Ngữ văn 9 (Đầy đủ)

Tiết 1 +2 Vănbản: Phong cách Hồ Chí Minh (Lê Anh Trà)

A-ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
I-Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
-Thấy được những vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, thanh cao và giản dị.
- Từ lòng kính yêu, tự hào về Bác HS có ý thức tu dưỡng, học tập, rèn luyện theo gương Bác.
II-Các bước lên lớp:
1-Ổn định:.Nhắc nhở hs cách trình bày vở, hướng dẫn cách sử dụng các vở, nề nếp học tập.
2-Kiểm tra (3p) Kiểm tra việc chuẩn bị vở, SGK.
3-Bài mới: Nhắc đến Hồ Chí Minh là nhắc đến một vị lãnh tụ, một nhà yêu nước vĩ đại , một danh nhân văn hoá thế giới. Vẻ đẹp văn hoá chính là nét nổi bật trong phong cách Hồ Chí Minh. Một phong cách, một lối sống vô cùng giản dị mà không phải ở vị lãnh tụ nào cũng có được. Phong cách ấy được thể hiện rõ trong văn bản Phong cách Hồ Chí Minh của Lê Anh Trà.
Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học
 Ghi bảng

Hoạt động 1- -Hướng dẫn đọc hiểu văn bản.
Hãy nêu nội dung chủ yếu của bài văn ?
Bài văn chủ yếu nói về phong cách làm việc, phong cách sống của Bác Hồ. Cốt lõi của phong cách HCM là vẻ đẹp văn hoá có sự kết hợp hài hoà giữa tinh hoa văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại. Vẻ đẹp văn hoá đó chính là nét nổi bật trong phong cách HCM.
Vốn tri thức văn hoá nhân loại của Chủ tịch Hồ Chí Minh sâu rộng như thế nào ?
Trong cuộc đời cách mạng đầy gian truân, Bác � đã đi qua nhiều nơi, tiếp xúc nhiều nền văn hoá Đông Tây, hiểu biết sâu rộng nền văn hoá các nước trên thế giới.
Để có vốn tri thức văn hóa sâu rộng ấy BÁc đã làm gì?
-Nắ�m vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ: nên Bác đã tự học để nói và viết thạo nhiều thứ tiếng ngoại quốc: Pháp, Anh, Hoa, Nga.
-Qua lao động, qua công việc mà học hỏi: Người đã làm nhiều nghề khác nhau: đầu bếp, cào tuyết.
-Học hỏi, tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật đến một mức khá uyên thâm.
Cách tiếp thu văn hóa của Bác có gì đáng trân trọng?
-Điều quan trọng là Người đã tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hoá nước ngoài: Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động, tiếp thu mọi cái đẹp, cái hay đồng thời phê phán những hạn chế tiêu cực, trên nền tảng văn hoá dân tộc mà tiếp thu những ảnh hưởng quốc tế.
Lối sống rất bình dị, rất phương Đông của Bác Hồ được biểu hiện như thế nào ?
Lối sống ấy được biểu hiện rất sinh động, tự nhiên ở nhiều phương diện:
+Nơi ở, làm việc là một ngôi nhà sàn.
+Đồ đạc mộc mạc, đơn sơ: một chiếc va ly con, vài bộ áo quần...
+Trang phục hết sức giản dị -tư trang ít ỏi.
+Cách ăn uống của rất đạm bạc với những món ăn dân tộc, không chút cầu kì.
Vì sao có thể nói lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao ?
+ Vì Người đã tiếp thu những nét đẹp của các vị hiền triết ngày xưa như Nguyễn Trãi-Nguyễn Bỉnh Khiêm. Đó là sự giản dị. Nói cách sống của Người giản dị mà thanh cao vì không phải là lối sống khắc khổ, cũng không phải là tự thần thánh hoá mình, làm khác đời mà đây là lối sống có văn hoá đã trở thành một quan niệm thẫm mỹ: cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên.
Hoạt động 2: Tìm hiểu biện pháp nghệ thuật.
Thảo luận:Tìm những biện pháp nghệ thuật trong văn bản làm nổi bật vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh ?
-Kết hợp giữa kể và bình luận: đan xen giữa những lời kể là lời bình luận rất tự nhiên " Có thể nói.HCM", " Quả như .cổ tích"
-Chọn lọc những chi tiết tiêu biểu.
-Đan xen thơ NBK, cách dùng từ Hán Việt gợi cho người đọc thấy sự gần gũi giữa HCM và các bậc hiền triết.
- Sử dụng nghệ thuật đối lập: vĩ nhân mà giản dị, gần gũi; am hiểu mọi nền văn hóa nhânloại mà hết sức dân tộc, hết sức VN.
Hoạt động 3: Tổng kết
Em hiểu gì về ý nghĩa của văn bản ?( ghi nhớ.
Em có những suy nghĩ gì về lối sống, cách tiếp thu văn hóa của bản thân sau khi học văn bản này?
-Thế nào là sống có văn hóa? Nên hiểu ăn mặc theo mốt là thế nào?Sống hiện đại ra sao?
-Rút ra ý nghĩa của việc học tập,rèn luyện theo phong cách HCM: Cần phải hoà nhập với khu vực và quốc tế nhưng cũng cần phải giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc.
Hoạt động 4: Luyện tập.
-Tìm những câu chuyện những bài thơ nói về lối sống giản dị mà thanh cao của Chủ tịch Hồ Chí Minh ? - Em đã đọc tác phẩm nào của HCM ? Tác phẩm đó gợi cho em suy nghĩ gì về phong cách của Người không ?

I-Tìm hiểu văn bản:
1-Đọc:
2-Phân tích:

a-Sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại của HCM:
-Để có vốn tri thức văn hóa sâu rộng Bác đã: nắm vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ, học hỏi qua lao động, tìm hiểu học hỏi đến mức sâu sắc văn hóa các nước.
-Tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nước ngoài.


b-Nét đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của Chủ tịch HCM:
-Lối sống giản dị: Nơi ở, nơi làm việc đơn sơ, trang phục giản dị,
ăn uống đạm bạc.
-Cách sống giản dị, đạm bạc lại vô cùng thanh cao, sang trọng.

II.Ghi nhớ:
-Học Sgk trang 8.




III-Luyện tập:
A-Ở lớp: Bài tập 2 sách Bài tập Ngữ văn tr. 3.
B-Ở nhà: Giải bài 1 sách Bài tập Ngữ văn tr. 3.



4-Củng cố -Luyện tập:

-Bài tập 1: Hãy nêu những biểu hiện của sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại, giữa giản dị và thanh cao trong phong cách HCM ?
a-Những biểu hiện của sự ket� hợp hài hoà giữa truyền thống văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại trong phong cách HCM là:
- Trong cuộc đời hoạt động cách mạng, Người đã từng đi qua nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới, hiểu biết sâu rộng nền văn hoá các nước châu Á, A�u, Mỹ, Phi, nói thạo nhiều thứ tiếng, học hỏi, tìm hiểu sâu các nền văn hoá nghệ thuật những nơi mình đã đi qua và Người đã tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hoá nước ngoài, phê phán những hạn chế tiêu cực. Chính điều này đã làm nên "một nhân cách rất VN, một lối sống rất bình dị, rất VN, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại" ở HCM.
b-Phong cách HCM là sự kết hợp hài hoà giữa giản dị và thanh cao, đó là:
-Với cương vị lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước, nhưng Bác có lối sống vô cùng giản dị: Nơi ở, nơi làm việc là chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao như cảnh làng quê, trong nhà chỉ vẻn vẹn vài phòng tiếp khách, là nơi họp của Bộ chính trị. Trang phục cũng rất giản dị: bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ. A�n uống đạm bạc.Cách sống giản dị mà thanh cao- không phải là lối sống khắc khổ, cũng không phải là tự thần thánh hoá mình, làm khác đời mà đây là lối sống có văn hoá đã trở thành một quan niệm thẫm mỹ: cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên.
Bài tập 2: Phong cách HCM có những điểm gì giống và khác với phong cách của một vị hiền triết như Nguyễn Trãi mà em được học ?
a-Giống Nguyễn Trãi: lối sống giản dị mà thanh cao, rất dân tộc, rất VN. "Bữa ăn dầu có dưa muối-A�o mặc nài chi gấm là", trong hình ảnh: "Côn Sơn suối chảy rì rầm, ...trong màu xanh ngát ta ngâm thơ nhàn". Thanh cao trong cuộc sống gắn với thú quê đạm bạc, trở về với thiên nhiên, hoà hợp với tự nhiên để di dưỡng tinh thần, đem lại hạnh phúc cho tâm hồn và thể xác.
b-Khác:
- Nguyễn Trãi là con người của thời trung đại nên những gì Nguyễn Trãi tiếp thu được là tinh hoa văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá phương Đông.
- HCM là sự kết tinh của những tinh hoa văn hoá nhân loại từ phương Đông tới phương Tây, từ châu Á, châu A�u đến châu Phi, châu Mỹ; những tinh hoa văn hoá truyền thống và hiện đại. Điều này do giới hạn của mối giao lưu văn hoá thời trung đại mà bậc hiền triết Nguyễn Trãi không có được.
5.Dặn dò: (3p)
Học bài: Giải thích được câu 3, câu 4 trang 8 -Phần Luyện tập tr. 8 - Ghi nhớ và bài học
Soạn bài: Các phương châm hội thoại: Tìm hiểu phương châm về lượng và về chất trong hội thoại.
-Đọc 2 truyện cười tr. 9/sgk và tả lời câu hỏi.



Tiết 3: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI

I-Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
-Nắm được các phương châm hội thoại về lượng và phương châm hội thoại về chất.
- Biết vận dụng những phương châm này trong giao tiếp.
II-Các bước lên lớp:
1.Ổn định:
2.Kiểm tra: (3p)-Nêu cảm nhận của em về những nét đẹp trong phong cách HCM?
3.Bài mới: Hội thoại là gì? Để đạt được mục đích hội thoại những người tham gia hội thoại phải tuân thủ phương châm hội thoại. Vậy thế nào là phương châm hội thoại?
Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học
 Ghi bảng

Hoạt động 1:Tìm hiểu phương châm về lượng:
Gọi 2 em đóng vai hội thoại, theo nội dung SGK tr. 8.
Câu trả lời của Ba có đáp ứng được điều mà An muốn biết không? Theo em, cần trả lời như thế nào? Từ đó, có thể rút ra bài học gì về giao tiếp?
Câu trả lời của Ba không mang nội dung mà An cần biết. Điều mà An muốn biết là một địa điểm cụ thể nào đó như bể bơi thành phố, sông, hồ, biển,...
(Từ đó có thể rút ra b