Bài 9. Từ đồng nghĩa

Ki?m tra bài cu
Câu1: Em hãy nêu các lỗi về quan hệ từ ?
Câu2: Hai câu sau sai ở chỗ nào ? Hãy sửa lại cho đúng .
a/ Nhà em ở xa trường và bao giờ em cũng đến trường đúng giờ .
b/ Đừng nên nhìn hình thức đánh giá kẻ khác .

DẠY BÀI MỚI
Ti?t 39: TỪ ĐỒNG NGHĨA
? Hãy đọc lại bản dịch thơ bài "Xa ngắm thác núi Lư" của Lí Bạch . Sau đó xác định nghĩa của các từ :rọi , trông
I /Thế nào là từ đồng nghĩa ?
-rọi : soi , chiếu
-trông : nhìn
“ Nắng rọi Hương Lô khói tía bay ,
Xa trông dòng thác trước sông này .
Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước ,
Tưởng dải Ngân Hà tuột khỏi mây “ .
(? ) Từ trông trong bài có nghĩa la �nhìn để nhận biết , ngoài nghĩa trên , từ trông còn có nghĩa nào khác ?
-Trông coi ,chăm sóc , coi sóc
-Trông mong ,trông ngóng , mong đợi
? Đặt câu với một số từ vừa tìm được .
*BÀI TẬP NHANH
? Hãy tìm những từ đồng nghĩa với những t? gạch dưới trong bài thơ thơ sau:
TĨNH DẠ TỨ
Sàng tiền minh nguyệt quang
Nghi thị địa thượng sương
Cử đầu vọng minh nguyệt
Đê đầu tư cố hương .
"Lí Bạch"
? Hãy tìm th�m m?t số từ đồng nghĩa khác ?
* Ghi nhớ 1 -Sgk
Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau.
II/ Các loại từ đồng nghĩa

Tìm hiểu các ví dụ sgk
a/So sánh nghĩa của từ quả và từ trái trong ví dụ sau :
" Rủ nhau xuống bể mò cua
Đem về nấu quả mơ chua trên rừng" .
" Chim xanh ăn trái xoài xanh
A�n no tắm mát đậu cành cây đa".
- Từ quả = từ trái

Từ đồng nghĩa hoàn toàn
? Em hãy tìm thêm một số từ đồng nghĩa hoàn toàn
Ví d? : Tàu hỏa = xe lửa ,
b/ Nghĩa của hai từ bỏ mạng và hi sinh trong hai câu dưới đây có chỗ nào giống nhau , chỗ nào khác nhau ?
-Trước sức tấn công như vũ bão và tinh thần chiến đấu dũng cảm tuyệt vời của quân Tây Sơn, hàng vạn quân Thanh đã bỏ mạng .
-Công chúa Ha -ba -na đã hi sinh anh dũng , thanh kiếm vẫn cầm trên tay .
? Từ bỏ mạng và hi sinh có thể thay thế cho nhau được không ? Vì sao ?
Từ bỏ mạng và hi sinh không thể thay thế cho nhau , bởi nó khác nhau về sắc thái ý nghĩa ,
*BÀI TẬP NHANH
1 / Tìm từ đồng nghĩa thay thế cho các từ in đậm trong các câu sau.
a/ Món quà anh gửi , tôi đã đưa tận tay chị ấy
b/ Bố tôi đưa khách ra đến cổng rồi mới trở về
C / Cậu ấy gặp khó khăn một tí đã kêu
d/ Cụ ốm nặng đã chết hôm qua
T? d?ng nghia khơng hồn tồn
2/Phân biệt nghĩa của các từ sau
a/ An , xơi, chén
b/ Tu , nhấp , nốc
c/ Chè , trà
*Ghi nhớ 2 -Sgk
Từ dồng nghĩa có hai loại : những từ đồng nghĩa hoàn toàn ( không phân biệt nhau về sắc thái ý nghĩa ) và những từ đồng nghĩa không hoàn toàn ( có sắc thái ý nghĩa khác nhau )
III/ Sử dụng từ đồng nghĩa
? Tại sao từ quả và từ trái trong ví dụ trên có thể thay thế cho nhau nhưng từ bỏ mạng và hi sinh thì không thể thay thế cho nhau ?
? Tại sao trong đoạn trích " Chinh phụ ngâm" lại lấy tiêu đề là sau phút chia li mà không phải là sau phút chia tay?
*GHI NHỚ 3-SGK
Không phải bao giờ các từ đồng nghĩa cũng có thể thay thế cho nhau . Khi nói cũng như khi viết , cần cân nhắc để chọn trong số các từ đồng nghĩa những từ thể hiện đúng thực tế khách quan và sắc thái biểu cảm .
IV/ Luyện tập
Bài tập 1 / Tìm từ Hán Việt đồng nghĩa với các từ sau đây
-gan dạ
-nhà thơ
-mổ xẻ
-của cải
-nước ngoài
= thi gia
= ph?u thu?t
= gia tài
= ngo?i qu?c
= Dung c?m
BÀI TẬP 2 / Tìm từ có gốc Ấn –Âu đồng nghĩa với các từ sau :
-M�y thu thanh =
-Sinh t? =
-Xe hoi =
-Duong c?m =
Ra- đi -ô
Vi –ta -min
Ô -tô
Vi- ô - lông
Bài tập 3/ Tìm một số từ địa phương đồng nghĩa với các từ toàn dân.

DẶN DÒ
Về nhà học bài
Làm các bài tập còn lại
Chuẩn bị bài mới