MỘT SỐ KINH NGHIỆM GIẢI BÀI TẬP DI TRUYỀN SINH 9

MỘT SỐ KINH NGHIỆM TRONG GIẢI BÀI
TẬP DI TRUYỀN SINH HỌC 9

Qua thực tế nhiều năm giảng dạy chương trình sinh học 9 tôi nhận thấy khi học đến phần di truyền và biến dị đa phần các học sinh đều bị chửng lại,vì đây là kiến thức hoàn toàn mới lại trừu tượng và rất khó với học sinh, vì vừa có lý thuyết vừa có bài tập, mà các dạng bài tập này quá mới lạ đối với các em , do vậy học sinh thường gặp khó khăn khi giải các bài tập di truyền, biến dị nói chung và các bài tập thuộc phần di truyền nói riêng là do: Kiến thức bài tập di truyền quá đa dạng và trừu tượng, mỗi dạng bài tập khác nhau đều có những đặc trưng riêng, không có sự liên quan về kĩ năng, phương pháp. Bên cạnh đó nội dung sách giáo khoa phổ thông không cung cấp cho các em những công thức cơ bản để giải bài tập, nhưng chương trình sinh 9 chỉ có 1 tiết giải bài tập duy nhất gói gọn trong chương I thì làm sao đáp ứng được nhu cầu học hỏi của các em đối với các bài tập di truyền. Một lí do khách quan hiện nay là học sinh không có hứng thú với môn sinh học nên việc nắm chắc kiến thức lí thuyết, hiểu rõ công thức và giải đựơc các bài tập di truyền là điều rất khó khăn, Kết quả giãng dạy nhiều năm cho thấy tỉ lệ học sinh không giải được bài tập di truyền còn khá cao (20- 35%) phần bài tập di truyền đa số các em không giải được hoặc chưa đạt điểm tối đa. Do vậy với trách nhiệm của người dạy tôi nhận thấy mình cần phải đưa ra một số phương pháp giải bài tập di truyền tối ưu nhất để giúp học sinh của mình Nhằm giúp các em nắm được một số phương pháp và kỹ năng cơ bản để giải được các bài tập di truyền trong chương trình sinh học 9, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học ở nhà trường nói chung và môn sinh 9 nói riêng.
. Phương pháp hướng dẫn học sinh giải bài tập :
Ở mỗi dạng toán DT tôi hướng dẫn và cho các em ghi cách giải ở tiết 7 giải BTDT trong chương trình học chính khóa . Sau đó tôi ra các dạng đề để các em tự giải . Đề đủ dạng từ dễ đến khó, nếu là đề trắc nghiệm chọn đáp án thì sau đó tôi cho các em viết sơ đồ lai kiểm chứng .Tôi phô tô cho mỗi nhóm 1 tờ đề bài hoặc ghi đề lên bảng phụ, các em nhận được đề tự giải hoặc hợp tác với nhau cùng giải theo nhóm, tổ ... vào các thời gian thích hợp.Thắc mắc của các em được giải đáp`trong 3 phút đầu mỗi tiết học, hoặc 5 phút chuyển tiết hoặc buổi trái buổi tức khi nào các em và GV có thời gian rỗi sẽ giải thích cho các em, cán sự bộ môn sinh học giúp GV theo dõi đánh giá tình hình giải bài tập của các em. Lượng kiến thức này sẽ kiểm tra ở bài kiểm tra 15 phút, 1 tiết trong chương trình học . Cụ thể tôi đã giao cho các em những bài tập như sau :
A. Lai 1 cặp tính trạng :
Kiến thức này được tổng hợp từ qui luật phân li của Men đen, cụ thể như : “ Lai hai cơ thể bố mẹ khác nhau về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản thì F1 đồng tính , F2 phân li theo tỉ lệ 3 trội : 1 lặn ”
Trước tiên tôi giao cho các em dạng toán thuận


Dạng toán thuận :
Biết KH của P suy ra tỉ lệ hiểu gen , kiểu hình ở F1 , F2. Mục tiêu của tôi là tất cả những học sinh đã học sinh học 9 phải biết viết sơ đồ lai . Dạng bài tập này cách giải như sau :
Bước 1 : Qui ước gen
Bước 2 : Xác định KG của P
Bước 3 : Viết sơ đồ lai
Ví dụ : Ở gà , chân cao là tính trạng trội hoàn toàn so với chân thấp
Hãy xác định kết quả con lai F1 khi cho gà chân cao giao phối với gà chân thấp .
Cho gà thân cao F1 tự thụ phấn thì tỉ lệ KG , KH ở F2 sẽ như thế nào ?
Làm thế nào để chọn gà chân cao ở F2 thuần chủng ? có cần kiểm tra tính thuần chủng của gà chân thấp không ? vì sao ?

Hướng dẫn giải
Qui ước : gen A: qui định gà chân cao ; gen a: qui định gà chân thấp
Gà chân cao có kiểu gen : AA hoặc Aa
Gà chân thấp có kiểu gen : aa
a . Gà chân cao giao phối với gà chân thấp có 2 trường hợp
Trường hợp 1 :
P : AA (chân cao) x aa( chân thấp)
GP: A a
F1: KG : 100% Aa
KH : 100% gà chân cao
Trường hợp 2 :