De thi van hoc ki I(2011-2012)

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ I
(VĂN)
Văn
Đặc điểm các thể loại:
Ca dao, dân ca: là thể loại trữ tình dân gian, kết hợp lời và nhạc, diễn tả đời sống nội tâm của con người. Có thể hiểu cụ thể hơn dân ca là những sáng tác kết hợp lời và nhạc, tức là những câu hát dân gian trong diễn xướng. Ca dao là lời thơ của dân ca.
Thơ trữ tình trung đại: được viết bằng chữ hán hoặc chữ nôm và có nhiều thể như: thất ngôn tứ tuyệt, ngũ ngôn tứ tuyệt, thất ngôn bát cú đường luật, lục bát, song thất lục bát.
Tùy bút: một thể văn xuôi. Tùy bút gần với bút ký, ký sự ở yếu tố miêu tả, ghi chép những hình ảnh, sự việc mà nhà văn quan sát, chứng kiến nhưng tùy bút thiên về biểu cảm, chú trọng thể hiện cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ của tác giả trước các hiện tượng và vấn đề của đời sống. Ngôn ngữ của tùy bút thường giàu hình ảnh và chất trữ tình.
Nội dung và vẻ đẹp của các tác phẩm trữ tình:
Ca dao:
Những câu hát về tình cảm gia đình:
bày tỏ trân tình, nhắc nhở về công ơn sinh thành, tình mẩu tử và tình anh em ruột thịt.
dùng các hình ảnh so sánh, ẩn dụ.
Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người:
đằng sau những câu hỏi, lời đáp, lời mời, lời nhắn gửi và các bức tranh phong cảnh là tình yêu chân chất, tinh tế và lòng tự hào dối với con người và quê hương, đất nước.
gợi nhiều hơn tả, hay nhắc đến tên núi, tên sông, tên vùng đất với những nét đặc sắc về hình thể, lịch sử, văn hóa của từng địa danh.
Những câu hát than thân:
có ý nghĩa than thân, đồng cảm với cuộc đời đau khổ, đắng cay của người lao động đồng thời còn có ý nghĩa phản kháng, tố cáo xã hội phong kiến.
thường dùng các sự vật, con vật gần gũi, nhỏ bé đáng thương làm hình ảnh biểu tượng, ẩn dụ, so sánh để diễn đạt tâm trạng thân phận con người.
Những câu hát châm biếm:
phơi bày các sự việc mâu thuẫn, phê phán thói hư tật xấu.
hình ảnh ẩn dụ, tượng trưng; biện pháp nói ngược, phóng đại
Các bài thơ trữ tình trung đại Việt Nam:
Sông núi nước Nam:
Thể thất ngôn tứ tuyệt; giọng thơ dõng dạc, đanh thép
Là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước và nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược.
Phò giá về kinh:
diễn đạt cô đúc, dồn nén cảm xúc và bên trong ý tưởng
thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình, thịnh trị của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần.
Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường :
cảnh vùng quê trầm lặng mà không đìu hiu. Sự sống của con người hòa hợp với cảnh vật thiên nhiên một cách nên thơ.
Tuy có địa vị tối cao nhưng tâm hồn tác giả vẫn gắn bó máu thịt với quê hương thôn dã.
Bài ca Côn Sơn:
hình ảnh nhân vật ‘‘ta” giữa cảnh tượng Côn Sơn thơ hấp dẫn
sự giao hòa trọn vẹn giữa con người và thiên nhiên bắt nguồn từ nhân cách thanh cao, tâm hồn thi sĩ của Nguyễn Trãi.
Sau phút chia ly:
ngôn từ điêu luyện, nghệ thuật dùng điệp ngữ tài tình.
Nỗi sầu chia li của người chinh phụ vừa có ý nghĩa tố cáo chiến tranh vừa thể hiện niềm khao khát hạnh phúc lứa đôi của người phụ nữ.
Bánh trôi nước:
Ngôn ngữ bình dị
Hồ Xuân Hương vừa rất trân trọng vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa vừa thương cảm sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ.
Qua đèo ngang:
Phong cảnh trang nhã. Cảnh tượng đèo Ngang thoáng đãng mà heo hút , thấp thoáng có sự sống con người nhưng còn hoang sơ.
Nỗi nhớ nước, thương nhà, nỗi buồn thâm lặng, cô đơn, ngậm ngùi nhớ về một thời vàng son đã mất.
Bạn đến chơi nhà:
Giọng thơ hóm hỉnh, dựng tình huống tinh tế lâu kết giàu gợi cảm
Tình bạn đậm đà, thắm thiết
c) Thơ trữ tình hiện đại:
Cảnh khuya và rằm tháng giêng:
Thơ tứ tuyệt, miêu tả cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc với nhiều hình ảnh thiên nhiên đẹp, có màu sắc cổ điển mà bình dị, tự nhiên
Tình yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ
Tiếng gà trưa