Tu tuong hcm ve dan chu

II. Dân chủ trong các lĩnh vực đời sống xã hội
I. Quan điểm của Hồ Chí Minh về dân chủ.
III. Thực hành dân chủ
I. Quan điểm của Hồ Chí Minh về dân chủ.
- Dân chủ là khát vọng muôn đời của con người.
- Hồ Chí Minh quan niệm dân chủ có nghĩa là “dân là chủ”. Khi xác định như thế, có lúc Hồ Chí Minh đem quan niệm “dân là chủ” đối lập với quan niệm “quân chủ”.
- Đây là quan niệm được Hồ Chí Minh diễn đạt ngắn, gọn, rõ, đi thẳng vào bản chất của khái niệm trong cấu tạo quyền lực của xã hội.
Hồ Chí Minh còn cho rằng: “ Nước ta là nước dân chủ, nghĩa là nước nhà do nhân dân làm chủ”, “Chế độ ta là chế độ dân chủ. Tức là nhân dân làm chủ”, Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ”.

Tóm lại quan niệm Hồ Chí Minh về dân chủ được biểu đạt qua hai mệnh đề ngắn gọn: “Dân là chủ” và “Dân làm chủ”. Nghĩa là đề cặp năng lực và trách nhiệm của dân. Cả hai vế này luôn luôn đi đôi với nhau, thể hiện vị trí, vai trò, quyền và trách nhiệm của dân.
- Quan niệm đó của Hồ Chí Minh phản ánh đúng nội dung bản chất về dân chủ.
- Quyền hành và lực lượng điều thuộc về nhân dân. Xã hội nào bảo đảm cho điều đó được thực thi thì đó là một xã hội thực sự dân chủ.
II. Dân chủ trong các lĩnh vực đời sống xã hội
- Dân chủ thể hiện ở việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân.
- Dân chủ trong xã hội Việt Nam được thể hiện trong tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội…
- Trong đó dân chủ thể hiện trên lĩnh vực chính trị là quan trọng nhất, nổi bật nhất và được biểu hiện tập trung trong hoạt động của nhà nước, bởi vì quyền lực của nhân dân được thể hiện trong hoạt động của nhà nước với tư cách nhân dân có quyền lực tối cao.
Hồ Chí Minh khẳng định cả trên quan điểm lẫn trên thực tế việc khi có nhà nước mới - nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - nhân dân cử ra tổ chức bộ máy nhà nước cũng như toàn bộ hệ thống chính trị.

- Trong tác phẩm thường thức chính trị viết năm 1953 Hồ Chí Minh chỉ rõ: “ở nước ta chính quyền là của nhân dân do nhân dân làm chủ… Nhân dân là ông chủ nắm chính quyền. Nhân dân làm đại biểu thay mặt mình thi hành chính quyền ấy. Thế là dân chủ”
Khi xác định quyền hành và lực lượng của xã hội, Hồ Chí Minh còn vạch rõ nguồn gốc, lực lượng tạo ra quyền hành đó là nhân dân.
Đó là quan điểm gốc để Người coi cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân; công cuộc đổi mới, xây dựng, kháng chiến kiến quốc là trách nhiệm và công việc của dân.
=>Đó là dân chủ, bình đẳng trong mọi tổ chức quốc tế, là nguyên tắc ứng xử trong các quan hệ quốc tế.
Hồ Chí Minh không chỉ coi dân chủ có ý nghĩa là một giá trị chung, là sản phẩm văn minh của nhân loại, xem nó như là lý tưởng phấn đấu của các dân tộc, và nó không dừng lại với tư cách là một thiết chế xã hội của một quốc gia mà nó còn có cả ý nghĩa biểu thị mối quan hệ quốc tế, hòa bình giữa các dân tộc.
III. Thực hành dân chủ
Ngay từ năm 1941, trong Chương trình của Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh), Hồ Chí Minh đã “thiết kế” một chế độ dân chủ cộng hòa cho nước ta sau khi cuộc cách mạng do nhân dân thực hiện thắng lợi.

Đó là chương trình thực hiện mục tiêu dân chủ, xác định rõ quyền và trách nhiệm cùa nhân dân trước vận mệnh của nước nhà; gắn độc lập, tự do của Tổ quốc với quyền lợi của từng người dân.
1. Xây dựng và hoàn thiện chế độ dân chủ rộng rãi:
Chương trình Việt Minh đã khơi dậy sức mạnh vô biên của nhân dân giành chính quyền về tay mình.

Với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, một tuyên bố về chế độ dân chủ ở Việt Nam đã được Hồ Chí Minh nêu trong bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 2-9, trong đó các giá trị về dân chủ được gắn liền với đất nước độc lập, tự do, hạnh phúc.
Dân chủ ở nước Việt Nam mới được thể hiện và được bảo đảm trong đạo luật cơ bản nhất là các bản Hiến pháp do Hồ Chí Minh chủ trì xây dựng và được Quốc hội thông qua.

Năm 1946, bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, thể hiện rõ nhất và thấm đậm nhất tư tưởng dân chủ của Hồ Chí Minh.

- Hiến pháp năm 1946 đặt cơ sở pháp lý đầu tiên cho việc thực hiện quyền lực của nhân dân.
- Năm 1959, Hồ Chí Minh một lần nữa khẳng định quan điểm bảo đảm dân chủ trong việc xác lập quyền lực của nhân dân trong Hiến pháp.

-Cơ chế thực hiện quyền lực của nhân dân trong bản Hiến pháp năm 1959 được phát triển. Điều đó thể hiện rõ ở các điều về quyền lực của nhân dân (điều 4); vấn đề đại biểu trong nhân dân trong Quốc hội và Hội đồng nhân dân (điều 5) và đặc biệt ở Điều 6 ghi rõ: “Tất cả các cơ quan nhà nước điều phải dựa vào nhân dân.
Tất cả các nhân viên cơ quan nhà nước điều phải dựa vào nhân dân, liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự kiểm soát của nhân dân.

Tất cả các nhân viên nhà nước đều phải trung thành với chế độ dân chủ nhân dân, tuân theo Hiến pháp và pháp luật, hết long hết sức phục vụ nhân dân”.

- Hồ Chí Minh chú trọng bảo đảm quyền lực của các giai cấp. tầng lớp, các cộng đồng dân tộc trong thể chế chính trị nước ta.
Đối với giai cấp công nhân, Hồ Chí Minh khẳng định rằng, công nhân có quyền thực sự trong xí nghiệp, và từ làm chủ về tư liệu sản xuất, họ phải được làm chủ trong việc quản lý, làm chủ trong việc phân phối sản phẩm lao động.
- Đối với nông dân, Hồ Chí Minh cho rằng, bao giờ ở nông thôn nông dân thật sự nắm chính quyền, nông dân được giải phóng thì mới có dân chủ thực sự.
- Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trò của tầng lớp trí thức trong tiến trình dân chủ hóa ở Việt Nam và cho rằng, lao động trí óc có nhiệm vụ rất quan trọng trong sự nghiệp kháng chiến kiến quốc.
- Người đặc biệt quan tâm vấn đề giải phóng phụ nữ để phụ nữ bình đẳng nam giới, thực sự tham gia tích cực vào các công việc xã hội.
- Xây dựng các tổ chức chính trị - xã hội rộng rãi khác của nhân dân.
Người cũng đề cao vai trò làm chủ dất nước của thanh, thiếu niên.
Đối với một quốc gia đa dân tộc như Việt Nam, Hồ Chí Minh quan tâm đến việc bảo đảm quyền làm chủ của tất cả nhân dân các dân tộc và cho rằng, phải làm cho các dân tộc làm chủ đất nước, mau chóng phát triển kinh tế, văn hóa, thực hiện các dân tộc bình đẳng về mọi mặt.
2) Xây dựng các tổ chức Đảng, Nhà nước, Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội vững mạnh để bảo đảm dân chủ trong xã hội
Trong việc xây dựng nền dân chủ ở Việt Nam, Hồ Chí Minh chú trọng tới việc xây dựng Đảng:
+ Với tư cách là Đảng cầm quyền.
+ Đảng lãnh đạo của Nhà nước, lãnh đạo toàn xã hội.
+ Xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dân.
+ Xây dựng Mặt trận với vai trò là liên minh chính trị tự nguyện của tất cả các tổ chức chính trị tự nguyện của tất cả các tổ chức chính trị - xã hội vì mục tiêu chung của sự phát triển của đất nước.
Có bảo đảm và phát huy dân chủ ở trong Đảng thì mới đảm bảo được dân chủ của toàn xã hội.
Đó là quan điểm nhất quán của Hồ Chí Minh.
Quyền lãnh đạo của Đảng được xuất phát từ sự ủy quyền của giai cấp công nhân, của dân tộc và của nhân dân.
Đảng trở thành hạt nhân chính trị của toàn xã hội và là nhân tố tuyên quyết để bảo đảm tính chất dân chủ của xã hội.
Dân chủ trong Đảng, do đó, trở thành yếu tố quyết định tới trình độ dân chủ của toàn xã hội.
Nhà nước thể hiện chức năng quản lý xã hội của mình qua việc bảo đảm thực thi ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đối với sự phát triển của đất nước.

Nhà nước thể chế hóa toàn bộ bản chất dân chủ của chế độ.

- Các tổ chức Mặt trận và đoàn thể nhân dân thể hiện quyền làm chủ và tham gia quản lý xã hội của tất cả các giai cấp, tầng lớp trong xã hội.
-Tất cả các tổ chức đó điều có một mục tiêu chung là đạt tới trình độ dân chủ cao, dân chủ xã hội chủ nghĩa.
-Đó cũng là động lực cơ bản nhất để các giai cấp, tầng lớp trong xã hội Việt Nam phấn đấu trong sự nghiệp cách mạng.
-Thực hành dân chủ rộng rãi, theo quan điểm của Hồ Chí Minh, là trên nền tảng của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nòng cốt là lien minh công – nông – trí.
Cám ơn thầy cô và các bạn đã chú ý lắng nghe!