Chuyên đề Sinh học 9 Phần 1

Chào mừng các thầy cô giáO
Về tham dự chuyên đề dạy chéo ban
môn sinh học
NĂM HọC 2006 - 2007
phÇn I:


vËt chÊt vµ c¬ chÕ di truyÒn
ë cÊp ®é ph©n tö



cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử ADN



I. Tóm tắt lý thuyết
1. Cấu trúc ADN
- ADN (Axit đêôxiribônuclêic) là một loại axit nuclêic. AND thuộc loại đại phân tử, cấu trúc theo nguyên tắc đa phân , mà mỗi đơn phân là một nuclêôtit. Có 4 loại nuclêôtit là A; T; G; X.
Mỗi nuclêôtit đều được cấu tạo bởi 3 thành phần là:
+ Đường đêôxiribô
+ Axit H3 PO4
+ Baz nitric (có 4 loại A;T; G;X)
- AND được cấu trúc là 1 chuỗi xoắn kép gồm 2 mạch đơn. Mỗi vòng xoắn (chu kỳ xoắn) dài 34 A0 và gồm 10 cặp Nuclêôtit.
+ Trong mỗi mạch: các Nuclêôtít liên kết với nhau bằng mối liên kết Đ - P (liên kết hóa trị)
+ Giữa hai mạch: các Nuclêôtit liên kết với nhau bằng mối liên kết Hiđrô và theo nguyên tắc bổ sung (A liên kết với T bằng 2 liên kết Hiđrô, G liên kết với X bằng 3 liên kết Hiđrô)



cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND



I. Tóm tắt lý thuyết
1. Cấu trúc ADN
- ADN (Axit đêôxiribônuclêic) là một loại axit nuclêic. AND thuộc loại đại phân tử, cấu trúc theo nguyên tắc đa phân , mà mỗi đơn phân là một nuclêôtit. Có 4 loại nuclêôtit là A; T; G; X.
Mỗi nuclêôtit đều được cấu tạo bởi 3 thành phần là:
+ Đường đêôxiribô
+ Axit H3 PO4
+ Baz nitric (có 4 loại A;T; G;X)
- AND được cấu trúc là 1 chuỗi xoắn kép gồm 2 mạch đơn. Mỗi vòng xoắn (chu kỳ xoắn) dài 34 A0 và gồm 10 cặp Nuclêôtit.
+ Trong mỗi mạch: các Nuclêôtít liên kết với nhau bằng mối liên kết Đ - P (liên kết hóa trị)
+ Giữa hai mạch: các Nuclêôtit liên kết với nhau bằng mối liên kết Hiđrô và theo nguyên tắc bổ sung (A liên kết với T bằng 2 liên kết Hiđrô, G liên kết với X bằng 3 liên kết Hiđrô)

cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND
I. tóm tắt lý thuyết
1. Cấu trúc ADN
- Sè l­îng vµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c nuclª«tit trªn mçi m¹ch ®¬n còng nh­ trªn ph©n tö AND ®· t¹o ra tÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc thï cña ph©n tö AND.
- Mét ®o¹n ADN mang th«ng tin di truyÒn quy ®Þnh cÊu tróc cña mét lo¹i Pr«tªin ®­îc gäi lµ mét gen cÊu tróc.
+ Th«ng tin di truyÒn cña loµi ®­îc l­u gi÷ trong c¸c ADN cña loµi d­íi h×nh thøc mËt m·, 3 nuclª«tit kÕ tiÕp nhau ë mét m¹ch nhÊt ®Þnh m· hãa 1 axit amin (sù m· hãa bé ba)
2. Cơ chế nhân đôi (tái bản) của ADN
- Chuỗi soắn kép của ADN duỗi ra, hai mạch đơn tách rời dần. Các nuclêôtit trên mỗi mạch đều liên kết với các nuclêôtit tự do theo nguyên tắc bổ sung.
Kết quả là từ 1 AND mẹ ban đầu cho ta 2 AND con giống nhau và giống với ADN mẹ ban đầu.
Trong mỗi ADN con có một mạch cũ là của ADN mẹ và một mạch mới do các nuclêôtit của môi trường nội bào cung cấp.
- Cơ chế tự nhân đôi ADN diễn ra theo 3 nguyên tắc :
+ Nguyên tắc bổ sung:
+ Nguyên tắc dữ lại một nửa ( bán bảo toàn)
+ Nguyên tắc nửa gián đoạn.
cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND
I. tóm tắt lý thuyết
II. MộT Số DạNG TOáN Và PHƯƠNG PHáP GIảI
A. Cấu trúc ADN
1. Viết trình tự sắp xếp các nuclêôtit của mạch đối diện.
Ví dụ: (bài 4 - sgk/tr 47)
Một đoạn mạch đơn của phân tử ADN có trình tự sắp xếp như sau:
- A - T - G - X - T - A - G - T - X -
Hãy viết đoạn mạch đơn bổ sung với nó.
Gợi ý: Dựa vào nguyên tắc bổ sung để viết.
Đáp án: - T - A - X - G - A - T - X - A - G -
2. Tính số nuclêôtit (N) của ADN (hoặc của gen)
- Theo nguyên tắc bổ sung ta có�:
A = T�; G = X
- Số nuclêôtit của ADN là tổng số nuclêôtit của từng loại
N = A + T + G + X = 2A + 2G
Hay N/2 = A +G = T + X = 50%
cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND
I. tóm tắt lý thuyết
ii,. Một số dạng toán và phương pháp giải
A. Cấu trúc ADN
3. Tính chiều dày(l) và khối lượng (m) của ADN
- Vì trong ADN hai mạch bổ sung nhau nên chiều dài của ADN bằng chiều dài của một mạch.
l = N : 2 . 3,4 A0 (2)
- Trung bình mỗi nuclêôtit có khối lượng là 300đvc nên khối lượmg (m) của ADN được tính theo công thức:
m = N.300 đvC (3)
4. Tính số chu kỳ xoắn (S) của ADN.
Mỗi chu kỳ xoắn của ADN dài 34 A0 và gồm 10 cặp nuclêôtit. Nên số chu kỳ xoắn của ADN có thể tính theo công thức:
S = I : 34 = N : 20 (4)
* chú ý: có thể chuyển đổi giữa các công

1. Viết trình tự sắp xếp các nuclêôtit của mạch đối diện.
2. Tính số nuclêôtit (N) của ADN (hoặc của gen)

cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND
I. tóm tắt lý thuyết
ii,. Một số dạng toán và phương pháp giải
Cấu trúc ADN
1. Viết trình tự sắp xếp các nuclêôtit của mạch đối diện
2. Tính số nuclêôtit của ADN ( của gen)
3. Tính chiều dài và khối lượng của ADN
4. Tính chu kỳ soắn của ADN
5. Tính số liên kết hiđrô (H)
Giữa 2 mạch các nuclêôtit liên kết với nhau theo nguyên tắc bổ sung. Nên:
H = 2A + 3G = 2T + 3G = 2A + 3X = 2T + 3X

cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND
I. tóm tắt lý thuyết
ii,. Một số dạng toán và phương pháp giải
Cấu trúc ADN
1. Qua 1 lần nhân đôi
a, Viết cấu trúc của gen con khi cho trình tự sắp xếp các Nuclêôtit trên gen mẹ
Ta dựa vào NTBS để viết.
b, Tính số nuclêôtit tự do cần dùng
Khi hai mạch đơn tách nhau các nuclêôtit ở hai mạch liên kết với các nuclêôtit trong môi trường nội bào theo nguyên tắc bổ sung nên:
ATD = TTD = A = T; GTD = XTD = G = X
hay N = NTD
B. AND tự nhân đôi
1. Qua một lần nhân đôi
2. Qua nhiều lần nhân đôi (x lần)
a. Số ADN con:
- Một ADN mẹ qua 1 lần nhân đôi cho 2 ADN con . Nên qua x lần nhân đôi sẽ cho số ADN con là : 2x
- Dù ở đợt nhân đôi nào, trong số các ADN con tạo ra từ ADN mẹ ban đầu cũng có 2 ADN con mà mỗi ADN con này có chứa 1 mạch cũ của ADN mẹ. Vì vậy số ADN con có 2 mạch đơn được tổng hợp mới hoàn toàn từ nuclêôtit nội bào là:
Số ADN con có 2 mạch đều mới = 2x - 2
b. Số nuclêôtit tự do cần dùng
Số nuclêôtit tự do cần dùng cho 1 ADN nhân đôi x lần sẽ bằng tổng số nuclêôtit của các ADN con trừ đi số nuclêôtit ban đầu của ADN mẹ
Vì vậy tổng số nuclêôtit tự do cần dùng cho 1 ADN qua x lần nhân đôi là:
?NTD = N. 2X - N = N.( 2x - 1)
cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND
I. tóm tắt lý thuyết
ii,. Một số dạng toán và phương pháp giải
iii. Các công thức cần nhớ.
N = A + T + G + X = 2A + 2G = 2T + 2G = 2T + 2X = 2A + 2X
l = N : 2 . 3,4 A0
m = N.300 đvC
S = l : 34 = N : 20
H = 2A + 3G = 2T + 3G = 2A + 3X = 2T + 3X
A TD = T TD = A = T; G TD = X TD = G = X
hay N = NTD
Số ADN con là : 2X
Số ADN con có 2 mạch đều mới = 2X - 2
?NTD = N.2X - N = N(2X - 1)
cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND
iii.Bài tập
Bài 1: Một gen gồm 150 chu kỳ soắn, có 3500 liên kết hiđrô.
a. Tính số nuclêôtit từng loại của gen
b. Trên mạch thứ nhất có A + G = 850; A - G = 450 . Tính số nuclêôtit từng loại ở mỗi mạch của gen.
c. Tính chiều dài và khối lượng của gen trên.
Giải
a/ số nuclêôtit từng loại của gen:
- Số nuclêôtit của gen: N = 150.10.2 = 3000 (nuclêôtit)
- Theo nguyên tắc bổ sung A = T; G = X, số nuclêôtit của gen là
N = 2A + 2G, ta có phương trình:
2A + 2G = 3000 (1)
- A liên kết với T bằng 2 liên kết hiđrô, G liên kết với X bằng 3 liên kết hiđrô, số liên kết hiđrô của gen là H = 2A + 3G. ta có phương trình:
2A + 3G = 3500 (2)
- từ (1) và (2) ta suy ra:
A = 1000 = T
G = 500 = X
b/ Số nuclêôtit từng loại của mỗi mạch:
- Theo bài ra ta có: A1 + G1 = 850 (3)
A1 - G1 = 450 (4)
từ (3) và (4) ta suy ra : A1 = 650; G1 = 200
- Số nuclêôtit từng loại còn lại trên mạch thứ nhất là:
T1 = A - A1 =1000 -650 = 350
X1 = G - G1 = 500 - 200 = 300
- Theo nguyên tắc bổ sung ta suy ra số nuclêôtit từng loại của mạch thứ hai là:
A2 = T1 = 350 G2 = X1 = 300
T2 = A1 = 650 X2 = G1 = 200
cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND
iii.Bài tập
Bài 1: Một gen gồm 150 chu kỳ soắn, có 3500 liên kết hiđrô.
a. Tính số nuclêôtit từng loại của gen
b. Trên mạch thứ nhất có A + G = 850; A - G = 450 . Tính số nuclêôtit từng loại ở mỗi mạch của gen.
c. Tính chiều dài và khối lượng của gen trên.
Giải

c/ Tính chiều dài và khối lượng của gen:
Vì mỗi chu kỳ soắn có chiều dài 34A0 nên chiều dài của gen là:
150 .34 = 5100(A0)
Trung bình mỗi nuclêôtit nặng 300đvC nên khối lượng của gen là:
3000. 300 = 900000đvC.
cấu trúc
Và CƠ CHế NHÂN ĐÔI CủA PHÂN Tử AND
iii.Bài tập
Bài 2:
Một đoạn AND có T = 800, X = 700. Khi đoạn AND đó tự nhân đôi 3 lần thì hãy xác định:
a, Số đoạn AND con được tạo ra.
b, Số Nuclêôtit mỗi loại môi trường đã cung cấp cho quá trình nhân đôi của đoạn AND nối trên.
Giải
a, Số đoạn AND con được tạo thành:
Theo bài ra, đoạn AND con đã tự nhân đôi 3 lần.
Ta có : số đoạn AND con được tạo ra là: 23 = 8
b, Số Nuclêôtit mỗi loại môi trường cung cấp:
- Số Nuclêôtit mỗi loại của đoạn AND ban đầu:
A = T = 800
G = X = 700
- Số nuclêôtit mỗi loại môi trường nội bào phải cung cấp cho đoạn AND ban đầu tự nhân đôi 3 lần là:
ATD = TTD = A.(23 - 1) = 800.(23 - 1) = 5600
GTD = XTD = G.(23 - 1) = 700.(23 - 1) = 4900
cấu trúc và cơ chế tổng hợp arn
I . tóm tắt lý thuyết

- ARN (Axit Ribônuclêic) là một chuỗi xoắn đơn gồm 1 mạch, nó là một loại axit nuclêic. ARN thuộc loại đại phân tử, cấu trúc theo nguyên tắc đa phân , mà mỗi đơn phân là một nuclêôtit. Có 4 loại nuclêôtit cấu thành nên ARN là A; U; G; X.
Mỗi nuclêôtit đều được cấu tạo bởi 3 thành phần là:
+ Đường Ribô
+ Axit H3PO4
+ Baz nitric (có 4 loại A;U; G;X)
- Có 3 loại ARN chủ yếu là:
+ ARN thông tin (mARN) làm nhiệm vụ truyền đạt thông tin quy định cấu trúc của prôtêin, 3 nuclêôtit kế tiếp trên mARN mã hóa 1 axit amin. Mỗi phân tử mARN có một mã mở đầu (AUG hoặc GUG) và một mã kết thúc (UAA hoặc UAG hoặc GUG)
+ ARN vận chuyển (tARN) làm nhiệm vụ vận chuyển axit amin.
+ ARN ribôxôm (rARN) là thành phần cấu tạo nên ribôxôm.
1. Cấu trúc ARN
2. Cơ chế tổng hợp ARN
- Chuçi xo¾n kÐp cña ADN duçi ra vµ hai m¹ch ®¬n t¸ch rêi dÇn. ChØ nuclª«tit cña m¹ch mang m· gèc míi liªn kÕt víi nuclª«tit tù do theo nguyªn t¾c bæ sung t¹o nªn ph©n tö ARN.
Thø tù nuclª«tit cña ARN tïy thuéc vµo thø tù nuclª«tit cña m¹ch mang m· gèc.
- Khi ®­îc tæng hîp song mARN sÏ rêi khái nh©n ra ngoµi tÕ bµo chÊt tham gia vµo qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin.
cấu trúc và cơ chế tổng hợp arn
I . tóm tắt lý thuyết
II. một số dạng toán và phương pháp giải
1. Tính chiều dài, khối lượng và số ribonuclêôtit của ARN.
- ARN ®­îc cÊu t¹o tõ 4 lo¹i nuclª«tit A,U, G, X. vµ ®­îc tæng hîp tõ 1 m¹ch cña ADN theo nguyªn t¾c bæ sung. v× vËy sè nuclªotit cña ARN b»ng sè nuclª«tit cña mét m¹ch ADN.
rN = rA + rU + rG + rX = N : 2
vµ : rA = Tgèc; rG = Xgèc ; rU = Agèc ; rX = Ggèc.
- Trung b×nh mçi nuclª«tit cã khèi l­îng 300®vC nªn khèi l­îng cña ARN ®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc:
m = rN.300 ®vC
- Do ARN ®­îc tæng hîp trªn khu«n mÉu mét m¹ch nªn chiÒu dµi cña ARN còng chÝnh b»ng chiÒu dµi cña gen ®· tæng hîp nªn nã vµ ®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc:
l = rN. 3,4 = N : 2 . 3,4
2. Viết trình tự sắp xếp các nuclêôtit trên ARN khi biết trình tự sắp xếp các nuclêôtit trên gen và mạch gốc đã tổng hợp nên nó.
- Ta dựa vào trình tự các nuclêôtit trên mạch mã gốc và nguyên tắc bổ sung để viết. Chú ý ở ARN không có nuclêôtit loại T mà thay cho nó là nuclêôtit loại U.
3. Viết trình tự xắp xếp các nuclêôtit trên gen khi biết trình tự sắp xếp các nuclêôtit trên ARN do nó tổng hợp.
- Ta dùa vµo tr×nh tù s¾p xÕp c¸c nucleotit trªn ARN vµ nguyªn t¾c bæ sung ®Ó viÕt tr×nh tù x¾p xÕp c¸c nucleotit trªn m¹ch gèc.
- Tõ m¹ch gèc ta viÕt tiÕp tr×nh tù c¸c nucleotit ë m¹ch cßn l¹i dùa trªn nguyªn t¾c bæ sung.
cấu trúc và cơ chế tổng hợp arn
I . tóm tắt lý thuyết
II. một số dạng toán và phương pháp giải
III. CáC CÔNG THứC CầN NHớ
rN = rA + rU + rG + rX = N : 2
vµ : rA = Tgèc; rG = Xgèc ; rU = Agèc ; rX = Ggèc.
m = rN.300 ®vC
l = rN. 3,4 = N : 2 . 3,4 (A0)
Iv. Một số bài tập
Bài 1: bài 3 - sgk/54.
Một đoạn mạch của gen có cấu trúc như sau:
Mạch 1: - A - T - G - X - T - X - G -
Mạch 2: - T - A - X - G - A - G - X -
Xác định trình tự các đơn phân của đoạn mạch ARN được tổng hợp từ mạch 2.
Đáp án:
- A - U - G - X - U - X - G -
Bài 2: Bài 4 - sgk/53.
Một đoạn mạch ARN có trình tự sắp xếp các nuclêôtit như sau:
- A - U - G - X - U - U - G - A - X -.
Xác định trình tự các nuclêotit trong đoạn gen đã tổng hợp ra đoạn mạch ARN trên.
Cách làm:
- Vì ARN được tổng hợp theo nguyên tắc bổ sung nên mạch gốc của gen đã tổng hợp ra ARN trên là:
- T - A - X - G - A - A - X - T - G -
Vậy cấu trúc của gen đã tổng hợp ra ARN trên là :
- T - A - X - G - A - A - X - T - G -
- A - T - G - X - T - T - G - A - X -
cấu trúc
và cơ chế tổng hợp prôtêin
I. Tóm tắt lý thuyết
1.Cấu trúc Prôtêin
- Pr«tªin thuéc lo¹i ®a ph©n tö, mµ mçi ®¬n ph©n lµ 1 axit amin. C¸c axit amin liªn kÕt víi nhau b»ng mèi liªn kÕt peptit t¹o nªn chuçi polipeptit vµ h×nh thµnh nªn ph©n tö pr«tªin.
- Cã h¬n 20 lo¹i axit amin kh¸c nhau. Tr×nh tù s¾p xÕp, sè l­îng c¸c axit amin trªn ph©n tö pr«tªin vµ cÊu tróc cña nã ®· t¹o nªn tÝnh ®Æc thï cña mçi lo¹i pr«tªin.
- Pr«tªin cã 4 d¹ng cÊu tróc kh«ng gian lµ:
+ CÊu tróc bËc 1: lµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c axit amin trong chuçi c¸c axit amin (chuçi polipeptit)
+ CÊu tróc bËc 2: Lµ chuçi c¸c axit amin t¹o nªn c¸c vßng xo¾n lß xo ®Òu ®Æn.
+ CÊu tróc bËc 3: lµ h×nh d¹ng kh«ng gian ba chiÕu cña pr«tªin do cÊu tróc bËc 2 cuén xo¾n t¹o thµnh.
+ CÊu tróc bËc 4: lµ cÊu tróc cña mét sè lo¹i pr«tªin gåm 2 hoÆc nhiÒu chuçi axit amin cïng lo¹i hay kh¸c lo¹i kÕt hîp víi nhau.
2. Cơ chế tổng hợp prôtêin
mARN sau khi ®­îc h×nh thµnh rêi khái nh©n ra tÕ bµo chÊt ®Ó tæng hîp chuçi axit amin.
Rib«x«m dÞch chuyÓn trªn mARN theo mét h­íng nhÊt ®Þnh vµ theo tõng nÊc, mçi nÊc lµ mét bé ba nuclª«tit.
Sù gi¶i m· b¾t ®Çu khi tARN mang axit amin më ®Çu lµ mªti«nin ®Õn tiÕp xóc víi Rib«x«m t¹i vÞ trÝ m· më ®Çu trªn ph©n tö mARN . cïng lóc ®ã tARN mang axit amin ®Çu tiªn (sè 1) cña chuçi axit amin ®Õn rib«x«m, khi bé ba ®èi m· cña nã khíp víi bé ba m· sao trªn mARN th× liªn kÕt peptit ®­îc h×nh thµnh gi÷a mªti«nin vµ axit amin sè 1. Cø nh­ vËy, rib«xom cø dÞch chuyÓn, cßn tARN tiÕp tôc vËn chuyÓn axit amin ®Õn vµ khi bé ba ®èi m· cña nã khíp víi bé ba m· sao trªn mARN th× liªn kÕt peptit l¹i ®­îc h×nh thµnh, cïng víi nã lµ chuçi axit amin cø tiÕp tôc ®­îc dµi ra.
Khi rib«xom dÞch chuyÓn ®Õn bé ba kÕt thóc (UAA hoÆc UAG hoÆc GUG) trªn mARN th× kh«ng cßn tARN nµo ®em axit amin ®Õn vµ chuçi axit amin còng ®­îc gi¶i phãng khái rib«xom, ®ång thêi mªti«nin còng t¸ch ra khái chuçi axit amin.
Chuçi axit amin võa ®­îc tæng hîp xÏ tiÕp tôc h×nh thµnh cÊu tróc bËc cao h¬n ®Ó h×nh thµnh ph©n tö pr«tªin hoµn chØnh.
cấu trúc
và cơ chế tổng hợp prôtêin
I. Tóm tắt lý thuyết
II. một số dạng toán và phương pháp giải
1. Tính số bộ ba mật mã - số axit amin.
- Ba nuclª«tit kÕ tiÕp trªn m¹ch gèc cña gen hîp thµnh 1 bé ba m· gèc, 3 nuclª«tit kÕ tiÕp cña m¹ch mARN hîp thµnh bé ba m· sao.
V× sè nuclªtit cña mARN b»ng sè nuclª«tit trªn m¹ch gèc, nªn sè bé ba m· gèc sÏ b»ng sè bé ba m· sao trªn mARN.
Sè bé ba = rN : 3 = N : 2 : 3
- Trong sè c¸c bé ba m· sao trªn mARN cã 1 bé ba kÕt thóc kh«ng m· hãa axit amin .
Sè bé ba cã m· hãa axit amin
= sè axit amin cÇn dïng cho qua tr×nh sao m·
= N : 6 – 1 = rN : 3 - 1
- Ngoµi m· kÕt thóc kh«ng m· hãa axit amin, m· më ®Çu cã m· hãa mªti«nin nh­ng axit amin nµy l¹i kh«ng tham gia vµo cÊu tróc cña ph©n tö pr«tªin. V× vËy sè axit amin cña ph©n tö pr«tªin lµ:
Sè axit amin cña ph©n tö pr«tªin = N : 6 – 2 = rN : 6 - 2
2. Tính số liên kết peptit
Cø 2 axit amin liÒn kÒ trªn chuçi axit amin sÏ h×nh thµnh 1 liªn kÕt peptit, nªn sè liªn kªt peptit trong ph©n tö pr«tªin b»ng:
Sè liªn kÕt peptit = sè axit amin - 1
cấu trúc
và cơ chế tổng hợp prôtêin
I.Tóm tắt lý thuyết
II. một số dạng toán và phương pháp giải
iii. Bài tập
Mét ph©n tö ARN ®­îc tæng hîp tõ gen cã chiÒu dµi 5100A0 tiÕn hµnh gi¶i m· tæng hîp pr«tªin.
a, TÝnh sè bé ba trªn ARN.
b, TÝnh sè axit amin cÇn dïng trong qu¸ tr×nh gi¶i m·.
c, TÝnh sè axit amin cÊu thµnh nªn ph©n tö pr«tªin ®­îc tæng hîp tõ ph©n tö ARN nãi trªn.
d, TÝnh sè liªn kÕt peptit cã trong ph©n tö pr«tªin ®ã.


phÇn II:

vËt chÊt vµ c¬ chÕ di truyÒn
ë cÊp ®é tÕ bµo.
vật chất và cơ chế di truyền
ở cấp độ tế bào.
I. tóm tắt lý thuyết
1. Nguyên phân
-Nguyªn ph©n lµ h×nh thøc ph©n bµo cña c¸c tÕ bµo sinh d­ìng vµ c¸c tÕ bµo sinh dôc s¬ khai t¹i vïng sinh s¶n.
- Qu¸ tr×nh nguyªn ph©n gåm kú trung gian vµ giai ®o¹n ph©n bµo (giai ®o¹n ph©n bµo gåm c¸c kú: kú ®Çu, kú gi÷a, kú sau, kú cuèi). Trong ®ã h×nh th¸i NST biÕn ®æi: nh©n ®«i, ®ãng xo¾n, ph©n ly vµ th¸o xo¾n.
- Trong nguyªn ph©n mçi NST ®¬n tù nh©n ®«i thµnh mét NST kÐp (gåm 2 cr«matit gièng hÖt nhau). Sau ®ã, 2 cr«matit cña mçi NST kÐp t¸ch nhau trë thµnh 2 NST ®¬n, ph©n ly ®ång ®Òu vÒ 2 cùc cña tÕ bµo.
- KÕt qu¶ cña nguyªn ph©n lµ tõ mét tÕ bµo mÑ ban ®Çu, qua 1 lÇn nguyªn ph©n t¹o ra 2 tÕ bµo con cã bé NST gièng nhau vµ gièng víi tÕ bµo mÑ ban ®Çu.
- Nguyªn ph©n ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh vÒ sè l­îng vµ cÊu tróc cña NST qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo cña 1 c¬ thÓ, ®ång thêi lµ c¬ chÕ æn ®Þnh bé NST ®Æc tr­ng cña loµi sinh s¶n v« tÝnh.
2,Giảm phân và thụ tinh
- Gi¶m ph©n lµ c¸ch ph©n bµo ë c¸c loµi sinh s¶n h÷u tÝnh. ë ®éng vËt, qu¸ tr×nh nµy x¶y ra ë vïng chÝn cña tinh hoµn hoÆc buång trøng.
- Qu¸ tr×nh gi¶m ph©n gåm 2 lÇn ph©n bµo liªn tiÕp. Cô thÓ :
+ Kú ®Çu 1: MST nh©n ®«i, ®ãng xo¾n, co ng¾n l¹i vµ cã hiÖn t­îng tiÕp hîp, cã thÓ xÈy ra hiÖn t­îng trao ®æi chÐo.
+ Kú gi÷a 1 : C¸c NST kÐp xÕp thµnh 2 hµng trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi v« s¾c
+ Kú sau1: NST kÐp trong cÆp NST t­¬ng ®ång t¸ch nhau vµ ph©n ly vÒ 2 cùc cña tÕ bµo.
+ Kú cuèi 1: TÕ bµo ph©n chia cho 2 tÕ bµo con cã bé NST ®¬n béi kÐp.
+ Kú ®Çu 2: NST kÐp vÉn d÷ nguyªn h×nh d¹ng nh­ ë kú cuèi 1.
+ Kú gi÷a 2: Trong mçi tÕ bµo con NST kÐp tËp trung thµnh 1 hµng trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi v« s¾c.
+ Kú sau 2: Mçi NST ®¬n trong NST kÐp t¸ch nhau vµ ph©n ly vÒ 2 cùc cña tÕ bµo.
+ Kú cuèi 2: H×nh thµnh 4 tÕ bµo con, mçi tÕ bµo con cã bé NST ®¬n béi. Tõ 4 tÕ bµo con sÏ ph©n hãa thµnh giao tö.
- Sù thô tinh lµ sù kÕt hîp gi÷a trøng (n) vµ tinh trïng (n) ®Ó t¹o ra hîp tö (2n).
II. một số dạng toán và phương pháp giải
vật chất và cơ chế di truyền
ở cấp độ tế bào.
I. tóm tắt lý thuyết
- Tõ mét tÕ bµo mÑ qua 1 lÇn nguyªn ph©n t¹o ra 2 tÕ bµo con. Nªn sè tÕ bµo con t¹o thµnh tõ mét tÕ bµo mÑ ban ®Çu qua x lÇn ph©n bµo sÏ lµ:
A = 2X
- Tõ a tÕ bµo mÑ ban ®Çu qua x lÇn nguyªn ph©n th× sè tÕ bµo con sÏ lµ:
A = a . 2X
1. Tính số tế bào con tạo thành
2. Tính số NST đơn, NST kép, Tâm động, crômatit trong các kỳ của phân bào
1. Tính số tế bào con tạo thành
vật chất và cơ chế di truyền
ở cấp độ tế bào.
I. tóm tắt lý thuyết
II. một số dạng toán và phương pháp giải
2. Tính số NST đơn, NST kép, Tâm động, crômatit trong các kỳ của phân bào
3. Tính số lượng giao tử tạo ra: (Kiểu NST giới tính : đực XY, cái XX)
- ë vïng chÝn mçi tÕ bµo sinh dôc s¬ khai gi¶m ph©n cho 4 tÕ bµo vµ ph¸t triÓn thµnh 4 tinh trïng víi 2 lo¹i X vµ Y víi tû lÖ ngang nhau.
Sè tinh trïng h×nh thµnh = Sè tÕ bµo sinh tinh x 4
Sè tinh trïng X h×nh thµnh = Sè tinh trïng Y h×nh thµnh.
- ë vïng chÝn, mçi tÕ bµo sinh dôc s¬ khai gi¶m ph©n chØ cho 1 trøng gåm 1 lo¹i X vµ 3 tÕ bµo kia ph¸t triÓn thµnh 3 thÓ ®Þnh h­íng.
Sè tÕ bµo trøng h×nh thµnh = Sè tÕ bµo sinh trøng x 1
Sè thÓ ®Þnh h­íng = Sè tÕ bµo sinh trøng x 3
4. Tính hiệu suất thụ tinh và số hợp tử được hình thành.
vật chất và cơ chế di truyền
ở cấp độ tế bào.
I. tóm tắt lý thuyết
II. một số dạng toán và phương pháp giải
III. BàI TậP
Bài 1:
Có 10 tế bào sinh dưỡng thuộc cùng một loài nguyên phân.
a/ Nếu mỗi tế bào đều nguyên phân ba lần liên tiếp thì tổng số tế bào con được tạo ra từ 10 tế bào trên là bao nhiêu.
b/ Nếu tổng số tế bào con được tạo ra là 1280 tế bào thì các tế bào trên đã nguyên phân bao nhiêu lần. Gỉa sử các tế bào nguyên phân với số lượt bằng nhau.
a/ Số tế bào con được tạo ra:
- Từ 1 tế bào sinh dưỡng ban đầu là: 23 = 8 Tế bào con.
- Từ 10 tế bào sinh dưỡng ban đầu: 10. 23 = 80 tế bào con.
b/ Số lần phân bào:
- Số tế bào con được tạo ra từ 1 tế bào sinh dưỡng ban đầu là:
1280 : 10 = 128 tế bào con
Gọi k là số lần nguyên phân của mỗi tế bào sinh dưỡng ban đầu (k ? N*). Ta sẽ có:
2k = 128 = 27 ? k = 7
Giải
vật chất và cơ chế di truyền
ở cấp độ tế bào.
I. tóm tắt lý thuyết
II. một số dạng toán và phương pháp giải
III. BàI TậP
Bài 3:
Trong 1 lò ấp trứng người ta thu được 4000 con gà con.
a. Xác định số tế bào sinh tinh và sinh trứng đủ để tạo ra đàn gà con nói trên. Biết rằng hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 50%, của trứng là 100%.
b. Tính số tế bào trứng mang NST giới tính X và số tế bào trứng mang NST giới tính Y được thụ tinh. Biết trong đàn gà con nói trên, gà mái chiếm tỷ lệ 60%.
Giải
a. Số tế bào sinh tinh và số tế bào sinh trứng.
- Số tinh trùng được thụ tinh : 4000
- số trứng được thụ tinh: 4000
- Số tinh trùng tham gia thụ tinh: 4000 . 100 : 50 = 8000
Vậy số tế bào sinh tinh là: 8000 : 4 = 2000
Số tế bào sinh trứng là: 4000.
b. Số tế bào trứng được thụ tinh loại X và loại Y.
- Số lượng gà mái trong đàn gà con là: 60%. 4000 = 2400.
Vì gà mái có cặp NST giới tính là XY nên số tế bào trứng loại Y là 2400.
- Số lượng gà trống trong đàn gà con là:
4000 - 2400 = 1600.
? 1600 con được hình thành từ 1600 tế bào trứng loại X.
Phần III
Các quy luật di truyền