Chuyên đề: Giáo dục kỹ năng sống trong môn TN-XH

GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG
TRONG DẠY HỌC
MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI
Ở NHÀ TRƯỜNG TIỂU HỌC

Chuyên đề:
Năm học 2010-2011 là năm đầu tiên Bộ GD-ĐT quyết định lồng ghép nội dung giáo dục kỹ năng sống vào chương trình chính khóa bậc học phổ thông.
Đội ngũ giáo viên đóng vai trò không nhỏ trong việc hoàn thành “sứ mạng” lồng ghép nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Tuy nhiên, để làm được công tác này, đòi hỏi giáo viên phải có trình độ nhất định và được trang bị kiến thức, phương pháp giáo dục.
Thực trạng việc giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Thuận lợi:
- Lãnh đạo Ngành quan tâm chỉ đạo sâu sắc
- CB-GV được tập huấn nội dung và phương pháp dạy học
- Được cung cấp tài liệu giảng dạy
Thực trạng trong giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Thuận lợi:
- Những nội dung GD KNS phù hợp với tình hình thực tế, giáo viên đã áp dụng một số nội dung trong quá trình giáo dục học sinh.
- Đa số giáo viên đã thể hiện tâm huyết công việc của mình
I. Thực trạng trong giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Khó khăn và tồn tại:
* Chưa được đào tạo bài bản:
- Thực tế hiện nay, đội ngũ giáo viên chưa được đào tạo bài bản và chưa qua các khóa học rèn luyện về kỹ năng sống cho HS
I. Thực trạng trong giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Khó khăn và tồn tại:
- Việc lồng ghép giáo dục kỹ năng sống vào các môn học chính khóa cho HS không khó, cái khó là người giáo viên chọn phương pháp giảng dạy như thế nào cho đạt hiệu quả, lồng ghép như thế nào cho nhẹ nhàng và không mất thời gian
I. Thực trạng trong giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Khó khăn và tồn tại:
- “Bộ GD-ĐT và Sở chỉ đạo các trường tăng cường dạy kỹ năng sống cho HS, nhưng không định hướng cho các trường phải triển khai cụ thể như thế nào, đào tạo giáo viên ra sao mà chỉ dừng lại ở việc yêu cầu lồng ghép vào các môn học”.
I. Thực trạng trong giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Khó khăn và tồn tại:
Bản thân giáo viên trẻ ra trường còn thiếu kỹ năng sống thì làm sao họ có đủ kiến thức, kinh nghiệm và biết cách giáo dục HS?
Những giáo viên mới ra trường có nhiệt huyết, tuổi đời trẻ nên dễ gần gũi, thân thiện với HS. Tuy nhiên, chính vì quá trẻ nên đôi khi họ chưa có kinh nghiệm xử lý tình huống phức tạp.
“Chúng ta giao cho giáo viên trọng trách, nhưng lại quên trang bị cho họ cẩm nang cần có”.
I. Thực trạng trong giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Khó khăn và tồn tại:
- Hiện nay, tình trạng bạo lực học đường không chỉ xảy ra ở HS mà ngay cả bản thân một số giáo viên cũng bắt đầu có những hành vi, lời nói xúc phạm nhân cách HS. Điều này cho thấy, bản thân những giáo viên đó cũng đã thiếu hụt kỹ năng sống một cách trầm trọng.
I. Thực trạng trong giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Khó khăn và tồn tại:
* Trong thực tế dạy – học:
Tất cả các nội dung giáo dục KNS đều được giáo viên đưa vào bài dạy cho dù không phù hợp với thực tế lớp học.
Lượt bớt quá nhiều nội dung, trong khi có không ít nội dung GD KNS phù hợp với thực tế lớp học.
I. Thực trạng trong giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Khó khăn và tồn tại:
* Trong thực tế dạy – học:
Nội dung giáo dục KNS được thể hiện đầy đủ ở mục tiêu nhưng không thể hiện hoặc thể hiện mờ nhạt ở hoạt động.
Lấy nội dung mục tiêu làm nội dung cho hoạt động(Lấy mục tiêu dạy mục tiêu)
I. Thực trạng trong giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường hiện nay:
Khó khăn và tồn tại:
* Trong thực tế dạy – học:
Nội dung GD KNS chủ yếu được giáo viên đưa vào phần cuối của hoạt động (giới thiệu lướt qua) hoặc đưa vào phần củng cố làm hạn chế khả năng chủ động, sáng tạo trong việc tiếp cận của học sinh.
Nhận thức vấn đề
Kỹ năng sống là:
+ Khả năng làm chủ bản thân của mỗi người;
+ Khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội;
+ Khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống;
( Có nghĩa là biến cái biết thành cái làm trong thực tế cuộc sống một cách tích cực nhất)
Nhận thức vấn đề
Kỹ năng sống có thể hình thành:
+ Tự nhiên;
+ Học được từ những trải nghiệm của cuộc sống;
+ Do giáo dục mà có.
Chính cuộc đời trải nghiệm, va vấp, thành công, thất bại giúp con người có được bài học quý giá về kỹ năng sống, tuy nhiên nếu được dạy dỗ từ sớm, con người sẽ rút ngắn thời gian học hỏi, trải nghiệm, sẽ thành công hơn.
Nhận thức vấn đề
Kỹ năng sống cần cho suốt cả cuộc đời và luôn luôn được bổ sung, nâng cấp để phù hợp với sự thay đổi của cuộc sống biến động, người trưởng thành cũng cần học kỹ năng sống.
Nhận thức vấn đề
KNS thực sự không phải là những gì quá cao siêu, phức tạp.
Việc giáo dục KNS cho trẻ em bao gồm những nội dung hết sức đơn giản, gần gũi với trẻ em, là những kiến thức tối thiểu để các em có thể tự lập...
Mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự tin hơn, tự lập hơn trong cuộc sống”.
Phân loại kỹ năng sống:

Có nhiều cách phân loại kỹ năng sống:
Dựa vào môi trường sống:
KNS tại trường học
KNS tại gia đình
KNS tại cộng đồng
Phân loại kỹ năng sống:

Dựa vào các lĩnh vực tâm lí:
KN nhận thức
KN xã hội
KN quản lí bản thân
Những nhóm KNS :
Nhóm KN nhận thức:
Nhận thức bản thân
Xây dựng kế hoạch
Xác định điểm mạnh, điểm yếu của bản thân
Khắc phục khó khăn để đạt mục đích
Tư duy tích cực và tư duy sáng tạo
Những nhóm KNS :
Nhóm kỹ năng xã hội:
- KN giao tiếp bằng ngôn ngữ
- KN giao tiếp không lời
- KN thuyết trình và nói được trước đám đông
- KN diễn đạt cảm xúc, phản hồi
Những nhóm KNS :
Nhóm kỹ năng xã hội:
- KN từ chối
- KN hợp tác
- KN làm việc nhóm
- KN vận động và gây ảnh hưởng
- KN ra quyết định
Những nhóm KNS :
Nhóm KN quản lý bản thân:
KN làm chủ cảm xúc
KN phòng chống stress
KN vượt qua sợ hãi, lo lắng
KN khắc phục sự tức giận
KN quản lý thời gian
KN nghỉ ngơi tích cực
KN giải trí lành mạnh
Ý nghĩa và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường:
KNS thúc đẩy sự phát triển của cá nhân và xã hội:
- KNS chính là những nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh.
Ý nghĩa và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường:
KNS thúc đẩy sự phát triển của cá nhân và xã hội:
- GDKNS sẽ thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống, giải quyết nhu cầu và quyền con người, quyền công dân được ghi trong pháp luật Việt Nam và quốc tế.
Ý nghĩa và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường:
Giáo dục KNS là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ:
- Vì các em là những chủ nhân tương lai của đất nước.
- Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành giá trị nhân cách, nếu không có KNS các em sẽ không thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và đất nước.
Ý nghĩa và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường:
Giáo dục KNS nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông:
- Đảng ta xác định con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển xã hội.
Ý nghĩa và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường:
Giáo dục KNS nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông:
- Giáo dục KNS cho học sinh với bản chất là hình thành và phát triển cho các em khả năng làm chủ bản thân, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực phù hợp trước các tình huống của cuộc sống, rõ ràng là phù hợp với mục tiêu GD phổ thông và rất cần thiết để đáp ứng yêu cầu đổi mới GD phổ thông.
Ý nghĩa và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường:
Giáo dục KNS trong nhà trường là xu thế chung của nhiều nước trên thế giới:
- Hiện nay đã có hơn 155 nước trên thế giới đã quan tâm đến việc đưa KNS vào nhà trường, trong đó có 143 nước đã đưa vào chình khóa.
Ý nghĩa và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường:
Giáo dục KNS trong nhà trường là xu thế chung của nhiều nước trên thế giới:
- Việc giáo dục KNS cho học sinh ở các nước được thực hiện theo 3 hình thức
+ KNS là một môn học riêng biệt.
+ KNS được tích hợp vào một vài môn học chính.
+ KNS được tích hợp vào nhiều hoặc tất cả các môn học trong chương trình.
Ý nghĩa và tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường:
Giáo dục kỹ năng sống trong các môn học ở tiểu học nhằm đạt mục tiêu:
Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kỹ năng phù hợp; tạo cơ hội thuận lợi cho học sinh sử dụng quyền và bổn phận của mình
Phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.
Mô hình dạy và học
kỹ nằng sống
Có 4 giai đoạn dạy và học KNS
Giai đoạn 1: Khám phá
Tìm hiểu kỹ năng hiểu biết của người học về những việc hoặc sự kiện diễn ra trong cuộc sống.
Giai đoạn 2: Kết nối
- Giới thiệu thông tin, kiến thức và kỹ năng mới thông qua việc tạo “cầu nối” liên kết giữa cái “ đã biết” và “ chưa biết”.
Mô hình dạy và học
kỹ nằng sống
Có 4 giai đoạn dạy và học KNS
Giai đoạn 3: Vận dụng.
- Tạo cơ hội cho người học vận dụng KT và KN mới học vào hoàn cảnh, điều kiện có ý nghĩa.
Giai đoạn 4: Thực hành.
- Nâng cao hơn mức độ vận dụng KT và KN
- Điều chỉnh những hiểu biết và kỹ năng còn sai lệch.
- Luyện tập thành kỹ năng.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Giáo viên phải được trang bị các nguyên tắc khi dạy có giáo dục kỹ năng sống; cách thiết kế một bài học, cung cấp phương pháp giảng dạy cũng như cách tổ chức một giờ dạy có giáo dục kỹ năng sống cho học sinh”.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Cần có những văn bản chỉ đạo thật cụ thể để giáo viên không còn cảm thấy lúng túng khi lồng ghép hay triển khai việc dạy kỹ năng sống đến HS.
Giáo viên tự tin tổ chức 1 giờ học có giáo dục kỹ năng sống thực sự và có thể truyền đạt qua nhiều kênh: đóng vai, bày tỏ, bài hát, chứ không đơn thuần là liên hệ thực tế hay lồng ghép các bài giảng của môn học mình phụ trách”.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Tổ chức nhiều cuộc hội thảo, chuyên đề để giúp giáo viên hiểu và có phương pháp dạy kỹ năng sống một cách bài bản, giúp HS lĩnh hội được hết giá trị của kỹ năng sống.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Cần giáo dục KNS qua các tình huống cụ thể, sinh động và gần gũi từ cuộc sống, các em sẽ dễ dàng tiếp thu hơn.
Ví dụ như trong giờ sinh hoạt chủ nhiệm, cô giáo cho cả lớp xem 1 nhóm đóng vai, sau đó chia nhóm thảo luận, nhập vai xử lý tình huống.
Qua tiết học này, em học được kỹ năng giải quyết mâu thuẫn”.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Giáo viên đóng một nhân tố quan trọng trong việc rèn luyện đạo đức, tư cách của HS, đặc biệt trong rèn luyện kỹ năng sống.
Giáo viên cần hiểu kỹ năng sống là gì và phương pháp giáo dục như thế nào sẽ giúp HS lĩnh hội hết giá trị cũng như ý nghĩa của kỹ năng sống.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Ngành giáo dục cần tích cực chăm lo bồi dưỡng đội ngũ giáo viên nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng sống cho học sinh;
Làm tốt công tác tuyên truyền, tập huấn về giáo dục kỹ năng sống cho học sinh;
Thực hiện tích hợp giáo dục kỹ năng sống trong các môn học và các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động, để học sinh tự cảm nhận, đánh giá, nhận xét qua các hành vi và từ đó hình thành các kỹ năng;
Thực hiện sự phối hợp trong và ngoài nhà trường làm tốt công tác xã hội hoá trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh không phải là công việc “một sớm, một chiều” mà đòi hỏi phải có quá trình, kiên nhẫn và bằng cả tâm huyết và ở mọi lúc, mọi nơi, thực hiện càng sớm càng tốt đối với trẻ em.
Kỹ năng sống rất đa dạng và mang đặc trưng vùng, miền đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo cho phù hợp với nhu cầu, trình độ của học sinh và đặc điểm, hoàn cảnh của lớp học, nhà trường, địa phương.
Giáo dục kỹ năng sống không phải chỉ là công việc của giáo viên, nhà trường mà của cả xã hội, cộng đồng.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Nên cho HS chơi những trò chơi tương tác, những trò chơi dân gian để các em rèn luyện tính tập thể, khả năng làm việc nhóm;
Cho HS đi tham quan các di tích lịch sử; tham gia các trò chơi vận động... để từ đó xây dựng tinh thần chia sẻ, ý thức trách nhiệm.
KNS sẽ được hình thành một cách tự nhiên và hiệu quả trong chính những môi trường hoạt động cụ thể như vậy chứ không phải chỉ từ những bài giảng trên lớp.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Giáo dục KNS cho HS phải bảo đảm các yếu tố:
+ Giúp HS ý thức được giá trị của bản thân trong mối quan hệ xã hội;
+ HS hiểu biết về thể chất, tinh thần của bản thân mình;
+ HS có hành vi, thói quen ứng xử có văn hoá, hiểu biết và chấp hành pháp luật...
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Giáo dục KNS đòi hỏi tính chủ động của HS là đầu tiên, để công việc này thật sự có hiệu quả khi người thầy có tâm huyết, sự kiên nhẫn và nhất là phải có thời gian.
Giáo dục KNS không phải chỉ là công việc của giáo viên, nhà trường mà của cả xã hội, cộng đồng. Phải kết hợp cả gia đình, nhà trường và xã hội mới mong đào tạo được những HS phát triển toàn diện”.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Các trường cần tăng cường rèn luyện KNS cho HS.
Đẩy mạnh thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, HS tích cực”.
Mỗi thầy cô giáo tâm huyết, trách nhiệm hơn trong việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho HS.
Giáo viên các trường học không chỉ nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ, mà còn thường xuyên quan tâm đến đời sống, tâm tư tình cảm của HS.
Các trường cần tăng cường trao đổi thông tin với gia đình một cách thường xuyên, liên tục.
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, chính quyền địa phương trong quản lý, giáo dục HS trong và ngoài nhà trường.
KNS của mỗi người được hình thành qua quá trình rèn luyện, phấn đấu. Nên cùng với những kiến thức có được từ các lớp học, rất cần cha mẹ đồng hành cùng con để hỗ trợ KNS cho con phù hợp với lứa tuổi và thực tế cuộc sống”
Yêu cầu cần thiết khi tổ chức giáo dục KNS cho học sinh
Kế hoạch bài học của giáo viên phải được xây dựng theo định hướng của Ngành: Giáo dục KNS phải nhẹ nhàng, tự nhiên, thông qua hoạt động để học sinh tự nhận thức và chiếm lĩnh vấn đề, tránh cách làm hình thức, đối phó ./.
Kính chào quí Thầy, Cô

Xin chúc quý Thầy, Cô thành công trong giảng dạy.
Xin cảm ơn !