Tuần 14. Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật

TRƯỜNG TIỂU HỌC DUY THÀNH
Giáo viên : Trần Thanh Dục
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ
ĐẾN DỰ GIỜ, THĂM LỚP !
Phân môn : Tập làm văn
Kiểm tra bài cũ
1. Thế nào là miêu tả ?
2. Tả một hình ảnh mà em thích trong đoạn thơ “Mưa”.
* Cây dừa ngoài ngõ o?n mình theo chiều gió. Lá dừa như những cánh tay người đang sải bơi giữa dòng nước trắng xoá, mênh mông.
* Mưa, tiếng mưa rơi ù ù nghe như tiếng xay lúa. Mưa rơi trên những tàu lá, mái nhà nghe lộp bộp, cả đất trời là một màu trắng xoá.
1. Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi :
Cái cối tân
Cái cối xinh xinh xuất hiện như một giấc mộng, ngồi chễm chệ giữa gian nhà trống.
U gọi nó là cái cối tân. Cái vành, cái áo đều làm bằng nan tre. Hai cái tai nó bằng tre già màu nâu.Mỗi tai có một cái lỗ tròn xoe. Lúc nào, tai cũng tỉnh táo để nghe ngóng. Cối có hai hàm răng bằng gỗ dẻ. U gọi là dăm. Răng nó nhiều, ken vào nhau. Vậy nên,người ta nói “chật như nêm cối”. Nói đến cối lại phải nói đến cần. Cái cần dài bằng tre đực vàng óng. Đầu cần là củ tre, có cái chốt. Cái chốt bằng tre mà rắn như đanh, móc vào tai cối. Từ chỗ tay cầm có cái thừng buộc vào xà nhà. Đẩy đi kéo lại, cối kêu ù ù.
Chọn được ngày lành tháng tốt, u đong một gánh thóc vàng ươm về. Đổ vào lòng cối, u xay thử. Từ xung quanh cối, gạo lẫn trấu chảy xuống vành rào rào như mưa. U vốc ra một nắm, tãi ra, thổi phù phù. Cả vốc gạo chỉ lỏi một vài hạt thóc. U gật đầu nói : “Cối tuy mới, chửa thuần nhưng mà nó xay được thế này là nhất đấy !”. Cứ thế ngày lại ngày qua, đêm đêm tôi xay lúa với u. Đêm đêm tiếng cối ù ù vui cả xóm…
Cái cối xay cũng như những đồ dùng đã sống cùng tôi - cái võng đay, cái chiếu manh, cái mâm gỗ, cái giỏ cua, cái chạn bát, cái giường nứa…tất cả, tất cả chúng nó đều cất tiếng nói : “Chúng tôi được sống cùng với tuổi thơ anh. Chúng tôi hoàn toàn không muốn sống nhờ vả anh cái gì. Chúng tôi chỉ muốn theo dõi từng bước anh đi…”
Theo Duy Khán
Giải nghĩa từ
- Tân: mới
Nêm: mảnh cứng, nhỏ dùng để chêm cho chặt
- Lỏi: sót lại
Chửa: chưa (cách nói ở một số địa phương
Bắc Bộ )
Thuần: quen việc
a) Bài văn tả cái gì ?
b) Tìm các phần mở bài, kết bài. Mỗi phần ấy nói lên điều gì ?
c) Các phần mở bài, kết bài đó giống với những cách mở bài, kết bài nào đã học ?
d) Phần thân bài tả cái cối theo trình tự như thế nào ?
a) Bài văn tả cái gì ?
b) Tìm các phần mở bài, kết bài. Mỗi phần ấy nói lên điều gì ?
c) Các phần mở bài, kết bài đó giống với những cách mở bài, kết bài nào đã học ?
d) Phần thân bài tả cái cối theo trình tự như thế nào ?
Thảo luận nhóm
b) Tìm các phần mở bài, kết bài.
Mỗi phần ấy nói lên điều gì ?
Mở bài :
Giới thiệu cái cối
(đồ vật được miêu tả)
Cái cối xinh xinh xuất hiện như một giấc mộng ngồi chễm chệ giữa gian nhà trống.
Thảo luận nhóm
b) Tìm các phần mở bài, kết bài. Mỗi phần ấy nói lên điều gì ?
Kếtû bài :
Nêu phần kết thúc của bài (Tình cảm thân thiết giữa các đồ vật trong nhà với bạn nhỏ)
Cái cối xay cũng như những đồ dùng đã sống cùng tôi - cái võng đay, cái chiếu manh, cái mâm gỗ, cái giỏ cua, cái chạn bát, cái giường nứa…- tất cả, tất cả chúng nó đều cất tiếng nói : “Chúng tôi được sống cùng với tuổi thơ anh. Chúng tôi hoàn toàn không muốn nhờ vả anh cái gì. Chúng tôi chỉ muốn theo dõi từng bước anh đi…”
Thảo luận nhóm
c) Các phần mở bài, kết bài đó giống với những cách mở bài, kết bài nào đã học ?
Mở bài trực tiếp :
Giới thiệu ngay đồ vật sẽ tả là cái cối tân
Kết bài mở rộng :
Nêu phần kết thúc của bài , bình luận thêm. (Tình cảm thân thiết giữa các đồ vật trong nhà với bạn nhỏ)
Thảo luận nhóm
Giống các kiểu mở bài trực tiếp, kết bài mở rộng trong văn kể chuyện.
Thảo luận nhóm
Đoạn 1 :
Cái vành cái áo ;
hai cái tai lỗ tai ;
hàm răng cối dăm cối ;
cần cối đầu cần
cái chốt dây thừng
d) Phần thân bài tả cái cối theo trình tự như thế nào ?
Tả hình dáng cái cối
1. cái vành
2. cái áo
3. cái tai
4. lỗ tai
8. cái chốt
5. hàm răng
6. cần cối
7. đầu cần
9. dây thừng
-Tả công dụng của cái cối
Đoạn 2 :
- xay lúa, tiếng cối làm vui cả xóm.
 Tác giả đã sử dụng những hình ảnh so sánh :
- chật như nêm cối.
- cái chốt bằng tre mà rắn như đanh
 Các hình ảnh nhân hóa :
- cái tai tỉnh táo để nghe ngóng ...
- cái cối xay, cái võng đay . . .vv tất cả,
tất cả chúng nó đều cất tiếng nói : . . .
Bài 2 :
Theo em, khi tả một đồ vật, ta cần tả những gì ?
Khi miêu tả
Tả bao quát toàn bộ đồ vật.
Tả những bộ phận có đặc điểm nổi bật.
Thể hiện tình cảm với đồ vật.
Ghi nhớ
Bài văn miêu tả đồ vật có ba phần là: mở bài, thân bài và kết bài.

2. Có thể mở bài theo kiểu trực tiếp hay gián tiếp và kết bài theo kiểu mở rộng hoặc không mở rộng.

3. Trong phần thân bài, trước hết, nên tả bao quát tòan bộ đồ vật, rồi tả những bộ phận có đặc điểm nổi bật.
Ở phần thân bài tả cái trống trường, một bạn học sinh đã viết :
Anh chàng trống này tròn như cái chum,lúc nào cũng chễm chệ trên một cái giá gỗ kê ở trước phòng bảo vệ. Mình anh ta được ghép bằng những mảnh gỗ đều chằn chặn, nở giữa, khum nhỏ lại ở hai đầu. Ngang lưng quấn hai vành đai to bằng con rắn cạp nong,nom rất hùng dũng. Hai đầu trống bịt kín bằng da trâu thuộc kĩ, căng rất phẳng.
Sáng sáng đi học tới gần trường, tôi nghe thấy tiếng ồm ồm giục giã “ Tùng !Tùng !Tùng !” là chúng tôi rảo bước cho kịp giờ vào học.Vào những lúc tập thể dục, anh trống lại ”cầm càng” cho chúng tôi theo nhịp “Cắc, tùng ! Cắc, tùng !”đều đặn. Khi anh ta “xả hơi” một hồi dài là lúc chúng tôi cũng được “xả hơi” sau một buổi học.
Luyện tập
Tìm câu văn tả bao quát cái trống.

b. Nêu tên những bộ phận của cái trống được miêu tả.

c. Tìm những từ ngữ tả hình dáng, âm thanh của cái trống.

d. Viết thêm phần mở bài và kết bài để bài văn hoàn chỉnh.
Luyện tập
Tìm câu văn tả bao quát cái trống.

b. Nêu tên những bộ phận của cái trống được miêu tả.

c. Tìm những từ ngữ tả hình dáng, âm thanh của cái trống.

d. Viết thêm phần mở bài và kết bài để bài văn hoàn chỉnh.
Luyện tập
a) Câu văn tả bao quát cái trống.
Anh chàng trống này tròn như cái chum, lúc nào cũng chễm chệ trên một cái giá gỗ kê trước phòng bảo vệ.
Mình trống
Ngang lưng trống
Hai đầu trống
b) Tên những
bộ phận của
cái trống được miêu tả.
a) Câu văn tả bao quát cái trống.
Anh chàng trống này tròn như cái chum, lúc nào cũng chễm chệ trên một cái giá gỗ kê trước phòng bảo vệ.
Hình dáng :
Tròn như cái chum.
Mình anh ta được ghép bằng những mảnh gỗ đều chằn chặn, nở ở giữa, khum nhỏ lại ở hai đầu.
Ngang lưng quấn hai vành đai to bằng con rắn cạp nong, nom rất hùng dũng.
Hai đầu bịt kín bằng da trâu thuộc kĩ, căng rất phẳng.
Âm thanh :
- Tiếng trống ồm ồm giục giã “Tùng ! Tùng ! Tùng !”.
- Trống “cầm càng” theo nhịp “Cắc, tùng ! Cắc, tùng !” đều đặn.
- Trống “xả hơi” một hồi dài.
Mình trống
Ngang lưng trống
Hai đầu trống
b) Tên những
bộ phận của
cái trống được miêu tả.
a) Câu văn tả bao quát cái trống.
Anh chàng trống này tròn như cái chum, lúc nào cũng chễm chệ trên một cái giá gỗ kê trước phòng bảo vệ.
c) Những từ ngữ tả hình dáng và âm thanh của trống.
Đầu trống
Mình trống
Ngang lưng trống
d. Hãy viết thêm phần mở bài và kết bài để thành bài văn hoàn chỉnh
 Mở bài
Anh chàng trống là người bạn thân thiết nhất với tôi trong những năm cắp sách đến trường.

Ở trường, cái gì đối với tôi cũng gắn bó thân thương nhưng có lẽ anh chàng trống là người bạn mà tôi yêu quý nhất.

? K?t b�i :

T?m bi?t anh tr?ng d�m h?c trị ch�ng tơi ra v?.

Kì ngh? h� d� d?n r?i, ph?i chia tay v?i anh tr?ng tơi bu?n l?m. Tơi mong m?i ng�y t?u tru?ng d?n nhanh d? g?p l?i anh tr?ng, ngu?i b?n th�n y�u c?a tơi.
Xin chân thành cảm ơn
các thầy cô giáo cùng
toàn thể các em học sinh !