Bài 8. Qua Đèo Ngang

Hãy tìm những từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống để hoàn thiện bốn câu thơ sau
....... nặng gánh hai vai
Một vai Hà Tĩnh một vai Quảng Bình
Bao năm bom dội nát mình
.. vẫn giữ dáng hình ông cha"
Đèo Ngang
Hoành Sơn
“
Thử tài văn học
Bà Huyện Thanh Quan
Giáo viên thực hiện : Lưu Thị Mỹ Dung- TH CS Chu Văn An
Kính Chào quí Thầy cô và các em học sinh .

Tiết 29
I .GIỚI THIỆU
Em hãy dựa vào phần chú thích về tác giả trong SGK trang 102 , tóm tắt những nét chính về tác giả?
1Tác giả
-Tên thật là Nguyễn Thị Hinh, (?-? ), sống vào khoảng thế kỷ XIX
-Quê Nghi Tàm - Hà Nội
Làng Nghi Tàm
Một góc Hà Thành
I .GIỚI THIỆU
1.Tác giả
-Tên thật là Nguyễn Thị Hinh , (?-?), sống vào khoảng thế kỉ XIX
-Quê Nghi Tàm - Hà Nội
-Là nữ sĩ tài danh đặc biệt về thơ vịnh cảnh ngụ tình.
2. Tác phẩm:
Bài thơ được sáng tác nhân chuyến tác giả đi vào Thuận Hóa nhận chức "Cung trung giáo tập".

Đèo Ngang
Quảng Bình
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN:
Em hãy đọc bài thơ và nêu đại ý?
1. Đại ý :
Tâm trạng của Bà Huyện Thanh Quan trước cảnh Đèo Ngang.
Bài thơ thuộc thể thơ nào?
2. Thể thơ :
Thất ngôn bát cú Đường luật
Bài thơ này được chia làm mấy phần?






Bước tới đèo ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại trời , non , nước
Một mảnh tình riêng ta với ta .
3 .Boỏ cuùc : 4 Pha�n
Đề:
Thực :
Luận:
Kết:
III.PHAÂN TÍCH:
1.Hai caâu ñeà:
“Böôùc tôùi Ñeøo Ngang boùng xeá taø
Coû caây chen ñaù , laù chen hoa”
Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà
lá chen hoa
Cỏ cây chen đá ,
III.PHAÂN TÍCH:
1.Hai caâu ñeà:
“Böôùc tôùi Ñeøo Ngang boùng xeá taø
Coû caây chen ñaù , laù chen hoa”
Caûnh Ñeøo Ngang ñöôïc mieâu taû trong thôøi ñieåm naøo?
Caûnh Ñeøo Ngang ñöôïc mieâu taû trong “boùng xeá taø”
Trong thôøi ñieåm ñoù Baø Huyeän Thanh Quan ñaõ caûm nhaän veà caûnh saéc Ñeøo Ngang ra sao ? Qua nhöõng chi tieát naøo?
Qua caùc chi tieát : Coû, caây, ñaù, laù, hoa
Em hieåu nghóa cuûa töø “chen” nhö theá naøo? Taùc duïïng cuûa vieäc laëp laïi ñoäng töø “chen” ôû hai caâu thô naøy?
“Chen” laø laãn vaøo nhau , xaâm laán nhau,khoâng ra haøng loái
Em coù nhaän xeùt gì veà caûnh vaät nôi ñaây ?
Caûnh thieân nhieân ôû Ñeøo Ngang raäm raïp, hoang sô nhöng ñeïp .
"Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà"
2. Hai câu thực
2. Hai câu thực:
"Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà "
Ngoài tả cảnh thiên nhiên , Bà Huyện Thanh Quan còn chú ý đến những gì ở Đèo Ngang ?
Ngoài cảnh thiên nhiên Bà Huyện Thanh Quan còn chú ý đến hình ảnh cuộc sống con người :
Cuộc sống con người được nhà thơ miêu tả qua những hình ảnh nào?
"Tiều vài chú" "Chợ mấy nhà"
Em hãy chỉ ra những biện pháp nghệ thuật của hai câu thực? Và nêu tác dụng của những biện pháp ấy ?


"Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà"
2. Hai câu thực
2. Hai câu thực:
"Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà"
Ngoài cảnh thiên nhiên Bà Huyện Thanh Quan còn chú ý đến hình ảnh cuộc sống con người :
"Tiều vài chú" "Chợ mấy nhà"
Phép đối , phép đảo ngữ, khắc đậm sự hoang vắng , hiu hắt
Hình ảnh con người và sự sống đã xuất hiện nhưng mờ nhạt càng làm cho cảnh thêm hiu hắt, hoang vắng.
Theo em bức tranh Đèo Ngang được miêu tả ở hai câu luận có gì khác với bức tranh Đèo Ngang ở bốn câu trước?
3 .Hai Câu luận
"Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia."
3.Hai câu luận:
"Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia."
? . Bức tranh Đèo Ngang có thêm âm thanh của tiếng chim cuốc và tiếng chim đa đa
Phép đối được tiếp tục sử dụng như thế nào trong hai câu thơ này ?
"Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia."
3 .Hai Câu luận
3.Hai câu luận:



?. Bức tranh Đèo Ngang có thêm âm thanh của tiếng chim cuốc và tiếng chim đa đa
? . Phép đối được sử dụng rất chuẩn .
Ngoài phép đối , tác giả còn sử dụng thêm những biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng của những biện pháp nghệ thuật ấy ?
"Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia."
"Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia."
3 .Hai Câu luận
3.Hai câu luận:
"Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia."
? .Bức tranh đèo Ngang trong hai câu luận có thêm tiếng chim Cuốc và tiếng chim Đa Đa
?. Phép đối được sử dụng rất chuẩn .
?.Ngoài phép đối , tác giả còn sử dụng nghệ thuật "đảo ngữ"� và "chơi chữ" .
Gợi nên nỗi nhớ nước thương nhà da diết.
Câu hỏi thảo luận: Tại sao đang đứng trên đất nước mình, tác giả lại có tâm sự nhớ nước, nhớ nhà?
Tâm sự nhớ nước ,thương nhà buồn và hoài cổ.
"Dừng chân đứng lại trời , non , nước.
Một mảnh tình riêng ta với ta."
4.Hai câu kết:

4.Hai câu kết:
"Dừng chân đứng lại trời , non , nước.
Một mảnh tình riêng ta với ta."
Em có nhận xét gì về hành động của nhân vật trữ tình ở hai câu đề và hai câu kết ?
Hai câu đề là " bước tới",
Hai câu kết là " dừng chân đứng lại "
Trong tư thế "dừng chân đứng lại " , toàn cảnh Đèo Ngang hiện lên như thế nào trước mắt nhà thơ?
Thiên nhiên rộng lớn ,bao la
Nhịp thơ ở câu bảy có gì khác với nhịp thơ toàn bài ?Em hãy cho biết dụng ý nghệ thuật của tác giả ?

"Dừng chân đứng lại trời , non , nước.
Một mảnh tình riêng ta với ta."
4.Hai câu kết:
4.Hai câu kết:
"Dừng chân đứng lại trời , non , nước.
Một mảnh tình riêng ta với ta."
Hai câu đe �là" bước tới",
Hai câu kết" dừng chân đứng lại "
Thiên nhiên rộng lớn , bao la

Nhịp thơ 4 - 1 - 1- 1 tạo ấn tượng mạnh về cảnh thiên nhiên rộng lớn nhưng tách biệt theo từng mảnh : trời, non, nước.
Trước cảnh trời, non, nước bao la rộng lớn , tâm trạng nhân vật trữ tình như thế nào ?
Tâm trạng buồn cô đơn .
Tâm trạng ấy được thể hiện qua những từ ngữ nào ?
" Ta với ta"
Trước thiên nhiên rộng lớn , con người chợt thấy mình bé nhỏ cô đơn.
IV.TỔNG KẾT:

Nghệ thuật đối,đảo ngữ, chơi chữ, tương phản vừa miêu tả cảnh hoang vắng của Đèo Ngang vừa bộc lộ tâm trạng buồn, cô đơn của tác giả.
Củng cố
MÔ HÌNH MẠCH CẢM XÚC
Bước tới
Cảnh sắc
Hoang vu, rậm rạp
Tâm sự
Buồn tẻ, mờ nhạt
Nhớ nước, thương nhà
Dừng chân
Tâm trạng
buồn, cô đơn
Cảnh sắc
Bao la, rộng lớn
Cuộc sống
Đặc sắc nghệ thuật
Hai câu đề:
Hai câu thực:
Hai câu luận:
Hai câu kết:
Điệp từ ,hiệp vần ,liệt kê
Đảo ngữ ,đối ngữ ,
Đảo ngữ ,đối ngư,� chơi chữ
Tương phản ,đối lập
Dặn dò
1.Học thuộc bài thơ
2. Nắm kiến thức cơ bản
3. Viết thành văn cảm nhận sâu sắc của em về bài thơ
4. Soạn bài " Bạn đến chơi nhà" của Nguyễn Khuyến