mình kiểm tra kết quả đã đạt được, cùng các bạn rút kinh nghiệm về phương pháp giải. Đó là những cơ hội để rèn luyện ngôn ngữ toán học và tập dượt cho học sinh suy luận, hình thành phương pháp học tập và làm việc khoa học. Giúp học sinh tự phát hiện và tự chiếm lĩnh tri thức mới, tự kiểm tra và tự khẳng định tiến bộ của mình.
Trình độ của chương trình phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ em, phù hợp với trình độ phổ cập giáo dục Tiểu học ở nước ta hiện nay. Trên cơ sở đó chương trình tạo ra khả năng để phát triển năng lực toán học của từng cá nhân học sinh, cụ thể là: Nội dung và phương pháp dạy toán ở Tiểu học có những sắc thái riêng: Ở các lớp 1, 2, 3 chủ yếu dựa vào phương tiện trực quan. Ở các lớp 4, 5 dựa vào kinh nghiệm đời sống của trẻ em, dựa vào những k iến thức kĩ năng đã hình thành ở các lớp 1, 2, 3 ( trong môn Toán và các môn học khác)
- Việc dạy học Toán phải gắn bó, hỗ trợ lẫn nhau đối với việc dạy học các môn học khác phải góp phần thực hiện tích hợp các nội dung giáo dục, góp phần hình thành và rèn luyện phẩm chất tốt đẹp của người lao động trong giai đoạn công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước.
5. Vận dụng phương pháp vận dụng đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
5.1. Quy trình vận dụng PP đánh giá theo PISA trong lĩnh vực môn Toán ở Tiểu học.
* Bước 1: Thu thập và xử lí thông tin về quá trình học tập của học sinh.
* Bước 2: Xác định địa chỉ:
- Đối tượng: Học sinh giai đoạn 1 hoặc giai đoạn 2.
- Trình độ: Cấp độ 1, 2, 3.
* Bước 3: Xác định mục tiêu và nội dung kiểm tra.
- Mục tiêu: + Kiểm tra kiến thức đã học
+ Kiểm tra kĩ năng vận dụng kiến thức đã có để hình thành kiến thức mới.
+ Kiểm tra năng lực giải quyết và xử lí các bài toán trong thực tiễn.
- Nội dung: Xây dựng theo 3 cấp độ.
* Bước 4: Tổ chức kiểm tra, phân tích và xử lí dữ liệu



5.2 Vận dụng theo quy trình nêu trên:
Áp dụng đánh giá cho giai đoạn 1 về hình học ( hình vuông)
Ví dụ 1: (Giai đoạn 1)
* Bước 1: Thu thập và xử lí thông tin về quá trình học tập của học sinh.
Sau khi học sinh đã được học về nhận diện hình vuông, hình chữ nhật, hình tam giác, hình tứ giác.
Tính được chu vi, diện tích của hình vuông, hình chữ nhật.
* Bước 2: Xác định địa chỉ.
- Đối tượng: Học sinh giai đoạn 1
- Trình độ: Cấp độ 1
*Bước 3: Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra.
- Kiểm tra kĩ năng nhận diện hình vuông.
- Nội dung kiểm tra:
Bài toán:









Trong các hình trên, hình vuông là hình…..
* Bước 4: Tổ chức kiểm tra, phân tích và xử lí dữ liệu

Ví dụ 2: (Giai đoạn 1)
* Bước 1: Thu thập và xử lí thông tin về quá trình học tập của học sinh.
Sau khi học sinh đã được học về nhận diện hình vuông, hình chữ nhật, hình tam giác, hình tứ giác.
Tính được chu vi, diện tích của hình vuông, hình chữ nhật.
* Bước 2: Xác định địa chỉ.
- Đối tượng: Học sinh giai đoạn 1
- Trình độ: Cấp độ 2
*Bước 3: Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra.
- Kiểm tra kĩ năng tính chu vi và diện tích hình vuông.
- Nội dung kiểm tra:
Chu vi hình vuông là………
Diện tích hình vuông là……
Bước 4: Tổ chức kiểm tra, phân tích và xử lí dữ liệu



Ví dụ 3: (Giai đoạn 1)
* Bước 1: Thu thập và xử lí thông tin về quá trình học tập của học sinh.
Sau khi học sinh đã được học về nhận diện hình vuông, hình chữ nhật, hình tam giác, hình tứ giác.
Tính được chu vi, diện tích của hình vuông, hình chữ nhật.
* Bước 2: Xác định địa chỉ.
- Đối tượng: Học sinh giai đoạn 1
- Trình độ: Cấp độ 3
*Bước 3: Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra.
- Kiểm tra năng lực giải quyết tình huống trong thực tiễn.
- Nội dung kiểm tra:
Bài toán:
An và mẹ đi chợ, đến hàng bánh. An thấy hai chiếc bánh trưng hình vuông có bề dày và chất liệu như nhau. Một chiếc có cạnh là 7 cm giá 7000 đồng, chiếc còn lại có cạnh 9 cm giá 9000 đồng. An băn khoăn không biết nên mua chiếc bánh nào thì có lợi hơn. Nếu là An em sẽ chọn mua chiếc bánh nào? Vì sao?
7 cm
9 cm
7000 đồng
9000 đồng
………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………......
………………………………………………………………………..

* Bước 4: Tổ chức kiểm tra, phân tích và xử lí dữ liệu
Danh mục tài liệu tham khảo
Sổ tay hướng dẫn sử dụng PISA
2.http://www.pisa.oecd.org
3.http://www.PISA2006.helsinki.fi
4. http://www.fed.cuhk.edu.hk/~hkpisa/