Tuần 14. Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật

TẬP LÀM VĂN LỚP 4
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là miêu tả ?
Hãy nói một vài câu tả một hình ảnh mà em thích trong đoạn thơ Mưa.
CẤU TẠO BÀI VĂN
MIÊU TẢ ĐỒ VẬT
TẬP LÀM VĂN
Chủ nhật , ngày 28 tháng 08 năm 2011
Nhận xét
Ghi nhớ
Luyện tập
I. Nhận xét
Đọc bài văn sau :
Cái cối tân
Cái cối xinh xinh xuất hiện như một giấc mộng, ngồi chiễm chệ giữa gian nhà trống.
U gọi nó là cái cối tân. Cái vành, cái áo đều làm bằng nan tre. Hai cái tai nó bằng tre già màu nâu. Mỗi tai có một cái lỗ tròn xoe. Lúc nào, tai cũng tỉnh táo nghe ngóng. Cối có hai hàm răng bằng gỗ dẻ. U gọi là dăm. Răng nó nhiều, ken vảo nhau. Vậy nên, người ta mới nói “chật như nêm cối”. Nói đến cối phải nói đến cần. Cái cần dài bằng tre đực vàng óng. Đầu cần là củ tre, có cái chốt. Cái chốt bằng tre mà rắn như đanh, móc vào tai cối. Từ chỗ tay cầm có cái thừng buộc vào xà nhà. Đẩy đi kéo lại, cối kêu ù ù.
Chọn được ngày lành tháng tốt, u đong một gánh thóc vàng ươm về. Đổ vào lòng cối, u xay thử. Từ xung quanh cối, gạo lẫn trấu chảy xuống vành rào rào như mưa. U vốc ra một nắm, tải ra, thổi phù phù. Cả vốc gạo chỉ lỏi một vài hạt thóc. U gật đầu nói : “Cối tuy mới, chửa thuần nhưng mà nó xay được thế này là nhất đấy !” Cứ thế ngày lại ngày qua, đêm đêm tôi xay lúa với u. Đêm đêm tiếng cối ù ù vui cả xóm…
Cái cối xay cũng như những đồ dùng đã sống cùng tôi – cái võng đay, cái chiếu manh, cái mâm gỗ, cái giỏ cua, cái chạn bát, cái giường nứa…- tất cả, tất cả chúng nó đều cất tiếng nói : “Chúng tôi được sống cúng với tuổi thơ anh. Chúng hoàn toàn không muốn nhờ vả anh cái gì. Chúng tôi chỉ muốn theo dõi từng bước anh đi…”
Theo Duy Khán
I. Nhận xét
Trả lời các câu hỏi :
Bài văn tả cái gì ?
Bài văn tả cái cối xay gạo bằng tre.
I. Nhận xét
Tìm các phần mở bài, kết bài. Mỗi phần ấy nói lên điều gì ?
Mở bài
Cái cối xinh xinh xuất hiện như một giấc mộng, ngồi chiễm chệ giữa gian nhà trống.
Kết bài
Cái cối xay cũng như những đồ dùng đã sống cùng tôi – cái võng đay, cái chiếu manh, cái mâm gỗ, cái giỏ cua, cái chạn bát, cái giường nứa…- tất cả, tất cả chúng nó đều cất tiếng nói : “Chúng tôi được sống cúng với tuổi hơ anh. Chúng hoàn toàn không muốn nhờ vả anh cái gì. Chúng tôi chỉ muốn theo dõi từng bước anh đi…”
Giới thiệu cái cối ( đồ vật được miêu tả)
Nêu kết thúc của bài (Tình cảm thân thiết giữa các đồ vật trong nhà với bạn nhỏ).
I. Nhận xét
Các phần mở bài, kết bài đó giống với những cách mở bài, kết bài nào đã học ?
Các phần mở bài, kết bài đó giống các kiểu mở bài trực tiếp, kết bài mở rộng trong văn kể chuyện

Phần mở bài : giới thiệu ngay đồ vật sẽ tả là cái cối tân (mở bài trực tiếp)
Phần kết bài : có bình luận thêm tình cảm thân thiết của các đồ vật trong nhà với người bạn nhỏ (kết bài mở rộng)
I. Nhận xét
Phần thân bài tả cái cối theo trình tự như thế nào ?
Phần thân bài tả cái cối theo trình tự :
Tả hình dáng theo trình tự từ bộ phận lớn đến bộ phận nhỏ, từ ngoài vào trong, từ phần chính đến phần phụ
Tả công dụng của cái cối
xay lúa
tiếng cối làm vui cả xóm
I. Nhận xét
Trong bài còn sử dụng các hình ảnh so sánh và nhân hóa :
Tác giả đã quan sát cái cối xay bằng tre rất tỉ mỉ, tinh tế, bằng nhiều giác quan. Nhờ sự quan sát tinh tế, dùng những từ ngử miêu tả chính xác, độc dáo, sử dụng linh hoạt các biện pháp so sánh, nhân hóa, tác giả đã viết dược một bài văn miêu tà cái cối chân thực, sinh động.
I. Nhận xét
Theo em, khi tả một đồ vật ta cần tả những gì ?
Khi tả một đồ vật, ta cần tả bao quát toàn bộ đồ vật, sau đó đi vào tả những bộ phận có đặc điểm nổi bật, kết hợp thể hiện tình cảm với đồ vật.
II. Ghi nhớ
Bài văn miêu tả đồ vật có ba phần là mở bài, thân bài và kết bài.
Có thể mở bài theo kiểu trực tiếp hay gián tiếp và kết bài theo kiểu mở rộng hoặc không mở rộng.
Trong phần thân bài, trước hết , nên tả bao quát toàn bộ đồ vật, rồi tả những bộ phận có đặc điểm nổi bật.
III. Luyện tập
Ở phần thân bài tả cái trống trường, một bạn học sinh đã viết :
Anh chàng trống này tròn như cái chum, lúc nào cũng chiễm chệ trên một cái giá gỗ kê trước phòng bảo vệ. Mình anh ta được ghép bằng những mảnh gỗ đều chằn chặn, nở ở giữa, khum nhỏ lại ở hai đầu. Ngang lưng quấn hai vành đai to bằng con rắn cạp nong, nom rất hùng dũng. Hai đầu trống bịt kín bằng da trâu thuộc kĩ, căng rất phẳng.
Sáng sáng đi học tới gần trường, nghe thấy tiếng ồm ồm giục giã “Tùng ! Tùng ! Tùng !” là chúng tôi rảo bước cho kịp giờ. Vào những lúc tập thể dục, anh trống lại “cầm càng” cho chúng tôi theo nhịp “Cắt, tùng ! Cắt, tùng !” đều đặn. Khi anh ta “xả hơi” một hồi dài là lúc chúng tôi cũng được “xả hơi” sau một buổi học.
III. Luyện tập
* Em hãy :
Tìm câu văn tả cái trống ?
Nêu tên những bộ phận của cái trống được miêu tả.
Tìm những tử ngữ tả hình dáng, âm thanh của cái trống.
Viết thêm phần mở bài và kết bài để thành bài văn hoàn chỉnh.
III. Luyện tập
Hình dáng : tròn như cái chum ; mình anh ta được ghép bằng những mảnh gỗ đều chằn chặn, nở ở giữa, khum nhỏ lại ở hai đầu ; ngang lưng quấn hai vành đai to bằng con rắn cạp nong, nom rất hùng dũng ; hai đầu bịt kín bằng da trâu thuộc kĩ, căng rất phẳng.
Âm thanh :
- tiếng trống ồm ồm giục giã “Tùng ! Tùng ! Tùng !”
- trống “cầm càng” theo nhịp “Cắt, tùng ! Cắt, tùng !” đều đặn
- trống “xả hơi” một hồi dài.
c) Những từ ngữ tả hình dáng và âm thanh của trống.
Mình trống
Ngang lưng trống
Hai đầu trống
b)Tên những bộ phận của cái trống được miêu tả
a) Câu văn tả bao quát cái trống
Anh chàng trống này tròn như cái chum, lúc nào cũng chiễm chệ trên một cái giá gỗ kê trước phòng bảo vệ.
III. Luyện tập
Kỉ niệm của những ngày đầu đi học là kỉ niệm mỗi người không bao giờ quên. Kỉ niệm ấy luôn gắn với những đồ vật và con người. Nhớ những ngày đầu đi học, tôi luôn nhớ tới cái trống trường tôi, nhớ những âm thanh rộn rã, náo nức của nó.
Rồi đây tôi sẽ trở thành học sinh trung học. Rời xa mái trường tuổi thơ, tôi sẽ không bao giờ quên hình dáng đặc biệt của cái trống trường tôi, những âm thanh thoi thúc, rộn rã của nó.
Viết thêm phần mở bài
Viết thêm phần kết bài
IV. Củng cố
Bài văn miêu tả đồ vật có ba phần là mở bài, thân bài và kết bài.
Có thể mở bài theo kiểu trực tiếp hay gián tiếp và kết bài theo kiểu mở rộng hoặc không mở rộng.
Trong phần thân bài, trước hết , nên tả bao quát toàn bộ đồ vật, rồi tả những bộ phận có đặc điểm nổi bật.
Hãy nêu cấu tạo của bài văn miêu tả đồ vật ?
Trò chơi : Tinh mắt
Trong thời gian 2 phút, các đội phải tìm và ghi tên các đồ vật có trong bức tranh sau.
Đội nào đúng nhất và nhanh nhất sẽ chiến thắng !
Không có
CHÚC MỪNG ĐỘI THẮNG CUỘC !
Bài dạy kết thúc