Bài 8. Qua Đèo Ngang

Giáo viên: Nguyễn Thị Nhung
I. TÌM HIỂU KHÁI QUÁT VĂN BẢN
1.Tác giả:
- Tên thật là Nguyễn Thị Hinh, sống ở thế kỉ XIX
- Quê: Nghi Tàm, Tây Hồ, Hà Nội
- Phu nhân của quan tri huyện Thanh Quan (nay thuộc Thái Thụy, Thái Bình).
- Bà Huyện Thanh quan -
- Phong cách thơ: Trang trọng, cổ kính.
QUA ĐÈO NGANG
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh quan -
I. TÌM HIỂU KHÁI QUÁT VĂN BẢN
1.Tác giả:
a). Hoàn cảnh sáng tác:
- Trên đường vào kinh đô Phú Xuân nhận chức “Cung trung giáo tập”.
2.Tác phẩm:
Kinh Đô Phú Xuân
I. TÌM HIỂU KHÁI QUÁT VĂN BẢN
1.Tác giả:
a). Hoàn cảnh sáng tác:
Thất ngôn bát cú đường luật.
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh quan -
2.Tác phẩm:
b). Thể thơ:
- Nguồn gốc: thời nhà Đường Trung Quốc.
7 chữ/ câu
8 câu/ bài
- Gieo vần: ở các chữ cuối 1,2,4,6,8.
- Đối:
- Luật: bằng – trắc.
- Bố cục: đề – thực – luận – kết.
>> Tính chất: mẫu mực, trang trọng, uyên bác.
+ câu 3 với câu 4
+ câu 5 với câu 6.
I. TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1.Tác giả:
3. Đọc giải nghĩa từ.
- Bà Huyện Thanh quan -
2.Tác phẩm:
- Đèo Ngang: thuộc dãy núi Hoành Sơn, một nhánh của dãy núi Trường Sơn, chạy thẳng ra biển, phân chia địa giới hai tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh
- Con quốc quốc (cũng viết là cuốc cuốc): chim đỗ quyên (chim cuốc)
- Cái gia gia (cũng viết là da da): chim đa đa, còn gọi là gà gô.
QUA ĐÈO NGANG
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
I. TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1.Tác giả:
3. Đọc giải nghĩa từ.
- Bà Huyện Thanh quan -
2.Tác phẩm:
QUA ĐÈO NGANG
4. Bố cục.
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
2 câu đề
2 câu thực
2 câu luận
2 câu kết
I. TÌM HIỂU KHÁI QUÁT VĂN BẢN
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh quan -
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN
1.Hai câu đề:
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
- Thời gian: Ánh chiều tà.
- Cảnh vật: đá, lá, hoa, cây, cỏ.
Cảnh hoang sơ, hiu hắt, gợi buồn.
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
I. TÌM HIỂU KHÁI QUÁT VĂN BẢN
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh quan -
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN
2.Hai câu thực:
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Bài tập 1: Hãy chỉ rõ nghệ thuật đối, nhận xét cách xử dụng từ ngữ, cấu trúc ngữ pháp trong 2 câu thực và nêu hiệu quả diễn đạt của chúng?
NGHỆ THUẬT
V C
V C
Nghệ thuật
Từ ngữ biểu thị
Tác dụng
Hình ảnh ước lệ:
tiều, chợ
Gợi sự sống của con người
Đảo ngữ + Từ láy
Lom khom dưới núi/ tiều vài chú

Lác đác bên sông/ chợ mấy nhà
Nhấn mạnh:
dáng vẻ vất vả, cực nhọc nhỏ bé của con người.
Thưa thớt, vắng vẻ của sự sống.
- Lom khom/ Lác đác
- dưới núi/ bên sông
- Tiều vài chú/ chợ mấy nhà
Đảm bảo luật của thơ đường, câu thơ nhịp nhàng đối xứng
Đối:
ý

thanh
từ loại
cấu trúc
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh quan -
I. TÌM HIỂU KHÁI QUÁT VĂN BẢN
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh quan -
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN
3.Hai câu luận:
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
- Đối:
Nhớ nước – thương nhà
Đau lòng – mỏi miệng
quốc quốc – gia gia
- Đảo ngữ:
- Chơi chữ: quốc quốc, gia gia
- Lấy động tả tĩnh.
Tâm trạng buồn, cô đơn: nhớ nước, thương nhà.
Bài tập 2: So sánh kết cấu của 2 câu luận có gì giống với 2 câu thực? Hãy chỉ rõ và nêu hiệu quả nghệ thuật?
I. TÌM HIỂU KHÁI QUÁT VĂN BẢN
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh quan -
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN
3.Hai câu kết:
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Trời, non, nước
Không gian mênh mông
> < mảnh tình riêng
Bà Huyện Thanh Quan với cái bóng của mình.
Bà Huyện Thanh Quan với tâm trạng buồn thương, cô đơn, không người chia sẻ.
Cô đơn đến tột cùng.
Bài tập 3: Em hiểu ý nghĩa của cụm từ “ta với ta” như thế nào?
I. TÌM HIỂU KHÁI QUÁT VĂN BẢN
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh quan -
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN
3.Hai câu kết:
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Trời, non, nước
Không gian mênh mông
> < mảnh tình riêng
> < nỗi buồn khép kín
- Hình ảnh đối lập:
Tâm trạng lẻ loi, cô đơn của tác giả.
I. TÌM HIỂU KHÁI QUÁT VĂN BẢN
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh Quan -
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN
III. TỔNG KẾT
Bài tập 4: Những biện pháp nghệ thuật nào đã tạo nên sự thành công cho tác phẩm?
Bài tập 5: Có ý kiến cho rằng: “Đây là một bài thơ tả cảnh” nhưng lại có ý kiến khác cho là: “Đây là một bài thơ tả cảnh ngụ tình”. Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao?
QUA ĐÈO NGANG
- Bà Huyện Thanh quan -
Cảm ơn các Thầy Cô