CĐ1: PPLT HSG8,9,CĐ,ĐH_2010-2011

§1. Nguyên tử - phân tử. Nguyên tố - chất
(Chuyên đề 1/18)
A- Kiến Thức cần nhớ:
1( Nguyên tử:
- Nguyên tử là hạt vi mô không bị chia nhỏ trong PƯHH, đại diện cho ntố HH, trung hoà về điện (vì số p = số e và điện tích của p trái dấu với đtích của e) và tạo nên mọi chất.
- Cấu tạo ntử:
+ Ntử được tạo nên từ 3 loại hạt cơ bản (còn gọi là hạt dưới ntử) là proton (p) nơtron (n), electron (e).
+ Ntử gồm hai thành phần là hạt nhân ntử và vỏ ntử. Hạt nhân nằm ở trung tâm ntử, mang đtích dương, tạo nên từ các hạt p và n. Vỏ ntử gồm 1 hoặc nhiều e mang đtích âm chuyển động rất nhanh xung quanh hạt nhân (khoảng 900 km/s) tạo nên.
+ Khối lượng và điện tích của các hạt p, e, n:
Hạt
Khối lượng
Điện tích

p
1,6726.10-27kg hay 1đvC hay 1u
+1,602.10-19C hay 1+ ( đọc là một đơn vị đtích dương)

n
1,6748.10-27kg hay 1đvC hay 1u
0 (không mang điện)

e
9,1094.10-31kg hay 5,5.10-4đvC
-1,602.10-19C hay 1- (1 đơn vị đtích âm)

- mntử = mp + mn + me mp + mn = mhạt nhân. Như vậy, khối lượng nguyên tử xấp xỉ bằng khối lượng hạt nhân (tuy kích thước chỉ = 1/104 nhưng chiếm hầu hết mntử)
- Trong ntử: số p = số e = số đơn vị điện tích hạt nhân = số hiệu ntử = số thứ tự của ntử = Z.
Nếu có Z proton trong hạt nhân thì điện tích hạt nhân là Z+ và khi đó số đơn vị điện tích hạt nhân là Z. VD: Ntử Na có 11p nên đtích hạt nhân là 11+ và khi đó số đơn vị đtích hạt nhân là 11.

Số hiệu ntử (kí hiệu là Z)
Kí hiệu hoá học
Tên nguyên tố hoá học
Nguyên tử khối

- Số khối: A = Z + N (với Z là tổng số hạt p, N là tổng số hạt n). A có số trị = số trị của NTK của ntố tương ứng. VD: C = 12 đvC thì A của C cũng = 12.
Nếu biết A và N ta tính được Z = A - N. Nếu biết A và Z ta tìm được N = A - Z. VD: Ntử X có số khối là 23, số n là 12. X là ntử ?
Ta có: Z = A - N = 23 -12 =11 => X là ntử Na.
- Kí hiệu ntử: (với X là kí hiệu hoá học).
VD ntử Natri kí hiệu đầy đủ là ntử cacbon 12 kí hiệu là
- Thôg thường với 82 ntố đầu của Bảng tuần hoàn các ntố HH (Z82) ta có mối quan hệ:
( (Giải hệ PT ta có kết quả)
- Nguyên tử liên kết được với nhau để tạo nên phân tử của chất là nhờ e hoá trị. E hoá trị là những e có khả năng tham gia hình thành liên kết hoá học. Chúng thường là ở lớp ngoài cùng hoặc ở cả phân lớp sát lớp ngoài cùng nếu phân lớp đó chưa bão hoà.
2( Nguyên tố hoá học và đồng vị:
- Ntố HH là tập hợp (bao gồm) cá