Bieu cam huong nhan

Hương nhãn--- Nguyễn Quang Dũng --- Giữa xuân, mưa bụi bay lất phất. Cữ này, hoa nhãn vẫn bé tí xíu kết thành chùm hoa trắng ngà như chiếc mâm xôi xinh xắn trên nền lá xanh thẫm. Hương nhãn man mát, dịu ngọt lan toả trong không gian thanh bình, yên ả. Suốt dải đất màu mỡ của đất Hồng Châu xưa, trên những con đường liên xã, liên thôn từ Văn Giang xuống Đông Tảo, Dạ Trạch, Khoái Châu, Kim Động, Phố Hiến nhãn được trồng hai bên đường, toả tán tròn như những chiếc ô xanh mát. Những năm gần đây, người dân quê tôi đã làm quen với những vườn quất cảnh, cam Canh, bưởi chiết cành nhưng nhà ai cũng giữ lại vài ba cây nhãn. Trong tâm thức của họ, nhãn là loài cây không thể thiếu trong vườn nhà, để làm quà cho con cháu và cho những người xa quê. Vườn nhà vẫn thoáng rộng như xưa. Để chân trần, tôi chạy hít căng lồng ngực hương vườn. "Cụ" nhãn của tôi ở bờ ao đã bị đổ sau trận lụt. Hàng nhãn chiết mới được 3 tuổi đang vươn cành xanh tốt, bao quanh khu vườn.Ngày tôi còn bé, ngoại dành hẳn cho tôi một cây nhãn lồng. Buổi trưa, cơm nước cho ngoại xong, tôi thường trèo lên trạc ba, nằm ngắm những mảnh trời xanh qua kẽ lá hoặc ngắt một cành lá kết thành những con chim đang bay. Cũng có khi nhớ bố mẹ quá, tôi cũng thì thầm nói chuyện với cây nhãn. Tuổi thơ của tôi đầy ắp kỷ niệm đẹp đẽ, tươi sáng, chính là bắt đầu từ khu vườn nhà tràn ngập hương hoa, cây trái. Và cây nhãn lồng được tôi coi là "bạn thân" để thả hồn vui buồn thơ ngây. Mùa nhãn chín, bao giờ ngoại cũng phần riêng cho tôi những chùm nhãn ngon ngọt nhất. Từng quả nhãn lồng, cùi dầy trắng ngà, mọng nước, ngọt ngào như tấm lòng đầy tình thương yêu của ngoại dành cho đứa cháu cưng. Ra khỏi vườn nhà là chợ nhãn họp ở đầu làng. Chợ Đông Cảo, vốn nổi tiếng vì giống gà Đông Cảo chân lùn, ngọt thịt, mùa nhãn càng thêm tấp nập. Nhãn được bó cẩn thận thành từng bó quả, rồi cũng lại được cẩn thận xếp vào sọt. Nhãn là của "hàng hoa", phải "nâng như nâng trứng". Để giữ cho chùm nhãn trông ngon mắt, không bị rụng quả, người dân quê phải dậy từ tờ mờ đất, kĩu kịt gánh nhãn ra bến sông cho xuống ca nô, ngược lên Hà Nội, rồi lại từ bến phà Đen hoặc Chương Dương gánh vào phố cho các bà các cô sành ăn thưởng thức món ngon quê tôi. Nhưng những năm Mỹ đánh phá miền Bắc, người dân sợ đi ca nô, "nó" thả bom nên phương tiện chuyên chở nhãn tiện lợi, an toàn nhất là đôi chân. (Thời ấy, nhà ai có được chiếc xe đạp là "oách" lắm rồi). Tôi đi học về, thường giúp chị tôi xếp nhãn vào sọt để 2-3 giờ chiều, chị tôi gánh ra Hà Nội kịp bán lúc sớm mai. Vừa gánh nặng, vừa phải đi bộ 25km dưới cái nắng thiêu đốt), đem hương nhãn đến cho muôn người, mồ hôi đổ xuống xiết bao công lênh khó nhọc. Tôi biết yêu thương quê hương bắt đầu từ đôi vai áo nâu bạc màu của ngoạ tôi, của chị tôi trong những năm bom Mỹ dội. Tuổi thơ, bước chân chưa đi xa, nhưng "hồn" chân quê được giáo dưỡng từ lời ông bà, từ hương quê - hương nhãn máu thịt. Và đến hôm nay, quê tôi vẫn giữ gìn, vun xới cho nhãn lồng thêm sai quả. Cây nhãn lồng cổ thụ ở Phố Hiến 400 tuổi đã trở thành "bảo tàng sống" của giống nhãn lồng mà từ thời Lê Quý Đôn, ông đã ghi chép vào sách "Phủ biên tạp lục", nhưng "chút chít" của nó có mặt trên khắp xứ Hồng Châu màu mỡ. Từ bao đời nay, mạch sống của đất đai con người vẫn ngầm chảy không ngưng nghỉ như thể để tạo nên sắc thái riêng của quê hương, xứ sở cho chúng ta một "cõi nhớ" không thể quên nơi chốn sinh thành. Nhìn những chú ong mật cần mẫn lấy phấn hoa nhãn để làm nên mật ong vàng dịu, trong veo, thơm hương nhãn, càng thêm thương người dân quê tôi cũng hệt như đàn ong mật kia, một nắng hai sương làm đẹp cho đời từ cây nhãn. Quả nhãn lồng thơm ngon, long nhãn, mật ong nhãn - những vị thuốc bổ được ưa chuộng, đều là những đặc sản của vùng đất sa bồi vốn được mở mang từ thuở Vua Hùng thứ 18. Nàng công chúa Tiên Dung mến cảnh, yêu người, kết duyên cùng chàng Chử Đồng Tử nghèo khổ giúp dân khai hoang, lập ấp, cấy trồng. Nhưng đất Hồng Châu ngày xửa, ngày