Tuần 14. Thế nào là miêu tả?

TẬP LÀM VĂN
Thử tài đoán vật
Thế nào là miêu tả?
1. Đoạn văn sau miêu tả những sự vật nào?
Trước mặt tôi, một cây sòi cao lớn toàn thân phủ đầy lá đỏ. Bên cạnh đó, như để tôn thêm màu đỏ chói lọi kia lại là màu vàng rực rỡ của mấy cây cơm nguội. Một làn gió rì rào chạy qua, những chiếc lá rập rình lay động như những đốm lửa vàng lửa đỏ bập bùng cháy. Tôi rẽ lá, nhẹ nhàng men theo một lạch nước để đến cạnh cây sòi. Nước róc rách chảy, lúc trườn lên mấy tảng đá trắng, lúc luồn dưới mấy gốc cây ẩm mục.
Trần Hoài Dương

I. Nhận xét
Cây sòi: cùng họ với thầu dầu, lá nhỏ hình củ đậu, dùng để nhuộm, hạt có thể ép lấy dầu dùng trong công nghiệp
Cây cơm nguội
Lạch nước:
Đường nước chảy hẹp, nông, ít dốc, thông ra sông, hồ
Trước mặt tôi, một cây sòi cao lớn toàn thân phủ đầy lá đỏ. Bên cạnh đó, như để tôn thêm màu đỏ chói lọi kia lại là màu vàng rực rỡ của mấy cây cơm nguội. Một làn gió rì rào chạy qua, những chiếc lá rập rình lay động như những đốm lửa vàng lửa đỏ bập bùng cháy. Tôi rẽ lá, nhẹ nhàng men theo một lạch nước để đến cạnh cây sòi. Nước róc rách chảy, lúc trườn lên mấy tảng đá trắng, lúc luồn dưới mấy gốc cây ẩm mục.
Trần Hoài Dương

2.Ghi lại những điều em hình dung được về các sự vật trên theo lời miêu tả:
cây sòi
cao lớn
lá đỏ
chói lọi
lá rập rình lay động như những đốm lửa đỏ
Nhờ đâu mà tác giả miêu tả các sự vật trên hay và cụ thể như vậy?
NHỜ TÁC GIẢ QUAN SÁT KỸ CÁC ĐỐI TƯỢNG
1. Để tả hình dáng cây sòi, màu sắc của lá sòi và lá cây cơm nguội tác giả phải quan sát bằng những giác quan nào?
Qua những chi tiết trên, em thấy tác giả quan sát sự vật bằng những giác quan nào ?
Quan sát bằng mắt.
2.Đề tả được chuyển động của lá cây, tác giả phải quan sát bằng giác quan nào ?
Quan sát bằng mắt.
3. Để tả được chuyển động của dòng nước, tác giả phải quan sát bằng giác quan nào ?
Quan sát bằng mắt, bằng tai.
- Muốn miêu tả sự vật được hay người viết phải làm gì?
Quan sát kĩ đối tượng bằng nhiều giác quan. (mắt, tai,mũi…)
* Thế nào là miêu tả ?
- Miêu tả là dùng lời văn hay nét vẽ mà thể hiện sự vật.
- Văn miêu tả là loại văn căn cứ vào những điều quan sát, ghi chép, cảm nhận được về đối tượng (đồ vật, cây cối, loài vật, con người…) dùng ngôn ngữ để vẽ ra hình ảnh chân thực của đối tượng, khiến cho người đọc, người nghe cùng thấy, cùng cảm nhận như mình.
Miêu tả là vẽ lại bằng lời những đặc điểm nổi bật của cảnh, của người, của vật để giúp người nghe, người đọc hình dung được các đối tượng ấy.
II. Ghi nhớ
1.Tìm những câu văn miêu tả trong truyện Chú Đất Nung.
Thảo luận
nhóm đôi
2 phút
Đó là một chàng kị sĩ rất bảnh, cưỡi ngựa tía, dây cương vàng và một nàng công chúa mặt trắng, ngồi trong mái lầu son.
III. Luyện tập
Bài 2: Em thích những hình ảnh nào trong đoạn trích dưới đây? Hãy viết một đến hai câu miêu tả một trong những hình ảnh đó.

Chớp
Rạch ngang
Trời
Khô khốc
Cây dừa
Sải tay
Bơi
Ngọn mùng tơi Nhảy múa.
Đất trời
Mù trắng nước
Bố em đi cày về
Đội sấm
Đội chớp
Đội cả trời mưa…
2.Em thích những hình ảnh nào trong đoạn trích dưới đây? Hãy viết 1, 2 câu miêu tả trong những hình ảnh đó.
Chớp
Rạch ngang trời
Khô khốc
Sấm
Ghé xuống sân
Khanh khách cười
Cây dừa
Sải tay
Bơi
Ngọn mùng tơi
Nhảy múa
Mưa
Mưa
Ù ù như xay lúa
Lộp bộp
Lộp bộp
Rơi
Rơi...
Đất trời
Mù trắng nước
Mưa chéo mặt sân
Sủi bọt
Cóc nhảy chồm chồm
Chó sủa
Cây lá hả hê
Bố em đi cày về
Đội sấm
Đội chớp
Đội cả trời mưa...

Trần Đăng Khoa
- Tiếng sấm rền vang như những vị khách ồn ào, mới vào đến sân đã cười khanh khách chào chủ nhà
Câu văn miêu tả:
Chớp
Rạch ngang trời
Khô khốc
Sấm
Ghé xuống sân
Khanh khách cười
Cây dừa
Sải tay
Bơi
Ngọn mùng tơi
Nhảy múa
Mưa
Mưa
Ù ù như xay lúa
Lộp bộp
Lộp bộp
Rơi
Rơi...
Đất trời
Mù trắng nước
Mưa chéo mặt sân
Sủi bọt
Cóc nhảy chồm chồm
Chó sủa
Cây lá hả hê
Bố em đi cày về
Đội sấm
Đội chớp
Đội cả trời mưa...

Trần Đăng Khoa
Những tàu dừa cứng cáp dẻo dai đang sải tay bơi trong làn nước mưa mát lạnh.
Câu văn miêu tả:
Mưa rơi lộp độp, lộp độp đều đặn, hòa cùng với tiếng gió thổi khiến người ta tưởng như ai đang xay lúa.
Chớp
Rạch ngang trời
Khô khốc
Sấm
Ghé xuống sân
Khanh khách cười
Cây dừa
Sải tay
Bơi
Ngọn mùng tơi
Nhảy múa
Mưa
Mưa
Ù ù như xay lúa
Lộp bộp
Lộp bộp
Rơi
Rơi...
Đất trời
Mù trắng nước
Mưa chéo mặt sân
Sủi bọt
Cóc nhảy chồm chồm
Chó sủa
Cây lá hả hê
Bố em đi cày về
Đội sấm
Đội chớp
Đội cả trời mưa...

Trần Đăng Khoa
Những ngọn mùng tơi chờ đợi cơn mưa đã lâu vui mừng nhảy múa chào đón.
Câu văn miêu tả:
Chớp
Rạch ngang trời
Khô khốc
Sấm
Ghé xuống sân
Khanh khách cười
Cây dừa
Sải tay
Bơi
Ngọn mùng tơi
Nhảy múa
Mưa
Mưa
Ù ù như xay lúa
Lộp bộp
Lộp bộp
Rơi
Rơi...
Đất trời
Mù trắng nước
Mưa chéo mặt sân
Sủi bọt
Cóc nhảy chồm chồm
Chó sủa
Cây lá hả hê
Bố em đi cày về
Đội sấm
Đội chớp
Đội cả trời mưa...

Trần Đăng Khoa
Bố em đi cày không kịp chạy mưa. Bố về nhà cùng với cơn mưa, cùng với cái mũ khổng lồ: cả sấm, cả chớp, cả trời mưa.
Câu văn miêu tả:
Các sự vật của thiên nhiên được miêu tả như con người, với nhiều sắc thái khác nhau: sấm, cây dừa, ngọn mùng tơi, cây lá.... Tất cả đều tưng bừng, hả hê trong cơn mưa.
Củng cố:
Miêu tả là vẽ lại bằng lời những đặc điểm nổi bật của cảnh, của người, của vật để giúp người nghe, người đọc hình dung được các đối tượng ấy.
Thế nào là miêu tả?
Dặn dò:
- Về nhà học bài
- Tập quan sát cảnh vật trên đường em tới trường
- Xem trước bài:
“Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật”
Chúc các em học tốt!