Sáng kiến kinh nghiệm Ngữ văn: Kinh nghiệm đổi mới kiểm tra đánh giá học sinh
Chia sẻ bởi Dương Văn Dũng |
Ngày 12/10/2018 |
186
Chia sẻ tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Ngữ văn: Kinh nghiệm đổi mới kiểm tra đánh giá học sinh thuộc Tư liệu tham khảo
Nội dung tài liệu:
kinh nghiệm đổi mới kiểm tra kết quả học tập
môn Ngữ Văn Trung học cơ sở
-----------------------------------------
I. Những vấn đề chung.
Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu quan trọng trong quá trình học. Đổi mới ch ơng trình THCS đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ các khâu quan trọng có đổi mới đánh giá. Kiểm tra là hình thức và ph ơng tiện của hoạt động đánh giá, bởi vậy trong quá trình đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh tr ớc tiên cần phải đổi mới việc kiểm tra.
Hoạt động dạy và học cần có những thông tin phản hồi để điều chỉnh kịp thời nhằm tạo ra hiệu quả ở mức cao nhất thể hiện chất l ợng học tập của học sinh. Về ph ơng điện này chất l ợng học tập đ ợc xem nh chất l ợng một sản phẩm đang trong giai đoạn hình thành và hoàn thiện. Sự điều chỉnh bổ sung những kiến thức kỹ năng và thói quen còn hời hợt, mơ hồ sẽ giúp cho chất l ợng học tập trở thành những tri thức bền vững cho mỗi học sinh. Việc kiểm tra chất l ợng học tập sẽ giúp cho các nhà giáo dục, các giáo viên bộ môn và bản thân học sinh có những thông tin xác thực để có tác động kịp thời nhằm điều chỉnh và bổ sung để hoàn thiện sản phẩm của mình trong quá trình dạy và học.
Kiểm tra đánh giá thành tích học tập môn học của học sinh luôn có những mục đích cụ thể đó là: xác nhận mức độ thành tích mà học sinh đã đạt đ ợc so với mục tiêu bài học đề ra, chỉ ra nguyên nhân đạt đ ợc thành tích, phán đoán khả năng phát triển của học sinh. Nh vậy hoạt động kiểm tra đánh giá chất l ợng học tập các môn học của học sinh, ngoài giáo viên dạy học bộ môn cần có sự tham gia của học sinh. Thực tế hiện nay học sinh (kể cả một số giáo viên) chỉ mới có đ ợc một thông tin về mức độ thành tích của học sinh thông qua điểm số của bài kiểm tra, còn vấn đề nguyên nhân thì hầu nh ch a có tác dụng chỉ ra các thông tin phản hồi cụ thể giúp học sinh điều chỉnh quá trình học tập của mình.
Việc ra đề kiểm tra cũng nh tổ chức kiểm tra đánh giá chất l ợng học tập môn học của học sinh phải đổi mới nhằm phát huy hiệu quả của hoạt động đánh giá. Trong quá trình dạy học cũng nh thực hiện hoạt động kiểm tra đánh giá cần chú ý đến vai trò tự đánh giá của học sinh. Sau khi thực hiện một bài kiểm tra, tự các em có thể đánh giá đ ợc mức độ nắm kiến thức của mình, mức độ đạt đ ợc so với yêu cầu mà thầy cô đ a ra và có thể làm nh vậy đối với bạn của mình.
Đổi mới kiểm tra môn Ngữ văn THCS thực chất là một trong những thay đổi qua việc đánh giá kết quả học tập môn Ngữ văn của học sinh bậc THCS nhằm góp phần:
- Xác định chính xác hơn trình độ, năng lực học tập Ngữ văn của học sinh vào những thời điểm nhất định, có tính chiến l ợc theo những mục tiêu môn học đã đề ra.
- Cung cấp cho giáo viên những thông tin chính xác hơn về: Những nội dung kiến thức, kỹ năng, thái độ học tập mà mức độ đã hoặc ch a đạt yêu cầu thteo mục tiêu học môn THCS.
- Tìm nguyên nhân và cách khắc phục những khó khăn cản trở chất l ợng học tập môn Ngữ văn của học sinh THCS, từ đó đ a ra những quyết định cho các giai đoạn và hoạt động dạy - học, tiếp theo: Điều chỉnh, hỗ trợ trên các ph ơng diện, mục tiêu, nội dung, ph ơng pháp, ph ơng tiện dạy học.v.v.
Thực trạng kiểm tra trong dạy học môn Ngữ văn hiện nay còn thiên về kiểm tra khả năng ghi nhớ và tái hiện những khả năng đ ợc học thuộc hoặc kiểm tra năng lực cảm thụ văn học theo những khuôn mẫu có sẵn, các dạng bài kiểm tra còn đơn điệu hoặc lặp lại theo lối cũ nên không có khả năng kiểm tra đ ợc nhiều mảng kiến thức, kỹ năng, cũng nh không phát huy tính sáng tạo, năng lực thực hành vận dụng nghe, nói, đọc, viết của học sinh trong môn học.
Bài kiểm tra viết chủ yếu đ ợc tiến hành theo cách làm bài viết chung theo một bài, đ ợc thực hiện đồng loạt, cùng cách thức cho tất cả các học sinh trong cùng khối nên khó đánh giá chính xác đ ợc năng lực học tập môn học của học sinh. Việc chấm bài ch a hạn chế đ ợc sự chủ quan, cảm tính nhất là với những bài thể hiện năng lực cảm thụ văn ch ơng nên rất khó đảm bảo sự khách quan trong đánh giá học sinh. Báo chí đã lên tiếng phê phán quá nhiều về nạn chép lại văn mẫu, các kỳ thi thầy chỉ chấm lại bài của chính thầy, học sinh không hề động não, ít sự sáng tạo, hiện t ợng học tủ, học lệch là phổ biến... Để góp phần chấm dứt các nạn ấy trong thi cử, kiểm tra phải đổi mới cách ra đề. Trong phạm vi đề tài này, tôi xin nêu ra những kinh nghiệm nhỏ trong việc ra đề thi, kiểm tra môn Ngữ văn theo h ớng đổi mới trong một năm qua.
II. Các kết quả của việc đổi mới kiểm tra môn Ngữ văn THCS ở nhà tr ờng trong năm học 2006 - 2007 .
Ch ơng trình Ngữ văn THCS mới đang thực hiện đại trà trong toàn quốc. Thay đổi một cách đồng bộ từ nội dung đến SGK, ph ơng pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập. Một trong những điểm thay đổi nổi bật của môn Ngữ văn là thực hiện nguyên tắc tích hợp. Học và dạy theo ph ơng pháp tích hợp thì kiểm tra thi cử cũng phải theo tinh thần ấy. Trong năm học 2006-2007 vừa qua, d ới sự chỉ đạo của Sở, Phòng Giáo dục, nhà tr ờng chúng tôi đã mạnh hạn đổi mới kiểm tra các môn học nói chung và môn Ngữ văn nói riêng. Sau đây là những thể hiện cụ thể của đổi mới kiểm tra và kết quả ban đầu thu đ ợc.
1. Kiểm tra vấn đáp (kiểm tra miệng):
Không nên chỉ kiểm tra vấn đáp vào 15 phút đầu giờ mà chỉ kiểm tra kiến thức của bài vừa học quen gọi là kiểm tra bài cũ. Hình thức kiểm tra vấn đáp có thể sử dụng ở mọi thời điểm trong tiết học Ngữ văn từ tìm hiểu bài mới vận dụng các kiểm tra kỹ năng có liên quan để tìm hiểu bài mới; luyện tập đọc, nghe, nói, viết cho mọi đối t ợng học sinh với nhiều yêu cầu và mục đích khác nhau.
Khi kiểm tra vấn đáp cần xác định rõ: nội dung, yêu cầu, mục đích hỏi, xác định rõ từng đối t ợng nhằm đến của mỗi câu hỏi; hạn chế cách dùng một câu hỏi cho tất cả các đối t ợng học sinh trong lớp.
Theo định h ớng đổi mới ph ơng pháp dạy - học môn Ngữ văn trong nhà tr ờng hiện nay, cần phải giảm thiểu câu hỏi loại tái hiện, tăng c ờng các câu hỏi phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong quá trình học tập.
Chú trọng tạo điều kiện cho học sinh bộc lộ những suy nghĩ cá nhân, biết chấp nhận có phê phán, ý kiến của cá nhân học sinh, đồng thời với việc rèn luyện năng lực nói và trình bày l u loát, diễn cảm những suy nghĩ, tình cảm của các em.
Bên cạnh việc tận dụng tối đa những câu hỏi bài tập trong sách giáo khoa, giáo viên có thể xây dựng thêm những câu hỏi bài tập khác dựa trên mục tiêu cần đạt và khả năng học tập của các đối t ợng học sinh trong lớp.
Thí dụ: Với bài 17 (SGK Ngữ văn 6, tập 1) có thể sử dụng những bài tập hỗ trợ thêm cho hệ thống bài tập trong SGK để học sinh trả lời nhanh nh sau:
Qua đoạn văn: "Bài học đ ờng đời đầu tiên", em thấy nhân vật Dế Mèn không có nét tính cách nào trong các nét tính cách sau:
A. Tự tin, dũng cảm
B. Tự phụ, kiêu căng
C. Khệnh khạng, xem th ờng mọi ng ời
D. Hung hăng, xốc nổi.
2. Kiểm tra viết:
Là hình thức kiểm tra phổ biến với môn Ngữ văn, đ ợc dùng để kiểm tra nhiều học sinh trong một thời điểm. Nội dung kiểm tra viết có thể bao quát từ những mạch kiến thức kỹ năng lớn đến những mạch kiến thức kỹ năng nhỏ và học sinh phải diễn đạt câu trả lời bằng ngôn ngữ viết. Trong năm học qua, chúng tôi đã áp dụng các hình thức kiểm tra sau dây:
2.a) Kiểm tra viết kiểu luận đề (Tập làm văn):
Là loại bài tập kiểm tra th ờng dùng trong môn Ngữ văn, số l ợng câu hỏi rất ít. Đây là kiểu kiểm tra quen thuộc với môn Ngữ văn THCS; những năm qua cách kiểm tra này th ờng dễ soạn, dễ xây dựng biểu điểm nh ng chấm cho chính xác khách quan lại vô cùng khó khăn vì phải phụ thuộc rất nhiều vào chủ quan của ng ời chấm; mức độ tin cậy, tính khách quan của bài luận là rất hạn chế. Vì những lý do trên, trong năm học vừa qua chúng tôi đã đổi mới kiểm tra theo h ớng tăng c ờng kiểu kiểm tra trắc nghiệm khách quan.
2.b) Kiểu kiểm tra trắc nghiệm khách quan:
Có thể phục vụ cho nhiều mục đích đánh giá khác nhau trong môn Ngữ văn, tuy nhiên ng ời soạn câu hỏi cần nắm vững các mạch kiến thức kỹ năng, có định h ớng kiểm tra rõ ràng, biết cách thể hiện ý t ởng sẽ kiểm tra qua một hình thức ngôn ngữ ký hiệu (nếu có) một cách t ờng minh dễ hiểu đối với học sinh. Có nh vậy câu hỏi trắc nghiệm mới thực sự có hiệu quả, đánh giá chính xác và đem lại những thông tin có giá trị. Sử dụng câu hỏi trắc nghiệm trong dạy học Ngữ văn sẽ đem lại nhiều u thế: Phạm vi kiến thức kỹ năng đ ợc kiểm tra toàn diện hơn, tính khách quan và độ chính xác cao hơn, có thể chấm nhanh và chấm chính xác bằng máy, đánh giá chính xác năng lực học tập môn Ngữ văn của học sinh, có thể chia nhỏ và đánh giá đ ợc kết quả học tập và kỹ năng chuyên biệt của những kiến thức kỹ năng chung.
Số l ợng câu hỏi trắch nghiệm khách quan tro
môn Ngữ Văn Trung học cơ sở
-----------------------------------------
I. Những vấn đề chung.
Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu quan trọng trong quá trình học. Đổi mới ch ơng trình THCS đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ các khâu quan trọng có đổi mới đánh giá. Kiểm tra là hình thức và ph ơng tiện của hoạt động đánh giá, bởi vậy trong quá trình đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh tr ớc tiên cần phải đổi mới việc kiểm tra.
Hoạt động dạy và học cần có những thông tin phản hồi để điều chỉnh kịp thời nhằm tạo ra hiệu quả ở mức cao nhất thể hiện chất l ợng học tập của học sinh. Về ph ơng điện này chất l ợng học tập đ ợc xem nh chất l ợng một sản phẩm đang trong giai đoạn hình thành và hoàn thiện. Sự điều chỉnh bổ sung những kiến thức kỹ năng và thói quen còn hời hợt, mơ hồ sẽ giúp cho chất l ợng học tập trở thành những tri thức bền vững cho mỗi học sinh. Việc kiểm tra chất l ợng học tập sẽ giúp cho các nhà giáo dục, các giáo viên bộ môn và bản thân học sinh có những thông tin xác thực để có tác động kịp thời nhằm điều chỉnh và bổ sung để hoàn thiện sản phẩm của mình trong quá trình dạy và học.
Kiểm tra đánh giá thành tích học tập môn học của học sinh luôn có những mục đích cụ thể đó là: xác nhận mức độ thành tích mà học sinh đã đạt đ ợc so với mục tiêu bài học đề ra, chỉ ra nguyên nhân đạt đ ợc thành tích, phán đoán khả năng phát triển của học sinh. Nh vậy hoạt động kiểm tra đánh giá chất l ợng học tập các môn học của học sinh, ngoài giáo viên dạy học bộ môn cần có sự tham gia của học sinh. Thực tế hiện nay học sinh (kể cả một số giáo viên) chỉ mới có đ ợc một thông tin về mức độ thành tích của học sinh thông qua điểm số của bài kiểm tra, còn vấn đề nguyên nhân thì hầu nh ch a có tác dụng chỉ ra các thông tin phản hồi cụ thể giúp học sinh điều chỉnh quá trình học tập của mình.
Việc ra đề kiểm tra cũng nh tổ chức kiểm tra đánh giá chất l ợng học tập môn học của học sinh phải đổi mới nhằm phát huy hiệu quả của hoạt động đánh giá. Trong quá trình dạy học cũng nh thực hiện hoạt động kiểm tra đánh giá cần chú ý đến vai trò tự đánh giá của học sinh. Sau khi thực hiện một bài kiểm tra, tự các em có thể đánh giá đ ợc mức độ nắm kiến thức của mình, mức độ đạt đ ợc so với yêu cầu mà thầy cô đ a ra và có thể làm nh vậy đối với bạn của mình.
Đổi mới kiểm tra môn Ngữ văn THCS thực chất là một trong những thay đổi qua việc đánh giá kết quả học tập môn Ngữ văn của học sinh bậc THCS nhằm góp phần:
- Xác định chính xác hơn trình độ, năng lực học tập Ngữ văn của học sinh vào những thời điểm nhất định, có tính chiến l ợc theo những mục tiêu môn học đã đề ra.
- Cung cấp cho giáo viên những thông tin chính xác hơn về: Những nội dung kiến thức, kỹ năng, thái độ học tập mà mức độ đã hoặc ch a đạt yêu cầu thteo mục tiêu học môn THCS.
- Tìm nguyên nhân và cách khắc phục những khó khăn cản trở chất l ợng học tập môn Ngữ văn của học sinh THCS, từ đó đ a ra những quyết định cho các giai đoạn và hoạt động dạy - học, tiếp theo: Điều chỉnh, hỗ trợ trên các ph ơng diện, mục tiêu, nội dung, ph ơng pháp, ph ơng tiện dạy học.v.v.
Thực trạng kiểm tra trong dạy học môn Ngữ văn hiện nay còn thiên về kiểm tra khả năng ghi nhớ và tái hiện những khả năng đ ợc học thuộc hoặc kiểm tra năng lực cảm thụ văn học theo những khuôn mẫu có sẵn, các dạng bài kiểm tra còn đơn điệu hoặc lặp lại theo lối cũ nên không có khả năng kiểm tra đ ợc nhiều mảng kiến thức, kỹ năng, cũng nh không phát huy tính sáng tạo, năng lực thực hành vận dụng nghe, nói, đọc, viết của học sinh trong môn học.
Bài kiểm tra viết chủ yếu đ ợc tiến hành theo cách làm bài viết chung theo một bài, đ ợc thực hiện đồng loạt, cùng cách thức cho tất cả các học sinh trong cùng khối nên khó đánh giá chính xác đ ợc năng lực học tập môn học của học sinh. Việc chấm bài ch a hạn chế đ ợc sự chủ quan, cảm tính nhất là với những bài thể hiện năng lực cảm thụ văn ch ơng nên rất khó đảm bảo sự khách quan trong đánh giá học sinh. Báo chí đã lên tiếng phê phán quá nhiều về nạn chép lại văn mẫu, các kỳ thi thầy chỉ chấm lại bài của chính thầy, học sinh không hề động não, ít sự sáng tạo, hiện t ợng học tủ, học lệch là phổ biến... Để góp phần chấm dứt các nạn ấy trong thi cử, kiểm tra phải đổi mới cách ra đề. Trong phạm vi đề tài này, tôi xin nêu ra những kinh nghiệm nhỏ trong việc ra đề thi, kiểm tra môn Ngữ văn theo h ớng đổi mới trong một năm qua.
II. Các kết quả của việc đổi mới kiểm tra môn Ngữ văn THCS ở nhà tr ờng trong năm học 2006 - 2007 .
Ch ơng trình Ngữ văn THCS mới đang thực hiện đại trà trong toàn quốc. Thay đổi một cách đồng bộ từ nội dung đến SGK, ph ơng pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập. Một trong những điểm thay đổi nổi bật của môn Ngữ văn là thực hiện nguyên tắc tích hợp. Học và dạy theo ph ơng pháp tích hợp thì kiểm tra thi cử cũng phải theo tinh thần ấy. Trong năm học 2006-2007 vừa qua, d ới sự chỉ đạo của Sở, Phòng Giáo dục, nhà tr ờng chúng tôi đã mạnh hạn đổi mới kiểm tra các môn học nói chung và môn Ngữ văn nói riêng. Sau đây là những thể hiện cụ thể của đổi mới kiểm tra và kết quả ban đầu thu đ ợc.
1. Kiểm tra vấn đáp (kiểm tra miệng):
Không nên chỉ kiểm tra vấn đáp vào 15 phút đầu giờ mà chỉ kiểm tra kiến thức của bài vừa học quen gọi là kiểm tra bài cũ. Hình thức kiểm tra vấn đáp có thể sử dụng ở mọi thời điểm trong tiết học Ngữ văn từ tìm hiểu bài mới vận dụng các kiểm tra kỹ năng có liên quan để tìm hiểu bài mới; luyện tập đọc, nghe, nói, viết cho mọi đối t ợng học sinh với nhiều yêu cầu và mục đích khác nhau.
Khi kiểm tra vấn đáp cần xác định rõ: nội dung, yêu cầu, mục đích hỏi, xác định rõ từng đối t ợng nhằm đến của mỗi câu hỏi; hạn chế cách dùng một câu hỏi cho tất cả các đối t ợng học sinh trong lớp.
Theo định h ớng đổi mới ph ơng pháp dạy - học môn Ngữ văn trong nhà tr ờng hiện nay, cần phải giảm thiểu câu hỏi loại tái hiện, tăng c ờng các câu hỏi phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong quá trình học tập.
Chú trọng tạo điều kiện cho học sinh bộc lộ những suy nghĩ cá nhân, biết chấp nhận có phê phán, ý kiến của cá nhân học sinh, đồng thời với việc rèn luyện năng lực nói và trình bày l u loát, diễn cảm những suy nghĩ, tình cảm của các em.
Bên cạnh việc tận dụng tối đa những câu hỏi bài tập trong sách giáo khoa, giáo viên có thể xây dựng thêm những câu hỏi bài tập khác dựa trên mục tiêu cần đạt và khả năng học tập của các đối t ợng học sinh trong lớp.
Thí dụ: Với bài 17 (SGK Ngữ văn 6, tập 1) có thể sử dụng những bài tập hỗ trợ thêm cho hệ thống bài tập trong SGK để học sinh trả lời nhanh nh sau:
Qua đoạn văn: "Bài học đ ờng đời đầu tiên", em thấy nhân vật Dế Mèn không có nét tính cách nào trong các nét tính cách sau:
A. Tự tin, dũng cảm
B. Tự phụ, kiêu căng
C. Khệnh khạng, xem th ờng mọi ng ời
D. Hung hăng, xốc nổi.
2. Kiểm tra viết:
Là hình thức kiểm tra phổ biến với môn Ngữ văn, đ ợc dùng để kiểm tra nhiều học sinh trong một thời điểm. Nội dung kiểm tra viết có thể bao quát từ những mạch kiến thức kỹ năng lớn đến những mạch kiến thức kỹ năng nhỏ và học sinh phải diễn đạt câu trả lời bằng ngôn ngữ viết. Trong năm học qua, chúng tôi đã áp dụng các hình thức kiểm tra sau dây:
2.a) Kiểm tra viết kiểu luận đề (Tập làm văn):
Là loại bài tập kiểm tra th ờng dùng trong môn Ngữ văn, số l ợng câu hỏi rất ít. Đây là kiểu kiểm tra quen thuộc với môn Ngữ văn THCS; những năm qua cách kiểm tra này th ờng dễ soạn, dễ xây dựng biểu điểm nh ng chấm cho chính xác khách quan lại vô cùng khó khăn vì phải phụ thuộc rất nhiều vào chủ quan của ng ời chấm; mức độ tin cậy, tính khách quan của bài luận là rất hạn chế. Vì những lý do trên, trong năm học vừa qua chúng tôi đã đổi mới kiểm tra theo h ớng tăng c ờng kiểu kiểm tra trắc nghiệm khách quan.
2.b) Kiểu kiểm tra trắc nghiệm khách quan:
Có thể phục vụ cho nhiều mục đích đánh giá khác nhau trong môn Ngữ văn, tuy nhiên ng ời soạn câu hỏi cần nắm vững các mạch kiến thức kỹ năng, có định h ớng kiểm tra rõ ràng, biết cách thể hiện ý t ởng sẽ kiểm tra qua một hình thức ngôn ngữ ký hiệu (nếu có) một cách t ờng minh dễ hiểu đối với học sinh. Có nh vậy câu hỏi trắc nghiệm mới thực sự có hiệu quả, đánh giá chính xác và đem lại những thông tin có giá trị. Sử dụng câu hỏi trắc nghiệm trong dạy học Ngữ văn sẽ đem lại nhiều u thế: Phạm vi kiến thức kỹ năng đ ợc kiểm tra toàn diện hơn, tính khách quan và độ chính xác cao hơn, có thể chấm nhanh và chấm chính xác bằng máy, đánh giá chính xác năng lực học tập môn Ngữ văn của học sinh, có thể chia nhỏ và đánh giá đ ợc kết quả học tập và kỹ năng chuyên biệt của những kiến thức kỹ năng chung.
Số l ợng câu hỏi trắch nghiệm khách quan tro
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Dương Văn Dũng
Dung lượng: 42,50KB|
Lượt tài: 3
Loại file: doc
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)