CHI TOI


Chị Tôi
 

Tác giả: Ngô Ngọc Thư - PGĐ Sở Giáo dục và Đào tạo Phú Yên
 

         Cứ mỗi lần nghe lại bài hát Chị tôi của nhạc sĩ Trần Tiến là một lần lòng tôi lại  ray rứt, thổn thức và tự  hỏi mãi mình có phải là người đa cảm. Tôi lớn lên ở một vùng quê nghèo, người dân bám biển, bám ruộng đồng để kiếm kế sinh nhai. Thời xa xưa ấy, làm biển và làm ruộng với sức người là chính, công cụ rất thô sơ nên cái nghèo luôn cứ đe dọa nhấn chìm bao số phận. Quê nghèo nên người đi học ít lắm. Đa số bạn bè cùng lứa tôi lớn lên, học qua quýt hết tiểu học rồi trở thành lao động chính trong gia đình. Rồi  lấy vợ, kiếm con trai để  nối dõi tông đường, và thế là xong, là yên phận một đời. Cuộc đời lam lũ thì nhiều, hiếm hoi lắm mới có cuộc đời may mắn được khá giả, thanh nhàn. Ở quê tôi, tục lệ nhiều lắm và hủ tục trọng nam khinh nữ thì nặng nề cũng giống như nhiều làng quê ở nước ta. Không ai nói rõ vì sao, song đã là con gái thì không nên đi học làm gì, chỉ lo việc bếp núc trong nhà và đến tuổi thì lấy chồng, sinh con đẻ cái mà thôi. Thay mặt cho gia đình là đàn ông chứ không thể nào là đàn bà được (!). Hủ tục này đã giết chết nhiều lắm những hồng nhan đa tài, trong đó có nhiều người mẹ, người chị, người em gái mà chúng ta đã từng biết. Những mảnh đời không may mắn ấy cứ đeo đuổi mãi trong tâm trí của nhiều người đàn ông cùng thời như chúng tôi, để rồi trở thành niềm tiếc nuối, day dứt mãi theo năm tháng của cuộc đời dài.
Trần Tiến cũng nằm trong số  đó. Bài hát có dựa lời bài thơ của một người nào đó hay không là không quan trọng. Có điều niềm da diết, khắc khoải, nỗi đau  đến rưng rưng nước mắt của nhạc sĩ qua nhạc điệu và ca từ đã nói rất nhiều về tấm lòng của ông dành cho chị. Đáng quí hơn nữa, thông qua câu chuyện xúc động này, với biệt tài, nhạc sỹ đã vô tình (hay cố ý?) khơi dậy lên được niềm đau của những thế hệ đã qua, trong đó có những người phụ nữ mang số phận hẩm hiu ở nhiều làng quê Việt Nam nghèo khổ ngày xưa mà ông biết được …


Tái hiện trong ta, dòng sông quê thân quen nắng mưa đầy vơi hai mùa nước, chiếc cầu nhỏ cong cong, giàn trầu không, nắng vàng vươn trên hàng cau mỗi sớm, mỗi chiều đong đầy thương nhớ, đằm sâu trong kí ức...  Chị tôi – cô gái vùng quê châu thổ Bắc bộ ngày xưa dễ thương, duyên dáng, đảm đang, đã biết bao người trai thầm mong và theo đuổi. Mặc dù Trần Tiến không kể nhiều về cuộc đời trước đó của chị ra sao song có thể hình dung ra được nhiều nét thương cảm. Đó là một người con gái ít được học, nhà nghèo, sống vất vả nhưng nhân cách lại lớn lao vô cùng. Chị bán rau ở chợ Cầu Đông, đến tuổi nhưng chưa lấy chồng để yên phận như bao nhiêu người phụ nữ bình thường khác và cũng là thuận theo sự vần xoay định sẵn của số phận của các nữ nhi. Nhạc sỹ bảo: “Chị tôi chưa lấy chồng”. “Chưa” là rồi sẽ lấy chồng. Nhưng “Chưa” là vì chị còn gánh nặng gia đình. Chị thương hai đứa em còn thơ dại và mẹ già lại đang đau bệnh. Mẹ thương con gái có thì, quên tuổi già và nỗi khó khổ của mình, giục chị lấy chồng. Chị tự quên đi tuổi xuân thì để có thể lo cho mẹ và hai em. Và như thế, chị chấp nhận hy sinh vì những người thân yêu, giành lấy tất cả về mình sự nghiệt ngã của hoàn cảnh mà không một lời than thân, trách phận. Thương làm sao, khi chị  xem việc hy sinh cho mẹ già và hai em thơ dại là việc tất nhiên phải làm, là bổn phận của mình. Với chị, tình thương bất tận như suối nguồn, cao hơn tất cả mọi sự luận giải của lí trí. Điều đó không làm chị nhỏ bé, tầm thường mà ngược lại làm cho chị trở nên lớn lao,  giữ được mãi mãi sức ám ảnh mạnh mẽ khôn nguôi trong tâm trí người đời.
Mẹ già rồi đã khuất xa, hai em rồi đã lớn khôn như để tuổi xuân thì của chị tôi thắm lại. Dù có muộn màng, nhưng vẫn còn thời gian để lo một chút gì nhỏ nhoi cho cuộc đời mình. Nghĩ thời nghĩ vậy nhưng chị vẫn chưa đành lòng vì còn  phải lo chuyện chồng con cho các em. Thế là chị tôi lại một lần nữa nhắm mắt, quay lưng đành lòng để tuổi xuân oan uổng đi qua theo thời gian mòn mỏi. Bao