Chuyen de Toan Khoi 4+5

TRƯỜNG TH TRUNG BÌNH B
Đã tới dự chuyên đề
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH KHỐI 4 RÈN KĨ NĂNG
GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN
Kính chào các thầy cô giáo
I. NHỮNG CĂN CỨ:
Căn cứ vào kế hoạch chỉ tiêu của BGH trường Tiểu học Trung Bình B
Căn cứ vào kế hoạch của khối
Căn cứ vào chương trình dạy- học, yêu cầu cần đạt khi dạy dạng bài này
Được sự thống nhất của BGH, nay Khối 4+5 tiến hành triển khai chuyên đề môn: Toán – lớp 4, dạng bài: Giải Toán có lời văn.
II. MỤC TIÊU:
Nhằm thống nhất thực hiện đúng nội dung, chương trình, sử dụng phương pháp dạy - học thích hợp cho từng dạng bài, thực hiện việc dạy - học của thầy và trò có chất lượng hơn.
GV hướng dẫn HS thực hiện theo mẫu, từ đó HS áp dụng vào luyện tập thực hành.
Rèn kĩ năng giải Toán có lời văn cho học sinh Khối 4.
Phát huy tính tích cực của học sinh và biết trình bày bài giải một cách hoàn chỉnh.
1. Kĩ năng: Giúp HS nhận biết

Nhận biết các dạng toán có lời văn.
Nhận biết các việc thường làm khi giải toán có lời văn.
Tìm hiểu bài toán:
Bài toán cho biết gì?
Bài toán hỏi gì ? (tức là bài toán yêu cầu phải tìm gì?)
Giải bài toán:
Căn cứ vào câu hỏi để nêu và viết được lời giải.
Viết được phép tính tương ứng để giải bài toán (có chú ý đến đơn vị)
Viết được đáp số đúng.
2. Kiến thức: Học sinh biết:
- Các dạng Toán
- Tóm tắt được bài toán.
- Trình bày và giải được bài toán..
3. GD học sinh:

Rèn tính cẩn thận trong lúc giải Toán, biết trình bày vở sạch sẽ, xác định đúng với các đơn vị hay các số đo có trong bài tập.
Có nhiều phương pháp giảng dạy môn toán nhưng người GV phải biết kết hợp đưa vào đúng lúc thì tiết dạy mới thành công.
Khi dạy đến bài: Giải toán có lời văn, GV sử dụng kết hợp đồng bộ, linh hoạt các phương pháp: trực quan, quan sát, hỏi đáp, thực hành.
III. PHƯƠNG PHÁP:
IV. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong những năm vừa qua, nhìn chung kết quả môn toán có lời văn tỉ lệ HS đạt khá giỏi rất thấp, lí do đạt như vậy là các bài toán có lời văn GV chưa quan tâm dạy đúng quy trình hợp lí, dễ hiểu khi hướng dẫn HS giải các bài toán có lời văn. Đặc biệt là ở lời giải các em rất lúng túng không biết thực hiện phép tính như thế nào cho đúng, không xác định được yêu cầu của đề bài hỏi gì ? Vì vậy đã dẫn đến chất lượng học tập của các em còn hạn chế. Nên cần có biện pháp khắc phục.

V.THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ:
- Trong mạch kiến thức giải Toán có lời văn bao gồm nhiều dạng bài: dạng Toán đơn, dạng Toán hợp, dạng Toán điển hình, dạng Toán có nội dung liên quan đến hình học,...Đa số các dạng Toán đơn thì HS làm được, song các bài Toán từ 2 phép tính trở lên thì đa số học sinh yếu không làm được bởi một số nguyên nhân sau:


Kĩ năng đọc đề, phân tích đề của HS còn hạn chế.
Kĩ năng nhận dạng Toán, nắm các bước giải trong từng dạng Toán còn lúng túng.
Chưa biết lập kế hoạch giải bài Toán.
Khả năng phân tích, tổng hợp, khái quát hoá vấn đề còn nhiều hạn chế.
Kĩ năng đặt lời giải, kĩ năng tính Toán của học sinh còn gặp nhiều khó khăn.
Học sinh chưa được luyện tập thường xuyên, nên thường nhầm lẫn giữa các dạng Toán.
Đa số giải Toán có lời văn thường tập trung ở các đối tượng học sinh khá giỏi nên thói quen của các đối tượng HS trung bình và yếu là bỏ qua các bài Toán giải hoặc làm cho có, không có động não suy nghĩ. Từ thói quen lười suy nghĩ dẫn đến hiệu quả thấp.
Khảo sát chất lượng đầu năm học 2011-2012 đa số HS TB và HS Yếu của Khối 4 trường tiểu học Trung Bình B không thực hiện được các dạng Toán có lời văn.
Kết quả : khảo sát

Đây là một trong những khó khăn của khối khi dạy môn Toán nói chung và dạy môn Toán có lời văn nói riêng. Vì vậy tổ quyết định chọn nội dung “Biện pháp giúp học sinh giải Toán có lời văn” nhằm mục đích đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng môn Toán Khối 4


VI. MỘT SỐ GIẢI PHÁP
1. Đối vối loại Toán đơn.
Loại bài này giúp giáo viên hình thành kiến thức mới (Bài Toán được coi như một phương tiện trực quan để hình thành một phép tính về số học). Bài Toán được coi như một phương tiện trực quan để hình thành một phép tính liên quan đến bài học.
Ví dụ: Bình chơi 3 ván cờ hết 3 phút 30 giây. Hỏi trung bình mỗi ván cờ Bình chơi hết bao nhiêu thời gian?
- Bài Toán trên đây cũng là dạng Toán có lời văn song qua việc phân tích tìm hiểu bài Toán, gv hình thành cho HS phép chia số đo thời gian cho một số. Mục tiêu của bài Toán là giúp HS hình thành phép chia số đo thời gian. Thông thường những bài tập này là bài tập dạng đơn giản.
Đối với các bài Toán thuộc dạng điển hình, GV phải giúp HS nắm được vấn đề để từ đó HS khái quát được vấn đề, hình thành cách tính hoặc các công thức tính Toán.
Gv phải giúp HS Nắm được các thuật ngữ, các khái niệm trong các dạng Toán điển hình: quan hệ tỉ lệ, Vận tốc, tỉ số phần trăm vv... Những dạng Toán dựa trên những kiến thức đã học để phát triển bài mới .
2. Đối với loại Toán điển hình.
- Ví dụ: Một ô tô đi được quãng đường dài 170 km hết 4 giờ. Hỏi trung bình mỗi giờ ô tô đi dược bao nhiêu ki-lô-mét?
- Mục tiêu của bài Toán này là giúp HS biết cách tìm vận tốc khi biết quãng đường và thời gian đi, nhưng khi hướng dẫn HS giải GV lại dựa trên các dạng Toán đã học để giải (Bài Toán liên quan đến rút về đơn vị hoặc bài Toán về trung bình cộng).
Sau khi HS giải quyết được vấn đề GV giúp HS hình thành được khái niệm mới: Vận tốc; hình thành được quy tắc tính vận tốc; đơn vị đo vận tốc (km/giờ; m/giây; m/ phút). Để liên hệ vào thực tế GV còn cho HS tìm một số ví dụ trong thực tế để các em khắc sâu khái niệm và cảm thấy Toán học thật gần gũi với cuộc sống.
Gv cần dựa vào tình hình của lớp để có phương pháp cụ thể kết hợp với sự nhận thức của học sinh. Gv cần thực hiện lược đồ 4 bước giải Toán: tìm hiểu đề –tóm tắt bài Toán lập kế hoạch giải-tìm lời giải và giải bài Toán (thử lại). Định hướng cho học sinh thói quen phân tích - tổng hợp để hình thành khả năng trừu tượng hoá- khái quát hoá vấn đề. Đồng thời gv có thể liên hệ vào thực tế để học sinh cảm thấy giải Toán gần gũi với cuộc sống.
Thông thường giải Toán có lời văn HS thấy khó khăn khi lập luận vấn đề nên đặt lời giải thường bị sai, tên đơn vị không phù hợp với đề bài, cách trình bày bài Toán nên khi dạy HS giải Toán GV cần lưu ý các bài Toán mẫu; Cách trình bày bảng phù hợp để HS học tập cách trình bày. Mỗi dạng bài GV cần lưu ý các điểm nhấn để HS khắc sâu kiến thức đồng thời định hướng cho các em dễ dàng nhận ra dạng Toán và tìm được nhiều cách giải.
3. Đối với loại Toán hợp:
- Khi dạy các bài Toán trong tiết luyện tập chủ yếu giáo viên giúp học sinh vận dụng các kiến thức đã học để làm bài tập. Để giúp học sinh làm tốt bài tập GV cần thực hiện các bước sau:
- Yêu cầu HS đọc kĩ đề - xác định những từ quan trọng .
- Nhận dạng Toán (Tìm được cách tính phù hợp với dạng Toán)
- Tóm tắt bài Toán (Dựa vào các dạng Toán để có cách tóm tắt phù hợp)
- Lập kế hoạch giải (Xác lập mối liên hệ giữa cái đã cho và cái phải tìm). Đây là bước quan trọng giúp HS giải quyết vấn đề. GV định hướng cho HS cách lập luận vấn đề, đây là bước HS đòi hỏi phải tư duy dưới sự giúp đỡ của GV.
- Yêu cầu HS tìm lời giải và giải bài tập.
Đối với bài tập cùng dạng gv giúp học sinh tập trung làm bài sau đó các bài còn lại hs tự phân tích và tự làm.
Đối với dạng bài phức tạp gv cần giúp HS nắm vững được yêu cầu bài Toán. Ví dụ các bài Toán cắt ghép hình lớp 4. GV cần giúp HS lập kế hoạch giải bằng cách đặt câu hỏi để giúp HS giải quyết vấn đề. Trong các bước giải Toán thuộc dạng bài này GV coi trọng bước lập kế hoạch giải.
Ví dụ: Lớp 4A có 35 học sinh. Số học sinh nam bằng số học sinh nữ. Hỏi số học sinh nữ nhiều hơn số học sinh nam là bao nhiêu? (SGK Toán 4/ )
Bước 1: GV yêu cầu HS đọc kĩ đề bài (cho HS trao đổi yêu cầu bài Toán: bài Toán cho biết gì? Hỏi gì? Bài Toán này thuộc dạng Toán nào?)
Tóm tắt bài Toán (Bằng sơ đồ thể hiện tổng và tỉ số).
Bước 2: Lập kế hoạch giải:
GV hướng dẫn HS lập kế hoạch giải bằng cách đưa ra các câu hỏi đàm thoại và GV hình thành lược đồ từ cuối.
H: Muốn biết số HS nữ nhiều hơn số HS nam là bao nhiêu ta làm như thế nào? (Lấy số HS nữ của lớp trừ đi số HS nam của lớp)
H: Số HS nữ biết chưa? Số HS nam biết chưa? (Chưa)
H: Muốn biết số HS nữ, số HS nam ta dựa vào dạng Toán đã học? (Tổng và tỉ số)



H: Muốn biết số HS nữ (nam) của lớp ta làm như thế nào? (Dựa vào số HS cả lớp và số HS nam bằng số HS nữ.)
Yêu cầu hS nhắc lại cách tìm số lớn, số bé trong dạng Toán tìm hai số khi biết tổng và tỉ số.
GV lập lược đồ:
Muốn tìm số HS nữ nhiều hơn số HS nam:
Số HS nữ- số HS nam
Số HS cả lớp: tổng số phần x 4 Số HS cả lớp- số HS nữ.
Bước 3: GV yêu cầu HS giải bài tập:
Số học sinh nữ của lớp 4 A là:
35: (3+4) x 4= 20 ( học sinh)
Số học sinh nam của lớp đó là:
35-20=15 ( em)
Số học sinh nữ nhiều hơn số học sinh nam:
20-15 = 5 ( học sinh)
Đáp số: 15 học sinh.
Bước 4 : Thử lại:
15+25= 35(hs)
15: 20 =

Qua những việc làm cụ thể ở trên, kết quả cho thấy trong năm học 2010 – 2011 Khối chúng tôi đã đạt quả về cách giải toán có lời văn như sau:
VII. KẾT QUẢ THỰC HIỆN:
KẾT QUẢ
Các em rất thích học toán, đặc biệt là giải toán có lời văn. Khi gặp bài toán các em sẽ đọc kĩ đề, tự tìm những gì đề toán đã cho biết và những gì đề hỏi. Sau đó các em tự gạch những dữ kiện phải tìm, tự tìm hiểu và tự giải bài toán một cách dễ dàng, do các em đã thành thạo những bước giải.
VIII KẾT LUẬN:
Giải Toán có lời văn là một dạng Toán giúp HS vừa trau dồi kĩ năng tính Toán vừa bồi dưỡng vốn ngôn ngữ, tư duy cho học sinh. Vì vậy khi hướng dẫn HS giải Toán GV cần chuẩn bị:
Đối với giáo viên
Về kiến thức:
Nắm chắc nội dung kiến thức của tiết dạy, (các thuật ngữ, các khái niệm sử dụng trong bài) dự kiến trước các tình huống xảy ra.
Cần có các điểm nhấn để học sinh khắc sâu các dạng bài.
Ngôn ngữ sử dụng phải ngắn gọn, dễ hiểu (phần giải thích các thuật ngữ; hệ thống câu hỏi,...)
Trong quá trình hướng dẫn HS giải Toán, GV cần vận dụng lược đồ 4 bước để hình thành thói quen phân tích tổng hợp khi giải Toán.
Lưu ý cách trình bày bảng.
Về phương tiện:
GV cần chuẩn bị các phương tiện giảng dạy phù hợp với tiết học để nâng cao hiệu quả tiết dạy (bài Toán, các công thức, quy tắc, mô hình, bảng nhóm, phấn màu...) .
Cần sắp xếp thời gian sử dụng các phương tiện để phát huy hết hiệu quả của đồ dùng.
Về hình thức tổ chức:
GV tổ chức các hình thức phù hợp với tình hình của lớp (hình thức cả lớp, nhóm 2, nhóm tổ, nhóm các đối tượng HS, ...). Để phát huy hết hiệu quả tiết dạy.
Về phương pháp:
Coi trọng các phương pháp vấn đáp, luyện tập thực hành. Cần phối hợp linh hoạt các phương pháp để nâng cao chất lượng tiết dạy.
Đối với HS:
Yêu cầu HS tính Toán chính xác.
Học thuộc các quy tắc, nắm chắc các dạng bài đã học.
Rèn thói quen phân tích tổng hợp đối với các bài Toán có lời văn.

Trung Bình B, ngày 28 tháng 12 năm 2011
Người viết Trịnh Minh Phong
Kính chúc quý thầy, cô giáo sức khoẻ!
Chúc các em học giỏi!