Cau chuyen ve Le Quy Don

Bảng nhón Lờ Quý Đụn là một trong những nhà bỏc học tài danh nhất nước ta. Lờ Quý Đụn học vấn uyờn thõm, thụng tỏ mọi chuyện trờn đời. ễng thường dạy học trũ: “Bụng khụng chứa ba vạn quyển sỏch, mắt khụng nhỡn thất khắp nỳi sụng thiờn hạ, thỡ vị tất đó làm văn hay”. Tiếng tăm của Lờ Quý Đụn khụng phải được mọi người biết lỳc nhà bỏc học đỗ bảng nhón, mà nổi tiếng từ khi cũn là chỳ bộ ở làng, lỳc cởi truồng tắm ao, hoặc lỳc ra quỏn nước dưới gốc đa đầu làng húng chuyện. Thần đồng Đụn - người ta gọi Lờ Quý Đụn một cỏch kớnh phục và chiờm ngưỡng cậu bộ như vị thần trớ tuệ. Lờ Quý Đụn là con trai của tiến sĩ Lờ Trọng Thứ, mà dõn làng quen gọi một cỏch yờu mến là quan nghố Thứ. Tiếng tăm của quan nghố, cuộc sống thanh cao, giỏi văn chương thơ phỳ của quan nghố đó khiến cho cỏc văn nhõn, cỏc bậc khoa cử khắp nơi kộo tới đàm đạo, thăm viếng. Một lần cú một vị khỏch học giả tới thăm quan nghố Lờ Trọng Thứ. Đến đầu làng, thấy một lũ trẻ tồng ngồng tắm trong ao, vị khỏch hỏi thăm: - Chỏu nào biết nhà quan nghố Lờ, chỉ đường cho ta. Một thằng bộ khoảng chừng 7, 8 tuổi, mặt mũi sỏng sủa và lỏu lỉnh, cứ tồng ngồng như vậy trốo lờn bờ, rồi hỏi: - ễng khỏch đến nhà quan nghố chơi, hẳn là hay chữ. Vậy chỏu đố ụng biết đõy là chữ gỡ? Núi được chỏu chỉ nhà cho. Núi rồi, cậu bộ dạng cả hai chõn và hai tay ra, nhỡn vào ụng khỏch, trụng đến tức cười. Vị khỏch thấy thằng bộ ngộ nghĩnh và giỏi quỏ, bụng tấm tắc khen và trả lời: - Thỡ là chữ đại chứ cú gỡ mà phải đố! (大) Thằng bộ cười rộ lờn, rồi núi: - Là chữ thỏi, cú thế mà khụng biết! 太 Thằng bộ núi xong, hin hin mũi chế giễu vị khỏch, rồi khụng chỉ đường cho khỏch, cứ thế tồng ngồng chạy vào làng. Vị khỏch, cuối cựng cũng tỡm được nhà quan nghố Thứ. Khỏch kể chuyện cho chủ nghe và kết luận: trẻ con trong làng quan nghố thụng minh quỏ. Thằng bộ đố chữ tụi, ắt sau này phải là bậc nổi tiếng của đất nước chứ khụng chơi. ễng nghố họ Lờ quỏt vào trong nhà, gọi con mang trà ra. Một thằng bộ túc trỏi đào, mặt mũi sỏng sủa, quần ỏo gọn gàng phẳng phiu, tay bờ khay trà ra. Vừa nhỡn thấy khỏch, thằng bộ vội cụp mắt xuống, cỳi chào lớ nhớ. Khỏch “à” lờn một tiếng sửng sốt, núi: - Vậy thỡ ra là thằng bộ đố chữ tụi là con quan nghố. Quan nghố Thứ rất đỗi ngạc nhiờn. Cơ sự húa ra là như vậy. Quan nghố thột chỳ bộ mang roi ra, nằm lờn giường. Khỏch vội đứng dậy, vỏi hai vỏi và xin tha cho thằng bộ. Hỏi tờn, mới biết đú là Lờ Quý Đụn. Để quan nghố bớt giận, khỏch bảo Đụn: - Chỏu phải làm một bài thơ tạ tội. Bộ Đụn ngẩng đầu: - Thưa, xin bỏc ra đề ạ! Khỏch quỏ ngạc nhiờn, núi: - Ta cho chỏu tự chọn là tỡm lấy cỏi dễ để thoỏt tội, nếu ra đề, chỏu bị gũ, sẽ khú đấy. - Thưa, xin bỏc cứ ra đề. Chỏu xin lĩnh ý. - Đó núi thế, bỏc ra đề bài, tức là phải đối đấy. Bỏc ra đề: “Rắn đầu biếng học”. Phải làm thơ Nụm, khụng làm thơ Hỏn. Làm một bài thất ngụn bỏt cỳ (tỏm cõu, mỗi cõu bảy chữ), hứa chăm học. Bộ Đụn ngẫm nghĩ một lỳc, vẫn khoanh tay đứng bờn cột nhà, xin phộp đọc: - Được, nhưng nghĩ thờm tớ nữa đi! – Khỏch lo lắng. - Thưa, chỏu đó nghĩ xong. Và Lờ Quý Đụn đọc bài thơ vừa kịp nghĩ trong đầu: Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà! Rắn đầu biếng học quyết khụng tha. Thẹn đốn hổ lửa đau lũng mẹ, Nay thột, mai gầm rỏt cổ cha. Rỏo mộp chỉ quen tuồng lếu lỏo, Lằn lưng chẳng khỏi vết roi da. Từ nay Trõu , Lỗ xin siờng học, Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia! Khỏch kờu lờn sung sướng: - Giỏi quỏ! Giỏi quỏ! Quả là thần đồng! Đầu đề ra cú chữ rắn, ấy thế mà thằng bộ đó tài tỡnh cho tờn từng loại rắn vào từng cõu: rắn liu điu (1), rắn đầu (2), rắn hổ lửa (3