Đề cương ôn tập Môn Sinh 9

H­íng dÉn «n tËp sinh häc 9

PhÇn 1. quy luËt di truyÒn
C©u 1 H·y gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng vµ kh¸i niÖm sau: di truyÒn, biÕn dÞ, tÝnh tr¹ng vµ cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n, gen, dßng thuÇn chñng?
C©u 2. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch thÕ hÖ lai lµ g× ? H·y nªu c¸c néi dung c¬ b¶n cña ph­¬ng ph¸p ®ã ?
C©u 3. T¹i sao Men®en l¹i chän c¸c cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n khi thùc hiÖn phÐp lai ?
C©u 4. Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li ?
C©u 5. Muèn x¸c ®Þnh kiÓu gen cña c¬ thÓ cã kiÓu h×nh tréi cÇn ph¶i lµm g× ? gi¶i thÝch c¸ch lµm vµ lËp s¬ ®å minh ho¹ ? t­¬ng quan tréi - lÆn cã ý nghÜa g× trong thùc tiÔn s¶n xuÊt ?
C©u 6. So s¸nh vÒ kÕt qu¶ ë F1 vµ F2 trong phÐp lai mét cÆp tÝnh tr¹ng tréi hoµn toµn vµ tréi kh«ng hoµn toµn ?
C©u 7. Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li ®éc lËp ?
C©u 8. BiÕn dÞ tæ hîp lµ g× ? nã ®­îc xuÊt hiÖn chñ yÕu ë h×nh thøc sinh s¶n nµo ? T¹i sao biÕn dÞ tæ hîp l¹i xuÊt hiÖn phong phó ë h×nh thø c sinh s¶n ®ã ? cho vÝ dô minh ho¹ ? ý nghÜa cña biÕn dÞ tæ hîp trong chän gièng vµ tiÕn ho¸ ?
PhÇn 2. c¬ sá tÕ bµo häc vµ c¬ së ph©n tö cña di truyÒn häc
C©u 1. Nªu tÝnh ®Æc tr­ng cña bé NST , cho vÝ dô minh ho¹ ? Ph©n biÖt bé nhiÔm s¾c thÓ l­ìng béi vµ ®¬n béi ? cÊu tróc cña bé NST biÓu hiÖn râ nhÊt ë thêi gian nµo trong chu k× tÕ bµo ?
C©u 2. Tr×nh bµy nh÷ng biÕn ®æi mÆt h×nh th¸i cña NST qua c¸c k× cña ph©n bµo nguyªn ph©n ?
C©u 3. Nªu kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh ?
ý nghÜa cña nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh ?
C©u 4. Nªu nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau c¬ b¶n cña nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n ?
C©u 5. Tr×nh bµy c¬ chÕ sinh con trai, con g¸i ë ng­êi ? V× sao trong cÊu tróc d©n sè tØ lÖ nam : n÷ xÊp xØ b»ng nhau ?
C©u 6. BiÖn ph¸p ®iÒu chØnh tØ lÖ ®ùc : c¸i ë vËt nu«i? Ý nghÜa cña c«ng viÖc ®ã trong thù tiÔn ?
C©u 7. ThÕ nµo lµ di truyÒn kiªn kÕt ? Gi¶i thÝch c¬ së tÕ bµo häc cña quy luËt di truyÒn liªn kÕt ? hiÖn t­îng nµy ®· bæ sung cho ®Þnh luËt ph©n li cña Men®en nh­ thÕ nµo ?
C©u 8. So s¸nh kÕt qu¶ (F1) cña phÐp lai ph©n tÝch trong hai tr­êng hîp di truyÒn ®éc lËp vµ di truyÒn liªn kÕt gi÷a hai cÆp tÝnh tr¹ng? Nªu ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt trong chän gièng?
C©u 9. Nªu ®Æc ®iÓm cÊu t¹o ho¸ häc cña AND ? Gi¶i thÝch v× sao ADN cã tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï ? ý nghÜa cña nã ®èi víi di truyÒn häc ?
C©u 10. M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ADN ? HÖ qu¶ cña nguyªn t¸c bæ sung ?
C©u 11. Nªu c¸c nguyªn t¾c cña qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i cña ADN ? V× sao 2 ADN con ®­îc t¹o ra do c¬ chÕ nh©n ®«i l¹i gièng ADN mÑ ?
C©u 12. Nªu b¶n chÊt ho¸ häc cña gen ? Chøc n¨ng c¬ b¶n cña gen ?
C©u 13. Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n trong cÊu tróc cña ADN vµ ARN ?
C©u 14. Nguyªn t¾c tæng hîp cña ARN ? Ph©n lo¹i vµ chøc n¨ng cña ARN ?
C©u 15. Nªu tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña Pr«tªin ? Do yÕu tè nµo quyÕt ®Þnh ? V× sao Pr«tªin cã vai trß quan träng ®èi víi tÕ bµo vµ c¬ thÓ ?
C©u 16. Cã s¬ ®å sau:
(1) (2) (3)
Gen ( ADN ) ( mARN ( Pr«tªin ( TÝnh tr¹ng
a. Nªu mèi quan hÖ tõ (1) tíi (2) ?
b. Nguyªn t¾c bæ sung thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo trong mèi quan hÖ trªn (1 – 2)
c. b¶n ch©t cña mèi quan hÖ trong s¬ ®å trªn ?
PhÇn 3. BiÕn dÞ
C©u 1. §ét biÕn gen lµ g× ? ph©n lo¹i ®ét biÕn gen ? Vai trß cña ®ét biÕn gen ?
C©u 2. §ét biÕn NST lµ g× ? ph©n biÖt c¸c lo¹i ®ét biÕn NST ?
C©u 3. ThÓ dÞ béi lµ g× ? C¬ chÕ h×nh thµnh thÓ dÞ béi cã sè NST cña bé NST lµ:
(2n + 1) vµ (2n – 1) ?
C©u 4. ThÓ ®a béi lµ g× ? cã thÓ ph©n biÖt thÓ da béi b»ng m¾t th­êng th«ng qua nh÷ng dÊu hiÖu nµo ? øng dông c¸c ®Æc ®iÓm cña chóng trong chän gièng ?
C©u 5. Th­êng biÕn lµ g× ? Ph©n biÖt th­êng biÕn vµ ®ét biÕn ?
PhÇn 4. øng dông di truyÒn vµ biÕn dÞ
1. ThÕ nµo lµ hiÖn t­îng tho¸i hãa vµ giao phèi gÇn? Nguyªn nh©n dÉn ®Õn hiÖn t­îng tho¸i ho¸ lµ g×? Trong chän gièng, ng­êi ta dïng hai ph­¬ng ph¸p tù thô phÊn b¾t buéc vµ giao phèi gÇn nh»m môc ®Ých g×?
2. ¦u thÕ lai lµ g×? Cho biÕt c¬ së di truyÒn cña hiÖn t­îng trªn? T¹i sao kh«ng dïng c¬ thÓ lai F1 ®Ó nh©n gièng ? Muèn duy tr× ­u thÕ lai th× ph¶i dïng biÖn ph¸p g× ? Nªu c¸c ph­¬ng ph¸p t¹o ­u thÕ lai ë c©y trång vµ vËt nu«i?
3. ThÕ nµo lµ lai kinh tÕ ? ë n­íc ta, ph­¬ng ph¸p lai kinh tÕ phæ biÕn lµ g× ?
4. Ph­¬ng ph¸p chän läc hµng lo¹t mét lÇn vµ hai lÇn, chän läc c¸ thÓ ®­îc tiÕn hµnh nh­ thÕ nµo? Cã ­u nh­îc ®iÓm g× vµ thÝch hîp víi lo¹i ®èi t­îng nµo?
5. Trong chän gièng c©y trång vµ vËt nu«i, ng­êi ta ®· sö dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p nµo? Ph­¬ng ph¸p nµo ®­îc xem lµ c¬ b¶n vµ næi bËt?


PhÇn 5. sinh vËt vµ m«I tr­êng
6 ThÕ nµo lµ m«i tr­êng sèng cña sinh vËt ? nh©n tè sinh th¸i vµ giíi h¹n sinh th¸i? Cã c¸c nhãm nh©n tè sinh th¸i nµo vµ v× sao nh©n tè con ng­êi l¹i ®­îc t¸ch thµnh c¸c nh©n tè sinh th¸i riªng?
7. Nªu ¶nh h­ëng cña ¸nh s¸ng lªn ®êi sèng sinh vËt? Dùa vµo kh¶ n¨ng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng cña m«i tr­êng, sinh vËt ®­îc chia thµnh nh÷ng nhãm nµo?
8. Nªu ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é vµ ®é Èm lªn ®êi sèng sinh vËt? Dùa vµo kh¶ n¨ng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ ®é Èm cña m«i tr­êng, sinh vËt ®­îc chia thµnh nh÷ng nhãm nµo?
9. Nªu c¸c mèi quan hÖ cïng loµi vµ kh¸c loµi gi÷a c¸c sinh vËt? Mçi mèi quan hÖ lÊy mét vÝ dô minh häa. Quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ trong hiÖn t­îng tù tØa ë thùc vËt lµ mèi quan hÖ g×? Trong ®iÒu kiÖn nµo th× hiÖn t­îng tù tØa diÔn ra m¹nh mÏ? Trong thùc tiÔn s¶n xuÊt, cÇn ph¶i lµm g× ®Ó tr¸nh sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c c¸ thÓ sinh vËt, lµm gi¶m n¨ng suÊt vËt nu«i, c©y trång?
10. ThÕ nµo lµ mét quÇn thÓ sinh vËt ? Nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña quÇn thÓ? MËt ®é c¸c c¸ thÓ trong quÇn thÓ ®­îc ®iÒu chØnh quanh møc c©n b»ng nh­ thÕ nµo?
11. V× sao quÇn thÓ ng­êi l¹i cã mét sè ®Æc tr­ng mµ quÇn thÓ sinh vËt kh¸c kh«ng cã? ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ cña mçi quèc gia lµ g×? ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang thùc hiÖn Ph¸p lÖnh d©n sè nh»m môc ®Ých g×?
12. ThÕ nµo lµ mét quÇn x· sinh vËt vµ c©n b»ng sinh häc ? Nh÷ng dÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña mét quÇn x·?
13. ThÕ nµo lµ mét hÖ sinh th¸i? chuçi thøc ¨n vµ l­íi thøc ¨n? Cho vÝ dô minh häa.
14. Tr×nh bµy t¸c ®éng cña con ng­êi tíi m«i tr­êng qua c¸c thêi k× ph¸t triÓn cña x· héi? Nguyªn nh©n dÉn tíi suy tho¸i m«i tr­êng do ho¹t ®éng cña con ng­êi? Vai trß cña con ng­êi trong viÖc b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i tr­êng tù nhiªn ?
15. ¤ nhiÔm m«i tr­êng lµ g×? Nh÷ng ho¹t ®éng nµo cña con ng­êi g©y « nhiÔm m«i tr­êng?
16. Nªu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ, do thuèc b¶o vÖ thùc vËt, do chÊt th¶i r¾n (dùa vµo b¶ng 55/SGK trang 168).
17. Ph©n biÖt c¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn nghiªn chñ yÕu? V× sao ph¶i sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lÝ nguån tµi nguyªn thiªn nghiªn? Nªu vai trß vµ c¸ch sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lÝ c¸c nguån tµi nguyªn ®Êt, n­íc vµ rõng?
18. V× sao ph¶i kh«i phôc m«i tr­êng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·? Tr×nh bµy c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ thiªn nhiªn?
19. H·y nªu c¸c hÖ sinh th¸i chñ yÕu trªn Tr¸i ®Êt? V× sao cÇn b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng, biÓn vµ c¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp? Nªu biÖn ph¸p b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i ®ã?
20. V× sao ph¶i ban hµnh “LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng”? Tr×nh bµy s¬ l­îc hai néi dung vÒ phßng chèng suy tho¸i, « nhiÔm m«i tr­êng, kh¾c phôc « nhiÔm vµ sù cè m«i tr­êng cña “LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng”? Mçi häc sinh cÇn lµm g× ®Ó thùc hiÖn tèt “LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng”?
C¸c d¹ng bµi tËp chñ yÕu.
A. Bµi tËp quy luËt di truyÒn.
I. Lai mét cÆp tÝnh tr¹ng tr­êng hîp tréi hoµn toµn
Bµi thuËn: Dùa vµo kiÓu h×nh P x¸c ®Þnh kiÓu gen vµ kiÓu h×nh ë thÕ hÖ F
Bµi 1. ë ®Ëu Hµ Lan, tÝnh tr¹ng h¹t mµu vµng tréi hoµn toµn so víi h¹t mµu xanh.
X¸c ®Þnh kÕt qu¶ ë F1 , F2 khi ®em thô phÊn 2 c©y ®Ëu thuÇn chñng h¹t vµng vµ h¹t xanh.
Bµi 2. ë ®Ëu Hµ Lan, tÝnh tr¹ng hoa ®á tréi hoµn toµn so víi hoa tr¾ng.
a. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ thu ®­îc ë F1 khi ®em lai 2 c©y ®Ëu thuÇn chñng hoa ®á vµ hoa tr¾ng.
b. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ thu ®­îc ë F2 khi ®em lai c©y F1 víi c©y ®Ëu hoa tr¾ng.
Bµi nghÞch: Dùa vµo kiÓu h×nh cña con, x¸c ®Þnh kiÓu gen cña P.
Bµi 3. ë cµ chua, thô phÊn c©y qu¶ trßn víi c©y qu¶ bÇu dôc, ë F1 thu ®­îc 100% c©y qu¶ trßn. Sau ®ã lÊy c©y F1 lai víi nhau.
a. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ ë F2
b. LÊy c¸c c©y thu ®­îc ë F2 tù thô phÊn víi nhau. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ ë F3.
Bµi 4. Cho 2 dßng chuét thuÇn chñng l«ng x¸m vµ l«ng tr¾ng lai víi nhau, ë F1 thu ®­îc 100% chuét l«ng x¸m.
a. X¸c ®Þnh kiÓu gen cña hai dßng chuét nãi trªn.
b. §em lai nh÷ng con chuét F1 víi nhau. X¸c ®Þnh tØ lÖ ph©n tÝnh ë F2 .
Bµi 5. §em thô phÊn 2 thø lóa h¹t trßn vµ h¹t dµi víi nhau ë F1 thu ®­îc 100% lóa h¹t trßn vµ F2 thu ®­îc 768 c©y lóa h¹t trßn vµ 255 c©y lóa h¹t dµi.
a. Gi¶i thÝch kÕt qu¶ trªn. ViÕt s¬ ®å lai tõ P ( F2
b. Lµm thÕ nµo x¸c ®Þnh lóa h¹t trßn ë F2 thuÇn chñng hay kh«ng ?
Bµi 6. §em giao phèi thá l«ng tr¾ng A víi thá l«ng ®en B thu ®­îc 50% thá l«ng tr¾ng : 50% thá l«ng ®en. Sau ®ã cho giao phèi thá l«ng ®en B víi thá D cã kiÓu h×nh ch­a biÕt thu ®­îc 75% thá l«ng ®en vµ 25% thá l«ng tr¾ng.
a. X¸c ®Þnh kiÓu gen cña A,B,D
b. ViÕt s¬ ®å lai.
II. Lai mét cÆp tÝnh tr¹ng tr­êng hîp tréi kh«ng hoµn toµn
Bµi 7. ë c©y b«ng phÊn, tÝnh tr¹ng hoa mµu ®á tréi hoµn toµn so víi hoa tr¾ng. Hoa mµu hång lµ tÝnh tr¹ng trung gian.
X¸c ®Þnh kÕt qu¶ ë F1, F2 khi ®em thô phÊn 2 c©y b«ng phÊn hoa ®á vµ hoa tr¾ng.
Bµi 8. ë chuét, l«ng mµu vµng tréi kh«ng hoµn toµn so víi chuét l«ng mµu tr¾ng. L«ng mµu kem lµ tÝnh tr¹ng trung gian.
a. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ ë F1 khi ®em lai chuét ®ùc l«ng kem víi chuét c¸i l«ng kem.
b. §em chuét ®ùc l«ng tr¾ng lai víi chuét c¸i l«ng vµng th× ®êi con cã tØ lÖ kiÓu h×nh nh­ thÕ nµo ?
Bµi 9. §em giao phÊn c©y d©u t©y qu¶ ®á víi c©y d©u t©y qu¶ tr¾ng ë F1 thu ®­îc 100% c©y d©u t©y qu¶ hång. Sau ®ã lÊy c¸c c©y d©u t©y thu ®­îc ë F1 lai víi nhau.
a. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ thu ®­îc ë F2.
b. LÊy c©y d©u t©y qu¶ hång thô phÊn víi c©y d©u t©y qu¶ tr¾ng th× ®êi con sÏ thu ®­îc kÕt qu¶ nh­ thÕ nµo ?
III. Mét sè tr­êng hîp quy luËt di truyÒn ë ng­êi.
Bµi 10. ë ng­êi, thuËn tay ph¶i (gen F) thuËn tay tr¸i (gen f). Trong mét gia ®×nh bè vµ mÑ ®Òu thuËn tay ph¶i, con g¸i hä l¹i thuËn tay tr¸i.
X¸c ®Þnh kiÓu gen cña bè mÑ vµ viÕt s¬ ®å lai minh ho¹.
Bµi 11. ë ng­êi, Nhãm m