Chuyên đề Dạy TLV lớp 4

Phòng giáo dục & đào tạo quận hải an
Trường tiểu học Đằng Lâm

" Dạy Tập làm văn lớp 4 như thế nào để đáp ứng được yêu cầu đổi mới "
Người thực hiện : Dương Thị Hạnh
Năm học : 2005 - 2006
Lời nói đầu
Nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học nói chung và chất lượng lớp 4 thay sách nói riêng đang là vấn đề quan tâm hàng đầu của ngành giáo dục trong năm học 2005 - 2006. Đổi mới phương pháp dạy học là một nhiệm vụ quan trọng của mỗi nhà trường để nâng cao chất lượng giáo dục. Dạy các môn học như thế nào để đáp ứng được yêu cầu đổi mới ?
Trong các môn học của chương trình lớp 4 thay sách, Tập làm văn là phân môn mang tính chất tổng hợp, sáng tạo, thực hành từ các phân môn khác của môn Tiếng Việt. Đồng thời, nó còn gắn bó mật thiết với tất cả các môn học khác trong chương trình lớp 4 cũng như cả bậc học và thể hiện được đậm nét dấu ấn cá nhân. Dạy Tập làm văn theo hướng đổi mới nhằm rèn
Lời nói đầu
luyện cho học sinh kỹ năng sản sinh văn bản dưới cả hai hình thức nói, viết. Điều này đòi hỏi giáo viên giảng dạy phải vận dụng các phương pháp và cách tổ chức dạy học linh hoạt như thế nào, để mỗi tiết dạy Tập làm văn đều đạt được hiệu quả như mong muốn. Đây chính là hướng chỉ đạo của Phòng giáo dục Hải An cho trường tiểu học Đằng Lâm xây dựng chuyên đề " Dạy Tập làm văn lớp 4 như thế nào để dáp ứng được yêu cầu đổi mới"
Mục tiêu của chuyên đề nhằm giúp cho giáo viên hiểu và thực hiện việc giảng dạy phân môn Tập làm văn ở các lớp nói chung và ở lớp 4 nói riêng có chất lượng. Mặt khác, giúp cho công tác quản lý, công tác chỉ đạo hoạt động dạy và học,
Lời nói đầu
hoạt động chuyên đề, viết sáng kiến kinh nghiệm trong mỗi nhà trường hiệu quả hơn. Tuy nhiên, là chuyên đề xây dựng lần đầu tiên về chương trình thay sách lớp 4 nên không sao tránh khỏi khiếm khuyết, rất mong được sự góp ý kiến của Lãnh đạo Phòng giáo dục, của các đồng nghiệp để giúp cho chuyên đề được hoàn thiện hơn.
Ngày 26 tháng 12 năm 2005
Ban giám hiệu
Trường tiểu học Đằng Lâm
C. kết luận
i. kết quả
ii. bài học kinh nghiệm.

b. Nội dung chuyền đề
i. nội dung chương trình-yêu cầu-kiến thức-kĩ năng phân môn TLV lớp 4.
ii. Qui trình dạy tiết TLV lớp 4.
iii. các ppdTLV lớp 4.
iv. Biện pháp dạy Tlv lớp 4 để đáp ứng được yêu cầu đổi mới.
a. mở đầu :
i. lý do chọn chuyên đề.
ii. Cơ sở lý luận.
iii. cơ sở thực tiễn.

cấu trúc chuyên đề

Dạy Tập làm văn lớp 4 như thế nào để đáp ứng được yêu cầu đổi mới
Môn Tiếng Việt chương trình Tiểu học mới nhằm hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt ( nghe - nói - đọc - viết ) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Giúp học sinh có cơ sở để tiếp thu kiến thức ở các lớp trên.
Tập làm văn là phân môn mang tính chất tổng hợp, sáng tạo, thực hành từ các phân môn khác của môn Tiếng Việt. Đồng thời, nó còn gắn bó mật thiết với tất cả các môn học khác trong chương trình Tiểu học và thể hiện được đậm nét dấu ấn cá nhân. Dạy Tập làm văn theo hướng đổi mới nhằm rèn luyện cho học sinh kỹ năng sản sinh văn bản dưới cả hai hình thức nói, viết về một số nội dung nào đó hay một đề tài cụ thể. Điều này đòi hỏi giáo viên giảng dạy phải vận dụng các phương pháp và cách tổ chức dạy học linh hoạt như thế nào, để mỗi tiết dạy Tập làm văn đều đạt được hiệu quả như mong muốn.
Đây cũng chính là lý do mà Ban giám hiệu trường tiểu học Đằng Lâm chỉ đạo giáo viên dạy khối 4 nghiên cứu chuyên đề: " Dạy Tập làm văn lớp 4 như thế nào để dáp ứng được yêu cầu đổi mới ".
A. Phần mở đầu
1. Lý do chọn chuyên đề
�Đổi mới phương pháp dạy học là: Đổi mới cách tiến hành các phương pháp, đổi mới các phương tiện và hình thức triển khai phương pháp trên cơ sở khai thác triệt để ưu điểm của các phương pháp cũ và vận dụng linh hoạt một số phương pháp mới nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học. Chính vì vậy mà giáo viên khi dạy phân môn Tập làm văn, phải coi trọng yếu tố thực hành nói và viết trong suốt quá trình dạy ( chú trọng luyện nói ). Nghĩa là, dạy cho học sinh kĩ năng trình bày văn bản. Mỗi tiết dạy phải giảm sự giảng giải của giáo viên, tăng thời gian hoạt động cho học sinh (đặc biệt là hoạt động giao tiếp). Dạy Tập làm văn phải giúp cho học sinh sản sinh văn bản có cảm xúc, chân thực thì khi nói và viết mới thuyết phục được người nghe, người đọc. Cụ thể là:
A. Phần mở đầu
II. Cơ sở lý luận:

A. Phần mở đầu
II. Cơ sở lý luận:

+ Mặt khác, mỗi bài Tập làm văn đòi hỏi phải có tính chân thực: Chân thực khi kể chuyện, khi viết thư, khi miêu tả... Muốn vậy, giáo viên phải uốn nắn học sinh tránh (lối nói và viết), giả tạo, già trước tuổi...( biểu hiện cụ thể là sao chép văn mẫu ) mà cần nhẹ nhàng chỉ cho học sinh những thiếu sót và hướng cho các em cách sửa, cách làm bài phù hợp với tâm lý lứa tuổi.
+ ở Tiểu học, các em học chủ yếu các kiểu bài tập làm văn thuộc thể loại: kể chuyện, miêu tả, viết thư... Đây là thể loại văn thuộc phong cách nghệ thuật nên đòi hỏi bài nói, bài viết phải giàu cảm xúc, phải có cái " hồn ". Do vậy, giáo viên phải luôn luôn tạo cho các em có tâm hồn trong sáng, cái nhìn hồn nhiên, tấm lòng nhân hậu qua việc chiếm lĩnh kiến thức về ngôn ngữ, văn học, văn hoá, tự nhiên và xã hội ở cả 9 môn học.
1. Thuận lợi
�Nhà trường luôn luôn quan tâm, chỉ đạo thực hiện công tác thay sách đạt kết quả tốt, chất lượng các buổi sinh hoạt chuyên môn được nâng cao, xây dựng được nề nếp tự học, bồi dưỡng thường xuyên chu kỳ 3, các mô đun để thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy nâng cao tay nghề cho giáo viên. Ban giám hiệu quan tâm và tạo điều kiện cho giáo viên học tin học, tự làm đồ dùng dạy học để thực hiện có hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học.
A. Phần mở đầu
III. cơ sở thực tiễn:
Giáo viên giảng dạy đều được trang bị đầy đủ sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham khảo và các phương tiện phục vụ cho việc dạy học. Đội ngũ giáo viên dạy lớp 4 là những giáo viên có năng lực sư phạm, yêu nghề� nên khi tiếp cận thay sách giáo viên đã áp dụng phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh tương đối linh hoạt và ngày một hiệu quả.
2. Khó khăn.
Phân môn Tập làm văn là phân môn khó dạy so với các môn học khác, giáo viên dạy còn thiếu linh hoạt trong vận dụng các phương pháp và chưa sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động học tập của học sinh. Việc cung cấp vốn sống, vốn hiểu biết cho các em qua các phân môn của Tiếng Việt và các môn học khác chưa được chú trọng. Mặt khác, do đặc điểm tâm lý lứa tuổi của học sinh tiểu học ham chơi, khả năng tập trung chú ý nhận thức các sự vật còn hạn chế, năng lực sử dụng ngôn ngữ chưa thật phát triển, nên việc học tập ở phân môn Tập làm văn gặp những khó khăn như : thiếu vốn sống,
A. Phần mở đầu
Học sinh đã quen với cách học mới từ các lớp 1,2,3 cho nên các em biết cách thực hành luyện tập dưới sự hướng dẫn của giáo viên để tự chiếm lĩnh tri thức.
III. cơ sở thực tiễn:
1. Nội dung chương trình phân môn Tập làm văn lớp 4.
Chương trình TLV lớp 4 được thiết kế tổng cộng 62 tiết / năm. Cụ thể như sau:
* Kể chuyện gồm có 19 tiết được dạy trong học kỳ I.
������ * Văn miêu tả gồm có 30 tiết được phân bố như sau:
������������ - Khái niệm văn miêu tả 1 tiết.
������������ + Miêu tả đồ vật 10 tiết.
������������ + Miêu tả cây cối 11 tiết.
������������ + Miêu tả con vật 8 tiết.
I. Nội dung chương trình, yêu cầu kiến thức, kỹ năng phân môn Tập làm văn lớp 4:
vốn hiểu biết về đối tượng cần miêu tả, kể chuyện.hoặc không biết cách diễn đạt về đối tượng cần kể, cần tả.
III. cơ sở thực tiễn:
A. Phần mở đầu
B. Nội dung chuyên đề
��� * Các loại văn bản khác :
����������� + Viết thư : 3 tiết.
����������� + Trao đổi ý kiến : 2 tiết.
����������� + Giới thiệu hoạt động : 2 tiết.
������ �����+ Tóm tắt tin tức : 3 tiết.
����������� + Điền vào giấy tờ in sẵn : 3 tiết.
Như vậy chương trình Tập làm văn lớp 4 được chú trọng vào hai thể loại chính đó là: kể chuyện (19 tiết) và miêu tả (30 tiết). Điều này khẳng định lượng kiến thức trọng tâm của Tập làm văn lớp 4 là văn kể chuyện và văn� miêu tả.
I. Nội dung chương trình, yêu cầu kiến thức, kỹ năng phân môn Tập làm văn lớp 4 :
B. Nội dung chuyên đề
2. Yêu cầu kiến thức, kỹ năng phân môn Tập làm văn lớp 4.
2.1 Yêu cầu kiến thức:
1. Nội dung chương trình phân môn Tập làm văn lớp 4.
���� * Yêu cầu kiến thức cần đạt của học sinh lớp 4 ở phân môn TLV là:
+ Thể loại văn kể chuyện.
��- Học sinh phải hiểu như thế nào là kể chuyện?
��- Hiểu được nhân vật trong truyện. Kể lại hành động của nhân vật. Tả ngoại hình của nhân vật trong bài văn kể chuyện. Kể lại lời nói, ý nghĩ của nhân vật.
��- Bên cạnh đó học sinh phải hiểu cốt truyện .
� - Biết xây dựng đoạn văn, biết mở bài và biết kết bài trong bài văn kể chuyện. Từ đó, học sinh biết viết và nói một bài văn kể chuyện hoàn chỉnh.
B. Nội dung chuyên đề
I. Nội dung chương trình, yêu cầu kiến thức, kỹ năng phân môn Tập làm văn lớp 4 :
B. Nội dung chuyên đề
+ Thể loại văn miêu tả.
��������� - Học sinh phải hiểu như thế nào là miêu tả?
��������� - Miêu tả đồ vật : Biết cách quan sát, tìm ý, lập dàn ý bài văn miêu tả đồ vật.
��������� - Miêu tả cây cối : Biết cách quan sát, tìm ý, lập dàn ý bài văn miêu tả cây cối.
��������� - Miêu tả con vật : Biết cách quan sát, tìm ý, lập dàn ý bài văn miêu tả con vật.
+ Các loại văn bản khác.
������� - Viết thư : Nắm được mục đích của việc viết thư, nội dung cơ bản, cách xưng hô và cách trình bày một bức thư.
I. Nội dung chương trình, yêu cầu kiến thức, kỹ năng phân môn Tập làm văn lớp 4 :
B. Nội dung chuyên đề
- Trao đổi ý kiến với người thân: Xác định được mục đích trao đổi, vai trong trao đổi, lập được dàn ý của bài trao đổi và biết đóng vai trao đổi tự nhiên, tự tin, cử chỉ thích hợp, lời lẽ có sức thuyết phục để đạt mục đích đề ra.
- Giới thiệu hoạt động� địa phương : Biết cách giới thiệu tập quán, trò chơi, lễ hội, truyền thống của địa phương, quan sát và trình bày được những đổi mới của quê hương, có ý thức đối với việc xây dựng quê hương.
- Tóm tắt tin tức và điền vào giấy tờ in sẵn ( phiếu khai báo tạm trú, tạm vắng, thư chuyển tiền, điện chuyển tiền.) : Biết cách tóm tắt tin tức, tự tìm tin, biết điền nội dung cần thiết vào giấy tờ in sẵn. Qua đó học sinh biết ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày.

I. Nội dung chương trình, yêu cầu kiến thức, kỹ năng phân môn Tập làm văn lớp 4 :
Kỹ năng lập chương trình hoạt động giao tiếp:
+ Xác định dàn ý bài văn đã cho.
+ Tìm ý và sắp xếp ý thành dàn ý trong bài văn kể chuyện.
+ Quan sát đối tượng, tìm và sắp xếp ý thành dàn ý trong bài văn kể chuyện.
+ Quan sát đối tượng, tìm và sắp xếp ý thành dàn ý trong bài văn miêu tả.
2.2 Yêu cầu kỹ năng:
2.2.1 : Học xong chương trình Tập làm văn lớp 4, học sinh phải có được các kỹ năng làm văn:
B. Nội dung chuyên đề
Kỹ năng định hướng hoạt động trong giao tiếp:
+ Nhận diện loại văn bản.
+ Phân tích đề.

I. Nội dung chương trình, yêu cầu kiến thức, kỹ năng phân môn Tập làm văn lớp 4 :
B. Nội dung chuyên đề
Kỹ năng hiện thực hoá hoạt động giao tiếp:
+ Xây dựng đoạn văn.
+ Liên kết các đoạn văn thành bài văn
I. Nội dung chương trình, yêu cầu kiến thức, kỹ năng phân môn Tập làm văn lớp 4 :
Kỹ năng kiểm tra, đánh giá hoạt động giao tiếp.
+ Đối chiếu văn bản nói, viết của bản thân với mục đích giao tiếp và yêu cầu diễn đạt.
+ Sửa lỗi về nội dung và hình thức diễn đạt.
2.2.2. Yêu cầu đối với giáo viên.
- Giáo viên phải nắm được quan điểm đổi mới phương pháp dạy học phân môn Tập làm văn theo Chương trình và sách giáo khoa mới.
- Xác định được các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy Tập làm văn.
- Lên lớp hội thảo tiết dạy và rút kinh nghiệm.
- Phải thiết kế được một kế hoạch bài học thể hiện sự đổi mới của phương pháp dạy học phân môn Tập làm văn.
Đó là toàn bộ yêu cầu kiến thức, kỹ năng trọng tâm mà học sinh cần đạt được và những yêu cầu đối với giáo viên lớp 4 cần nắm vững để áp dụng khi dạy phân môn Tập làm văn.
B. Nội dung chuyên đề
Dạy bài� lý thuyết
1. Kiểm tra bài cũ : 3-5 phút.
2. Dạy bài mới:
a) Giới thiệu bài : 1- 2 phút.
I. Nội dung chương trình, yêu cầu kiến thức, kỹ năng phân môn Tập làm văn lớp 4 :
II. Qui trình dạy tiết Tập làm văn lớp 4
B. Nội dung chuyên đề
II. Qui trình dạy tiết Tập làm văn lớp 4
��Dạy bài� lý thuyết
b) Hình thành khái niệm :13 - 15 phút
�� Phân tích dữ liệu ở phần I , II để hình thành khái niệm cho học sinh.
c) Hướng dẫn luyện tập :17 -19 phút.
- Từng bài tập� tiến hành 4 bước :
+ Đọc và xác định yêu cầu bài tập.
+ Hướng dẫn giải một phần bài tập mẫu.
+ Học sinh làm bài tập.
+ Chữa - Chấm - Nhận xét kết quả.
d) Giáo viên dặn dò: 2-3 phút (cả ghi vở).
B. Nội dung chuyên đề
Dạy bài thực hành
1. Kiểm tra bài cũ: 3- 5 phút.
2. Dạy bài mới:
a) Giới thiệu bài : 1- 2 phút.
b) Hướng dẫn thực hành :28-- 30 phút.
��- Giáo viên tổ chức cho học sinh thực hiện từng bài tập trong sách giáo khoa theo thứ tự chung.
��- Từng bài tập hướng dẫn học sinh theo 4 bước:
+ Dọc và xác định yêu cầu bài tập.
+ Hướng dẫn gi?i một phần bài tập mẫu.
+ Học sinh làm bài tập.
+ Ch?a - Chấm - Nhận xét kết qu?.
c) Giáo viên dặn dò: 2- 4 phút (c? ghi vở).�

II. Qui trình dạy tiết Tập làm văn lớp 4
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
1.1 Khái niệm : Phương pháp thực hành giao tiếp là phương pháp dạy học bằng cách sắp xếp tài liệu ngôn ng? sao cho vừa b?o đ?m tính chính xác, chặt chẽ trong hệ thống ngôn ng?, ph?n ánh được đặc điểm, chức năng của chúng trong hoạt động giao tiếp.
Trong quá trình dạy học phân môn Tập làm văn lớp 4, người giáo viên có nhiều cách thức, nhiều con đường và nhiều phương pháp để hình thành kiến thức, kĩ năng cho học sinh. Song theo chúng tôi những phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập cần được phát huy trong dạy Tập làm văn lớp 4 là:
1. Phương pháp thực hành giao tiếp.
B. Nội dung chuyên đề
1.2. Mục đích: Tận dụng vốn hiểu biết về ngôn ng? nói của học sinh, để học sinh c?m thấy nhẹ nhàng hơn trong việc tiếp nhận kiến thức và rèn luyện kỹ năng học tập mới. Rèn cho học sinh tính tự tin khi đưa ra chính kiến của minh.
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
1.3. Yêu cầu sử dụng : Khi sử dụng phương pháp thực hành giao tiếp, giáo viên ph?i tạo điều kiện tối đa để học sinh được giao tiếp (giao tiếp gi?a giáo viên với học sinh, giao tiếp gi?a học sinh với học sinh). Thông qua giao tiếp, giáo viên cho học sinh nhận thấy được cái đúng, cái sai để bổ sung hoặc sửa ch?a nhằm nâng cao chất lượng, hiệu qu? giao tiếp. Ngoài ra, giáo viên cần tạo không khí lớp học vui, tho?i mái để học sinh có kỹ năng giao tiếp tự nhiên, tự tin.
1. Phương pháp thực hành giao tiếp.
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Chớp
Rạch ngang trời
Khô khốc
Sấm
Ghé xuống sân
Khanh khách cười
Cây dừa
S?i tay
Bơi .
Ngọn mùng tơi
Ngọn mùng tơ
Mưa
Mưa
ù ù như xay lúa
Lộp bộp
Lộp bộp
Rơi
Rơi
Dất trời
Mù trắng nước
Mưa chéo mặt sân
Sủi bọt
Cóc nh?y chồm chồm
Chó sủa
Cây lá h? hê
Bố em đi cày về
Dội sấm
Dội chớp
Dội c? trời mưa...
1.4. Ví dụ: Dạy tiết Tập làm văn " Thể nào là miêu tả ? " ( Tuần 14 )
Bài tập 2 : Em thích những hình ảnh nào trong đoạn trích dưới đây ? Hãy viết 1, 2 câu miêu tả một trong những hình ảnh đó.
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Qua bài làm của học sinh, giáo viên cho các em khác nhận xét, so sánh tim ra cái đúng cái hay, sửa chỗ chưa được đó chính là đã tạo cho các em được giao tiếp với nhau .
+ Anh chớp đùng đùng nổi giận rạch ngang bầu trời bằng một nhát kiếm chói loà. Rồi cả góc trời sáng chói lên làm em giật nảy mình.
+ Mưa mỗi lúc một nặng hạt, gió thổi càng mạnh hơn, những hạt mưa đan chéo nhau tạo lên những " hàng rào nước " kín cả mặt sân. Mặt sân gập nước, sủi bọt tạo thành muôn vàn cái bong bóng to nhỏ khác nhau.
Một số học sinh đã viết những câu văn miêu tả một trong những hình ảnh trong đoạn trích " Mưa" như sau :
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
2.1. Khái niệm : Dây là phương pháp dạy học trong đó học sinh dưới sự tổ chức và hướng dẫn của giáo viên tiến hành tim hiểu các hiện tượng ngôn ng?, quan sát và phân tích các hiện tượng đó theo định hướng của bài học, trên cơ sở đó rút ra nh?ng nội dung lý thuyết hoặc thực hành cần ghi nhớ.
Tóm lại : Phương pháp thực hành giao tiếp là phương pháp đặc trưng để dạy học� phân môn Tập làm văn lớp 4 vì : Phân môn Tập làm văn 4 chỉ có 5 bài văn viết hoàn chỉnh còn chủ yếu là văn nói và viết đoạn. Mặt khác, nhiệm vụ chủ yếu của phân môn Tập làm văn là rèn kỹ năng tạo lập ngôn bản cho học sinh.
2. Phương pháp phân tích ngôn ng?:
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
2.3. Yêu cầu khi sử dụng : Giáo viên ph?i tạo điều kiện để học sinh tự phát hiện và sửa ch?a lỗi diễn đạt. Hướng dẫn học sinh cách sử dụng Tiếng Việt khi nói ( đúng ng? điệu ) và viết ( đúng ng? pháp ) cho phù hợp với nội dung từng bài tập.
2.4. Ví dụ : Học sinh làm bài tập 2 trong tiết tập làm văn : Luyện tập xây dựng đoạn văn kể chuyện theo tranh. ở bức tranh 5 một học sinh làm như sau:
2.2. Mục đích : Giúp học sinh tìm tòi, huy động vốn hiểu biết của mình về từ ngữ của Tiếng Việt và cách sử dụng Tiếng Việt trong những hoàn cảnh cụ thể, làm cho bài nói, bài viết của các em chân thực, giàu hình ảnh và sinh động hơn.
Lần thứ ba, cụ già vớt lên lưỡi rìu bằng sắt và hỏi: "Lưỡi rìu này có phải của con không? " Chàng trai nói : " Đây mới chính là lưỡi rìu của cháu".
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Học sinh nhận xét như sau:
+ Bạn dùng cụm từ "chàng trai nói" là chưa hay vì : Khi cụ già tìm được lưỡi rìu thì chàng trai phải hết sức mừng rỡ và phải reo lên, Theo em nên thêm thay từ " nói." bằng cụm từ "mừng rỡ reo lên".
+ Cách xưng hô của chàng trai "cháu" mà bạn sử dụng là chưa hợp lý,� vì cụ già gọi chàng trai là "con". Đoạn văn nên sửa như sau:
� Lần thứ ba, cụ già vớt lên lưỡi rìu bằng sắt và hỏi: "Lưỡi rìu này có phải của con không?" Chàng trai vui� mừng reo lên: " Đây mới chính là lưỡi rìu của con".
2. Phương pháp phân tích ngôn ngữ:
B. Nội dung chuyên đề
* Tóm lại : Phương pháp phân tích ngôn ng? cũng là một trong nh?ng phương pháp quan trọng cho việc dạy Tập làm văn, bởi dạy Tập làm văn là dạy cho học sinh cách dùng từ, cách đặt câu , cách dựng đoạn một cách chân thực, hấp dẫn và ph?i phù hợp với nội dung và hoàn c?nh giao tiếp. Do đó giáo viên ph?i giúp học sinh nhận xét, điều chỉnh để bài làm đạt kết qu? cao.
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
3. Phương pháp gợi mở vấn đáp.
3.1. Khái niệm: Phương pháp gợi mở vấn đáp là phương pháp dạy học không trực tiếp đưa ra nh?ng kiến thức đã hoàn chỉnh mà hướng dẫn học sinh tư duy từng bước một để các em tự tìm ra kiến thức mới ph?i học.
3.2. Mục đích : Phương pháp gợi mở vấn đáp nhằm� tăng cường khả năng suy nghĩ, sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức và xác định
B. Nội dung chuyên đề
mức độ hiểu bài cũng như kinh nghiệm đã có của học sinh. Giúp học sinh hình thành khả năng tự lực tìm tòi kiến thức. Qua đó học sinh ghi nhớ tốt hơn, sâu sắc hơn và còn biết chia sẻ hiểu biết, kinh nghiệm.
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
3.3. Yêu cầu khi sử dụng : Giáo viên ph?i lựa chọn nh?ng câu hỏi theo đúng nội dung bài học. Nh?ng câu hỏi đưa ra ph?i rõ ràng, dễ hiểu và phù hợp với mọi đối tượng học sinh trong cùng một lớp. Giáo viên dành thời gian hợp lý cho học sinh suy nghĩ. Sau đó cho học sinh tr? lời (tự nguyện hoặc giáo viên gọi). Các học sinh nhận xét bổ sung và rút ra kết luận, giáo viên chốt lại kiến thức. Kiến thức phân môn Tập làm văn lớp 4 cung cấp cho học sinh đều được hinh thành dưới dạng bài tập. Do đó phương pháp gợi mở vấn đáp phù hợp với c? hai kiểu bài ( dạy lý thuyết và dạy thực hành )
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
3.4 Ví dụ: Dạy tiết Tập làm văn " Nhân vật trong truyện " (Tuần 1 ).
Nhận xét 1: Ghi tên các nhân vật trong những truyện mà em mới học vào nhóm thích hợp.
a- Nhân vật là người.
b- Nhân vật là vật ( con vật, đồ vật, cây cối, ...)
Sau khi cho học sinh phân tích yêu cầu của nhận xét 1, giáo viên hỏi :
������� + Các em vừa học những câu chuyện nào ? ( Dế Mèn bênh vực kẻ yếu, Sự tích hồ Ba Bể ).
������� + Nêu những nhân vật là người ? ( Hai mẹ con bà nông dân, bà cụ ăn xin, những người dự lễ hội ).
������� + Nêu những nhân vật là vật ( Dế Mèn, Nhà Trò, bọn nhện, giao long ).
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
�� + Để những con vật trở thành nhân vật trong truyện, ta phải dùng biện pháp nghệ thuật gì ? (nhân hoá)
���+ Nhân vật trong truyện có thể là ai ? ( nhân vật trong truyện có thể là người, là con vật, đồ vật, cây cối, ... được nhân hoá).
Như vậy, chỉ qua 5 câu hỏi gợi mở, giáo viên vừa giúp học sinh hình thành được kiến thức mới vừa kiểm tra được mức độ hiểu bài của học sinh.
*Tóm lại: Phương pháp gợi mở vấn đáp được sử dụng trong tất c? các tiết học và nó phát huy được tính chủ động sáng tạo của học sinh.
4. Phương pháp nêu và gi?i quyết vấn đề .
4.1. Khái niệm : Phương pháp nêu và gi?i quyết vấn đề là giáo viên đưa ra tình huống gợi vấn đề, điều khiển học sinh phát hiện vấn đề, hoạt động tự giác, tích cực chủ động và sáng tạo để gi?i quyết vấn đề và thông qua đó mà kiến tạo tri thức, rèn luyện kỹ năng để đạt được mục đích học tập.
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
�4.2. Mục đích :Tăng thêm sự hiểu biết và khả năng áp dụng lý thuyết vào giải quyết vấn đề của thực tiễn. Nâng cao kỹ năng phân tích và khái quát từ tình huống cụ thể và khả năng độc lập cũng như khả năng hợp tác trong giải quyết vấn đề.
4.3. Yêu cầu sử dụng : Khi sử dụng phương pháp này, giáo viên cần chuẩn bị trước vấn đề phù hợp với nội dung bài và đ?m b?o tính sư phạm. Giáo viên cần ph?i chuẩn bị tốt kiến thức lý luận cũng như thực tiễn để gi?i quyết vấn đề mà học sinh đưa ra.
4.4. Ví dụ: Tiết Tập làm văn " Nhân vật trong truyện "
Bài tập :2 ( Phần luyện tập ) như sau:
Cho tình huống sau : Một bạn nhỏ mải vui đùa, chạy nhảy, lỡ làm ngã một em bé. Em bé khóc.
Em hãy hình dung sự việc và kể tiếp câu chuyện theo một trong hai hướng sau đây:
a)�Bạn nhỏ nói trên biết quan tâm đến người khác.
b) Bạn nhỏ nói trên không biết quan tâm đến người khác.
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Học sinh làm bài như sau:
+ Giờ ra chơi, Giang rủ tôi ra sân nhảy dây, các em học lớp Một quây quanh xem rất đông. Đang chơi vui vẻ thì tôi nghe thấy tiếng khóc của một bé gái. Thì ra không may Giang đã quật dây vào làm em bé ngã . Giang vội chạy tới xin lỗi em và dìu em ngồi lên ghế đá, dỗ em bé nín.
+ Giờ ra chơi, Tài và Dức cùng chơi trò đuổi bắt. M?i chơi nên khi chạy Tài đã va ph?i một em bé, làm em ngã. Tài không đỡ em dậy mà nói : "Tại em va ph?i anh chứ "nói rồi Tài chạy tiếp.

Khi dạy học nêu vấn đề, giáo viên cần giúp học sinh hiểu được trong cùng một tình huống nhưng có nhiều cách gi?i quyết khác nhau, các em cần lựa chọn cách gi?i quyết hay nhất để ứng dụng trong học tập, trong cuộc sống.
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
5. Phương pháp trực quan.
5.1. Khái niệm : Phương pháp trực quan là phương pháp dạy học trong đó giáo viên sử dụng các phương tiện trực quan nhằm giúp học sinh có biểu tượng đúng về sự vật và thu nhận kiến thức, rèn kỹ năng theo mục tiêu bài học một cách thuận lợi.
5.2. Mục đích: Thu hút sự chú ý và giúp học sinh hiểu bài, ghi nhớ bài tốt hơn. Học sinh có thể khái quát nội dung bài và phát hiện nh?ng mối liên hệ của các đơn vị kiến thức dễ ràng hơn.
5.3. Yêu cầu khi sử dụng : Giáo viên ph?i hướng dẫn học sinh quan sát (bằng nhiều giác quan) để học sinh hiểu và c?m nhận về đối tượng cần quan sát. Hướng dẫn cách quan sát từ bao quát đến chi tiết, từ tổng thể đến bộ phận, giúp học sinh hình thành phương pháp làm việc khoa học. Hơn n?a, trong quá trình gi?ng dạy, giáo viên
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
ph?i đưa đồ dùng trực quan đúng lúc, đúng chỗ cho tất c? học sinh có thể quan sát, tránh lạm dụng.
5.4. Ví dụ : Dạy bài tập làm văn " Quan sát đồ vật "
- Giáo viên đưa tranh vẽ một số đồ chơi cho học sinh quan sát.
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
- Giáo viên cho học sinh quan sát đồ chơi mà học sinh mang tới lớp. Qua trực quan học sinh biết t? bao quát, t? từng bộ phận và nêu được nh?ng đặc điểm nổi bật của thứ đồ chơi mà học sinh cần miêu t?.
Sử dụng phương pháp trực quan trong giảng dạy ở phân môn Tập làm văn là hết sức cần thiết (đặc biệt là dạy thể loại văn miêu tả) vì phân môn Tập làm văn lớp 4 có trên 50% số bài có sử dụng kênh hình. Để học sinh tiếp thu bài tốt hơn, mỗi giáo viên giảng dạy ngoài việc phải biết cách sử dụng đồ dùng hợp lý trong từng tiết dạy, còn phải nâng cao kỹ năng sử� dụng vi tính để sử dụng tốt đồ dùng dạy học động, nhằm tiết kiệm thời gian ghi bảng, tạo điều kiện cho học sinh thực hành và gây hứng thú học tập cho các em
6. Phương pháp rèn luyện theo mẫu.
6.1. Khái niệm : Phương pháp rèn luyện theo mẫu là phương pháp dạy học mà giáo viên đưa ra các mẫu cụ thể về lời nói hoặc mô hình
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
lời nói ( cũng có thể cùng học sinh xây dựng mẫu lời nói ) để thông qua đó hướng dẫn học sinh tìm hiểu các đặc điểm của mẫu, cơ chế tạo mẫu. Từ mẫu đó, học sinh biết cách tạo ra các đơn vị lời nói theo định hướng của mẫu.
6.2. Mục đích : Giúp học sinh có điểm tựa để làm bài đặc biệt là học sinh trung bình và học sinh yếu
6.3. Yêu cầu sử dụng : Dể giúp học sinh làm nh?ng bài tập, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh phân tích các vật liệu mẫu để hình thành kiến thức(giáo viên có thể làm mẫu một phần). Sau khi làm mẫu, giáo viên tổ chức cho học sinh quan sát mẫu và suy ra cách làm các phần tương tự còn lại.
6.4. Ví dụ : (Tuần 14) Tập làm văn " Thế nào là miêu t?"
Nhận xét 2: Viết vào vở nh?ng điều em hình dung được về các sự vật trên theo lời miêu t?.
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Giáo viên hướng dẫn như sau:
- Bước 1: Học sinh đọc yêu cầu - Dọc thầm mẫu.
- Bước 2: Phân tích mẫu. Em hãy quan sát mẫu và cho biết:
Thứ tự
Tên sự vật
Hình dáng
Màu sắc
Chuyển động
Tiếngđộng
M:1
Cây sòi
cao lớn
lá đỏ chói lọi
lá rập rình lay động như những đốm lửa đỏ
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
+ Tên sự vật đầu tiên được miêu tả� là gì ? (cây sòi)
+ Cây sòi có đặc điểm gì nổi bật ? ( cao lớn, lá đỏ chói lọi, lá rập rình lay động như những đốm lửa đỏ)
������+� "cao lớn "tả về đặc điểm gì của cây sòi? (hình dáng)
+ "lá đỏ chói lọi "miêu tả đặc điểm gì? (màu sắc)
� + Theo em tác giả miêu tả lá của cây sòi đang ở trạng thái nào? (chuyển động)
Học sinh nhận xét -� Học sinh dựa theo mẫu làm tiếp các phần còn lại
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Thứ tự
Tên sự vật
Hình dáng
Màu sắc
Chuyển động
Tiếngđộng
M:1
Cây sòi
cao lớn
lá đỏ chói lọi
lá rập rình lay động như những đốm lửa đỏ
2
Cây cơm nguội
lá vàng rực rỡ
lá rập rình lay động như những đốm lửa vàng
3
Lạch nước
trườn lên mấy tảng đá, luồn dưới mấy gốc cây ẩm mục
róc rách
(chảy)
Bước 4: Học sinh trình bày - Học sinh nhận xét - Giáo viên nhận xét. Cũng có bài Tập làm văn không có mẫu in sẵn trong sách giáo khoa, trong khi dạy giáo viên cần hướng dẫn học sinh cùng xây dựng mẫu, để các em có thể làm tốt ở các phần còn lại.
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
+ Ví dụ: Tuần 6 tiết tập làm văn: "Luyện tập xây dựng đoạn văn kể chuyện"
Bài tập 2: Phát triển ý dưới mỗi tranh thành một đoạn văn kể chuyện ( Ba lưỡi rìu ).
Dựa vào phần chú ý SGK/ 64, giáo viên hướng dẫn cho học sinh làm mẫu ở bức tranh 1 như sau:
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
+ Lưỡi rìu của chàng trai như thế nào? ( Lưỡi rìu của chàng trai bóng loáng ).
1,2 học sinh kể đoạn chuyện -� Học sinh nhận xét bài của bạn -� Giáo viên nhận xét.
���� *Tóm lại : Khi hướng dẫn học sinh thực hành theo mẫu giáo viên cần chú ý đến đối tượng học sinh trung bình yếu để giúp các em định hướng cách làm bài. Đối với học sinh khá giỏi không bắt buộc phải theo mẫu để các em có thể phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo khi làm bài
7. Phương pháp đóng vai.
7.1. Khái niệm : Phương pháp đóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành " làm thử " một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống gi? định.
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Dây là phương pháp giáo dục nhằm giúp học sinh suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự kiện cụ thể mà các em quan sát được.
7.2. Mục đích: Cụ thể hoá bài học bằng sự diễn xuất để phân tích nội dung bài gi?ng chi tiết hơn, sâu sắc hơn. Làm cho giờ học sinh động. Học sinh dễ dàng nắm bắt được nội dung bài học.
7.3. Yêu cầu sử dụng : Giáo viên ph?i dành thời gian nhất định cho học sinh th?o luận kịch b?n ( xây dựng kịch b?n ), phân vai và thống nhất lời thoại.
7.4. Ví dụ: Dạy tiết Tập làm văn " Luyện tập trao đổi với người
thân " (Tuần 9)
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Em có nguyện vọng học bồi dưỡng thêm một môn năng khiếu ( hoạ, nhạc, võ thuật, ... ). Trước khi nói với bố mẹ, em muốn trao đổi với anh (chị) hiểu và ủng hộ nguyện vọng của em.
Hãy cùng bạn đóng vai đóng vai em và anh (chị) để thực hiện cuộc trao đổi.
Bước 1 : Phân tích yêu cầu của để bài .
Bước 2 : Học sinh đọc gợi ý .
Bước 3 : Học sinh th?o luận nhóm (thống nhất nội dung, vai diễn). Bước 4 : Học sinh đóng vai trình bày trước lớp (c? lớp nghe, nhận xét. Giáo viên nhận xét).
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Ví dụ bài làm của học sinh:
- Em : Anh ơi, sắp tới trường em có mở lớp dạy võ thuật. Em muốn đi học, anh ủng hộ em nhé !
- Anh (kêu lên): Trời ơi ! Con gái sao lại học võ ? Em ph?i đi học nấu ăn hay học đàn. Học võ là của con trai anh không ủng hộ em đâu.
- Em : Anh vẫn thường lo cho em là nhỏ bé thế này dễ bị bắt nạt. Em đi học võ là để tự b?o vệ mình cho anh khỏi lo n?a. Mới lại sau này em muốn trở thành c?nh sát như bố ấy.
- Anh (gãiđầu): Nhưng anh thấy con gái mà học võ thì như thế nào ấy. Chẳng ra con gái đâu. Thôi, em học đàn đi.
- Em : Anh ơi, em giỏi võ như chị Thuý Hiền ấy! Anh vẫn thường ch? khen chị Thuý Hiền là gì ?
- Anh (cười) : Em khéo nói lắm. Thôi được để tối anh sẽ thưa với bố mẹ.
- Em (vui mừng): Có thế chứ. Dấy mới là anh trai tốt bụng của em !
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
Phương pháp đóng vai giúp cho học sinh được rèn luyện, thực hành nh?ng kỹ năng ứng xử và bày tỏ thái độ khi thực hành trong thực tiễn. Nó gây hứng thú và sự chú ý, tạo điều kiện để học sinh sáng tạo. Khích lệ tình yêu, thái độ hành vi của các em trong giao tiếp.
Trên đây là một số phương pháp thường được sử dụng trong dạy Tập làm văn lớp 4, giáo viên cần lưu ý một số yêu cầu sau:
+ Thực tế dạy học cho thấy không có một phương pháp dạy học nào là tối ưu. Mỗi phương pháp đều có nh?ng ưu điểm riêng. Tính hiệu qu? của mỗi phương pháp phụ thuộc vào người giáo viên biết phát huy tính tích cực của phương pháp đó đến mức độ nào. Nếu các phương pháp dạy học được kết hợp, bổ sung cho nhau thì tiết dạy sẽ chống được sự nhàm chán và sẽ tạo ra sự năng động, sáng tạo trong
B. Nội dung chuyên đề
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
cách nghĩ, cách làm của học sinh, nó sẽ phù hợp với nhiều đối tượng học sinh trong một lớp học.
+ Việc lựa chọn phương pháp dạy học ph?i căn cứ vào từng loại bài, từng nội dung và trình độ của học sinh ở từng lớp, ph?i căn cứ vào điều kiện, phương tiện dạy học của nhà trường.
+ Phân môn Tập làm văn thực chất là rèn cho học sinh kỹ năng tạo lập lời nói trong giao tiếp, trong nh?ng tình huống giao tiếp cụ thể. Bởi vậy, khi dạy học Tập làm văn ở bậc Tiểu học, giáo viên cần chú trọng đặc biệt đến phương pháp thực hành giao tiếp, cùng với phương pháp luyện tập theo mẫu, phương pháp phân tích ngôn ng?, phương pháp nêu và gi?i quyết vấn đề, bởi vì học sinh chỉ có thể tạo lập được lời nói thực sự là của mình khi các em được đặt vào nh?ng tình huống giao tiếp cụ thể, buộc các em ph?i bộc lộ suy nghĩ, tình c?m, thái độ của mình trước một sự vật, sự việc, hiện tượng nào đó.
B. Nội dung chuyên đề
Với yêu cầu của việc đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học nói chung, ở phân môn TLV lớp 4 nói riêng là phát huy tính tích cực học tập của học sinh đòi hỏi mỗi người giáo viên cần vận dụng nh?ng phương pháp, biện pháp và hình thức tổ chức dạy học như thế nào để tạo điều kiện cho học sinh có nhu cầu được thể hiện mình, khích lệ vai trò giao tiếp của các em, tăng cường kh? năng thực hành ngôn ngữ để các em biết diễn đạt nh?ng suy nghĩ, c?m xúc của mình bằng lời nói, bài viết một cách mạch lạc, rõ ràng. Dó chính là hiệu qu? của việc đổi mới phương pháp dạy học.
Trên cơ sở nhận thức vấn đề như vậy, khối 4 chúng tôi đã thực hiện một số biện pháp dạy Tập làm văn để đáp ứng với yêu cầu đổi mới phương pháp ở trường tiểu học Dằng Lâm như sau:
IV. Biện pháp thực hiện dạy Tập làm văn lớp 4 để đáp ứng được yêu cầu đổi mới
Iii. các phương pháp dạy Tập làm văn lớp 4
B. Nội dung chuyên đề
Học sinh thiếu vốn từ, vốn hiểu biết thì nói sẽ lúng túng không nên lời, viết thì lủng củng không thành câu. Do vậy, chúng tôi thống nhất là ph?i tổ chức tốt việc quan sát -Tìm ý của phân môn Tập làm văn.
Dối với kiểu bài miêu t?, quan sát là cơ sở để tìm ý. Muốn vậy, chúng tôi ph?i nghiên cứu trước chương trình để có kế hoạch hướng dẫn học sinh quan sát trực tiếp đối tượng cần miêu t?, việc quan sát cũng có khi tiến hành trên lớp, cũng có khi tiến hành ngoài lớp ( trước khi đến lớp ). Dể quan sát có chất lượng giáo viên cần hướng dẫn các em quan sát theo trình tự nhất định (từ chung tới riêng, từ trong ra ngoài, từ xa tới gần hay ngược lại ) và quan sát bằng nhiều giác quan rồi ghi chép lại những chi tiết đặc sắc theo phần gợi ý của sách giáo khoa, nhờ đó mà bài văn của các em trở nên sinh động, mới mẻ hơn.
IV. Biện pháp thực hiện dạy Tập làm văn lớp 4 để đáp ứng được yêu cầu đổi mới
1. Tổ chức tốt việc quan sát - tìm ý và dựng đoạn cho học sinh.
B. Nội dung chuyên đề
Ví dụ 1: Tuần 15 ( Tiết 30 ): Quan sát đồ vật
Giáo viên có thể cho học sinh quan sát ở nhà