Tham khảo

một cách tiếp cận mới về lịch sử
(Đọc Bão táp triều Trần của Hoàng Quốc Hải, NXB Phụ Nữ, 2006)
Hơn mười năm miệt mài viết, đến năm 2003, nhà văn Hoàng Quốc Hải đã đã cho xuất bản trọn bộ bộ tiểu thuyết lịch sử dày dặn về nhà Trần: Bão táp cung đình, Thăng Long nổi giận, Huyền Trân công chúa và Vương triều sụp đổ được tập hợp lại trong một tên gọi chung Bão táp triều Trần. Lần đầu tiên độc giả được biết đến con người và các sự kiện lịch sử của một triều đại tồn tại 175 năm lịch sử, cách ngày nay hơn 700 năm một cách trọn vẹn đầy đủ, hệ thống và cũng rất “văn chương”. Hoàng Quốc Hải đóng góp cho tiểu thuyết lịch sử qua Bão táp triều Trần là rất lớn. Ông đã để lại “Dấu ấn Hoàng Quốc Hải” trong tác phẩm của mình. Viết về triều Trần, Hoàng Quốc Hải không dùng lối biên niên ghi chép tất cả sự kiện lịch sử một cách dàn trải mà chỉ xoáy sâu vào những sự kiện quan trọng nhất làm nên diện mạo, linh hồn của một triều đại.
Với Bão táp cung đình, tác giả tái hiện thời kỳ đầu tiên của nhà Trần, thời kỳ chuyển giao ngai vàng từ nhà Lý sang nhà Trần. Sự kiện lịch sử này gắn với với vai trò quan trọng của quan thái sư Trần Thủ Độ. So với chính sử, Trần Thủ Độ được tác giả đánh giá lại một cách công bằng, khách quan hơn. Hoàng Quốc Hải nhìn thấy cả mặt tối và mặt sáng, mặt tốt và mặt xấu ở nhân vật này. Cái ông đánh giá cao Trần Thủ Độ là con người biết lo cho đời sống của dân, cho vận mệnh của đất nước, không dành quyền lực về tay mình mà làm tất cả mọi việc vì dòng họ Trần của ông. Những việc làm của ông đưa đất nước từ loạn lạc, nhiều phe phái kình chống nhau thành một dân tộc hoà bình, ổn định, thịnh trị. Thế nhưng, Trần Thủ Độ chưa phải là một anh hùng. Bởi vì, nhân vật này có nhiều thủ đoạn và nhất là một người tàn ác. Ông ta dùng bất cứ thủ đoạn nào miễn là đạt được mục đích. Khi xây dựng những anh hùng trong lịch sử, Hoàng Quốc Hải quan niệm đó là những con người nhân, trí, dũng. Trần Thủ Độ trí, dũng có thừa nhưng lại thiếu mất chữ nhân.
Thăng Long nổi giận dày hơn 500 trang là cuốn sách dày nhất trong Bão táp triều Trần nhưng thời gian lịch sử được phản ánh trong tác phẩm lại rất ngắn: 3 năm (1282 – 1285). Đây lại là thời gian có ý nghĩa quan trọng nhất đối với triều đại nhà Trần nói riêng và với cả dân tộc nói chung. Cả dân tộc ta lúc này phải đối đầu với quân xâm lược Nguyên – Mông hùng mạnh. Về bức tranh lịch sử rộng lớn, tác phẩm đã tái hiện được hào khí của quân dân nhà Trần, vua tôi đồng lòng, sẵn sàng diệt giặc. Về “điểm nhấn”, Thăng long nổi giận đã thể hiện thành công những người anh hùng như Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải…Đặc biệt, tác phẩm đề cao vai trò của hai vua Trần. Họ là những đấng minh quân biết nghe lời của kẻ sỹ, tạo điều kiện tốt nhất để kẻ sỹ hết lòng đem tài