Bài dạy 9/4

Nhiệt liệt chào mừng
quý thầy cô đến dự giờ, thăm lớp !
Người thực hiện :Trần Vương Nhâm
Tổ KHXH –THCS Thị trấn Hưng Hà
1. Thế nào là phép liệt kê?
KIỂM TRA BÀI CŨ:
- Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
2. Xác định và nêu tác dụng của phép liệt kê trong ví dụ sau:
“(…)Từ xưa đến nay mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ,to lớn,nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.”
=>Làm sáng tỏ sức mạnh của tinh thần yêu nước.
TUẦN 32 - TIẾT117
Tiết 117 – Tiếng Việt:
DẤU CHẤM LỬNG VÀ DẤU CHẤM PHẨY
I,Dấu chấm lửng:
Ví dụ 1/a:
Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, …

(Hồ Chí Minh)
=>Tỏ ý còn nhiều vị anh hùng chưa liệt kê hết
Ví dụ khỏc :
Luôn dậy sớm, luôn đúng hẹn, giữ lời hứa, luôn đọc sách ... là thói quen tốt.

=>T? ý cũn nhi?u thúi quen t?t
chua du?c li?t kờ ra.
Ví dụ 1/b:

Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào thở không ra lời :
- Bẩm … quan lớn … đê vỡ mất rồi !
(Phạm Duy Tốn)
=>Thể hiện chỗ lời nói bị ngắt quãng (do quá mệt mỏi và hoảng sợ)
Ví dụ khác :

- Em tôi bước vào lớp :
- Thưa cô em đến để chào cô ...-Thủy nức nở
=>Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở
(vì nghẹn ngào,xúc động)
Bài tập 1-sgk/123

a,– Lính đâu ? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ?
– Dạ, bẩm …
– Đuổi cổ nó ra !
(Phạm Duy Tốn)
=>Thể hiện chỗ lời nói bị bỏ dở, ngập ngừng (Vì lúng túng).
Bµi tËp1-sgk/123
b,Ô hay, có điều gì bố con trong nhà bảo nhau chứ sao lại …
(Đào Vũ)
=>Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở (vì không tiện ra hết )
Ví dụ 1/c:

Cuốn tiểu thuyết được viết trên
…
=>Làm giãn nhịp điệu câu văn ,chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ .

Ví d? kh�c :
Ng?i trong l?p nĩ cham ch� l?m. Cham ch� d?n n?i ti?t h?c n�o nĩ cung

ngủ gật.
…
=>Làm giãn nhịp điệu câu văn ,chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ, châm biếm,hài hước
Tỏ ý còn nhiều sự vật,
hiện tượng tương tự
chưa liệt kê hết
Thể hiện chỗ lời nói bỏ
dở hay ngập ngừng,
ngắt quãng
Làm giãn nhịp điệu câu
văn, chuẩn bị cho sự xuất
hiện của một từ ngữ biểu
thị nội dung bất ngờ hay
hài hước, châm biếm
Ghi nhớ 1- SGK/122

Bài tập :
a, Ù ... ï ...ï.
TÇm m«t l­ît.
=>Dấu chấm lửng thể hiện sự kéo dài của
âm thanh tiếng còi tầm
b, Ba gi©y...bèn gi©y...n¨m gi©y ...l©u qu¸ !
Dấu chấm lửng thể hiện sự kéo dài của
thời gian khi chờ đợi
c,Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng .Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống […]
=> Dấu chấm lửng tỏ ý lược bớt, phần sau còn dài



Tiết 117 – Tiếng Việt:
DẤU CHẤM LỬNG VÀ DẤU CHẤM PHẨY
I,Dấu chấm lửng:
*Ghi nhớ 1- SGK/122
II, Dấu chấm phảy:
Ví d? 1/a:
C?m khơng ph?i th?c qu� c?a

ngu?i v?i ; an c?m ph?i an t?ng

ch�t ít, thong th? v� ng?m nghi.

(Hồi Thanh)
c1
v1
c2
v2
v2
=>Dấu chấm phảy dùng để đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp .
II,DẤU CHẤM PHẢY:
Ví dụ 1/b:
Những tiêu chuẩn đạo đức của con người mới phải chăng có thể nêu lên như sau : yêu nước, yêu nhân dân; trung thành với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà; ghét bóc lột, ăn bám và lười biếng; yêu lao động, coi lao động là nghĩa vụ thiêng liêng của mình; có tinh thần làm chủ tập thể, có ý thức hợp tác, giúp nhau; chân thành và khiêm tốn; quý trọng của công và có ý thức bảo vệ của công; yêu văn hóa, khoa học và nghệ thuật; có tinh thần quốc tế vô sản.

(Theo Trường Chinh)
=>Đánh dấu ranh giới các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp
Câu hỏi thảo luận

Có thể thay dấu chấm phẩy bằng dấu phẩy trong ví dụ b được không? Vì sao?
=> Không thay được
=> Vì câu văn sẽ đổi nghĩa gây ra sự hiểu lầm rằng “Ăn bám ,lười biếng’’ cũng là một phẩm chất cần có ở …con người mới.
Ví dụ
Những tiêu chuẩn đạo đức của con người mới phải chăng có thể nêu lên như sau : yêu nước, yêu nhân dân, trung thành với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà, ghét bóc lột, ăn bám, lười biếng, yêu lao động, …
Dấu chấm phẩy dùng để :
Dánh dấu ranh giới
giữa các bộ phận trong
một phép liệt kê
phức tạp


Đánh dấu ranh
giới giữa các vế
của một câu ghép
Có cấu tạo
phức tạp


Ghi nhớ 2- SGK/122
Tiết 117 – Tiếng Việt: DẤU CHẤM LỬNG VÀ DẤU CHẤM PHẨY
I/ Dấu chấm lửng:
II/ Dấu chấm phẩy:
- Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp.
- Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.
Bài tập nhanh:
? Một bạn đã chép lại đoạn văn sau nhưng chẳng may để sót dấu chấm phẩy. Em hãy giúp bạn điền dấu chấm phẩy vào chỗ thích hợp.
“Cố đô Huế nổi tiếng không phải chỉ có các danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử mà còn nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình.Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng,bảo tồn và phát triển .’’
;
;
Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy
Dấu chấm lửng: Dùng để
-Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết;
Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở, ngập ngừng, ngắt quãng;
Làm giãn nhịp câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ hoặc một nội dung bất ngờ.
Dấu chấm phẩy: Dùng để
- Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp;
- Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.
Tiết 117 – Tiếng Việt:
DẤU CHẤM LỬNG VÀ DẤU CHẤM PHẨY
I,Dấu chấm lửng:
*Ghi nhớ 1- SGK/122
II, Dấu chấm phảy:
*Ghi nhớ 2- SGK/122
III.luyện tập
Bài tập 1-SGK/123

c,Cơm , áo ,vợ ,con ... bó buộc y .
=>Tỏ ý còn nhiều thứ chưa liệt kê ra hết
Bài tập 2-SGK/123:
b - “Con sông Thái Bình quanh năm vỗ sóng

òm ọp vào sườn bãi và ngày ngày vẫn mang

phù sa bồi cho bãi thêm rộng ; nhưng mỗi

năm vào mùa nước, cũng con sông Thái Bình

mang nước lũ về làm ngập hết cả bãi Soi.”

(Đào Vũ)
V1
Dấu chấm phẩy đánh dấu ranh giới giữa hai vế của một
câu ghép có cấu tạo phức tạp
C2
C1
V1
V2
V1
TN
TN
TN
Bài tập 2. Nêu rõ công dụng của dấu chấm phẩy trong mỗi câu dưới đây?
a). Dưới ánh trăng này, dòng thác nước sẽ đổ xuống làm chạy máy phát điện ; ở giữa biển rộng, cờ đỏ sao vàng phấp phới bay trên những con tàu lớn.
(Thép Mới)

c). Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp ; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay.
(Hoài Thanh)
a). Dưới ánh trăng này, dòng thác nước

sẽ đổ xuống làm chạy máy phát điện ;

ở giữa biển rộng, cờ đỏ sao vàng

phấp phới bay trên những con tàu lớn.
(Thép Mới)
TN
C1
V1
C2
V2
TN
Dấu chấm phẩy đánh dấu ranh giới giữa hai vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp
Dấu chấm phẩy đánh dấu ranh giới giữa hai vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp
c). Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp ; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay.
(Hoài Thanh)
Bài tập 3. Viết một đoạn văn về ca Huế trên sông Hương trong đó :
a). Có câu dùng dấu chấm lửng.
a). Có câu dùng dấu chấm phÈy
Đoạn văn cú s? d?ng d?u ch?m l?ng :
Ca Hu? trờn sụng Huong`` c?a H� �nh Minh cho ta bi?t x? Hu? khụng ch? n?i ti?ng v?i cỏc danh lam th?ng c?nh m� cũn n?i ti?ng v?i cỏc l�n di?u dõn ca nhu: Cỏc di?u hũ, cỏc di?u lớ, cỏc di?u nam.Nghe ca Hu? d? thờm hi?u , thờm yờu x? Hu? v� cung l� d? yờu hon d?t nu?c mỡnh .
Đoạn văn cú s? d?ng d?u ch?m ph?y :
C? dụ Hu? n?i ti?ng v?i cỏc l�n di?u dõn ca .Ca Hu? l� m?t hỡnh th?c sinh ho?t van húa - õm nh?c thanh l?ch v� tao nhó ; m?t s?n ph?m tinh th?n dỏng trõn tr?ng , b?o t?n v� phỏt tri?n .
Tiết 117 – Tiếng Việt: DẤU CHẤM LỬNG VÀ DẤU CHẤM PHẨY
Nối cột A với cột B để xác định đúng
công dụng của dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy.
1 - b
2 - a
3 - a
4 - b
5 - a
Sơ đồ công dụng của dấu câu
- Học công dụng của dấu chấm lửng; dấu chấm phẩy và tìm ví dụ cho các công dụng.
Về nhà làm bài tập 3b
Chuẩn bị bài : “Văn bản đề nghị”


Dặn dò
Kính chúc thầy cô nhiều sức khỏe
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ