Bài 8. Qua Đèo Ngang

Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
QUA ĐÈO NGANG
BÀ HUYỆN THANH QUAN
Văn bản :
Tiết 29
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
Đọc - Tìm hiểu chú thích :
Tác giả:
Nổi tiếng thông minh, lịch lãm, thương người. Là một nữ sĩ tài danh hiếm có trong XHPK Việt Nam đầu thế kỉ 19.
Thơ bà thường tả cảnh ngụ tình, âm điệu êm ái, ngọt ngào, đượm buồn, thể hiện niềm nhớ nhung hoài cổ.
2. Tác phẩm :
- Hoàn cảnh sáng tác: Trên đường vào Phú Xuân - Huế nhận chức.
- Thể thơ: Thất ngôn bát cú đường luật.
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
Phía bắc Đèo Ngang, nơi dãy Trường Sơn vươn ra hợp duyên cùng biển cả chính là nơi Bà Huyện Thanh Quan dừng chân đề thơ thuở trước.
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
ĐÈO NGANG
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
TRÊN ĐỈNH ĐÈO NGANG
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
Hoành Sơn Quan được gọi là Cổng Trời, điểm cao nhất của vùng đất này. Đỉnh Đèo Ngang cách mặt biển 256 mét. Trên đỉnh đèo có xây một cái cổng lớn từ năm Minh Mạng thứ 4 (1833) với ba chữ “Hoành Sơn Quan” trước mặt cổng. Với lối kiến trúc độc đáo, dáng vẻ Hoành Sơn Quan nằm trên đỉnh cao thể hiện dáng vóc hùng vĩ. Lũy đá từ cổng thành chạy dài ra biển và vào trong núi sâu, bây giờ chỉ còn lại vết tích. Cạnh cổng Hoành Sơn du khách gặp miếu thờ công chúa Liễu Hạnh.
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
Đường hầm qua Đèo Ngang.
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
QUA ĐÈO NGANG
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
Qua Đèo Ngang
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
T T B B T T B
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa
T B B T T B B
Lom khom dưới núi tiều vài chú
B B T T B B T
Lác đác bên sông rợ mấy nhà
T T B B T T B
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc
T T B B B T T
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
B B T T T B B
Dừng chân đứng lại: trời, non, nước
B B T T B B T
Một mảnh tình riêng ta với ta
T T B B B T B
Hai câu đề : mở ý
2 câu thực: miêu tả cụ thể cảnh và người
2 câu luận: bàn luận, nhận xét
2 câu kết: khép lại ý bài thơ
Bố cục: 4 phần
Đối
Đối
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản:
Hai câu đề: cận cảnh
- Thời điểm:
Bóng xế tà
=>ánh nắng nhạt của chiều muộn =>
Gợi buồn
- Cảnh vật: Cỏ cây chen đá >< lá chen hoa.
=>Điệp từ + phép đối + hiệp vần lưng
=> Vẻ đẹp hoang dã, tự nhiên, vắng lặng.
2. Hai câu thực:
Viễn cảnh
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
- Lom khom dưới núi tiều vài chú
B B T T B B T
- Lác đác bên sông rợ mấy nhà
T T B B T T B
Phép đối rất cân, rất chỉnh , Đảo trật tự cú pháp
=> Phác họa nên một bức tranh sơn thủy hữu tình.
=> Cảnh : Sự sống ít ỏi, thưa thớt, hoang sơ
=> Tình: Nỗi buồn man mác của lòng người.
2. Hai câu thực:
Viễn cảnh
3.Hai câu luận:
Cảm nhận bằng thính giác- Âm thanh của tiếng chim cuốc cuốc, đa đa.
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
3. Hai câu luận:
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
=> NT đảo ngữ + đối ý, đối thanh + tả thực + ẩn dụ + chơi chữ
=> Tạo nhạc điệu cho lời thơ
=> Bày tỏ nỗi lòng: nhớ nước + thương nhà da diết đang cuộn trào, xoáy sâu trong lòng người lữ thứ.
4. Hai câu kết:
Cảm xúc bộc lộ trực tiếp
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
4. Hai câu kết :
+ Cảnh: bao la, bát ngát, hùng vĩ, trùng điệp…
+ Tình: : nhỏ nhoi, cô đơn tuyệt đối.
Trời, non nước
Ta với ta
=> “Nhà thơ như tạc tượng nỗi cô đơn vào đất trời, vũ trụ”
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
III. Tổng kết :
NGHỆ THUẬT:
Phong cách thơ trang nhã.
Bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc sắc
2. NỘI DUNG.
Cảnh: Bức tranh Đèo Ngang thoáng đãng, heo hút, hoang sơ
Tình: Nỗi nhớ nước thương nhà, nỗi buồn thầm lặng cô đơn.
Ghi nhớ : Sgk / trg
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
Hướng dẫn về nhà.
Học thuộc bài thơ.
Học thuộc dàn ý trong vở ghi
Làm bài tập trắc nghiệm
Viết 1 đoạn văn nêu cảm nhận
của em về bài thơ
5. Soạn bài : Bạn đến chơi nhà.
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
CẢNH CHIỀU HÔM
Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn,
Tiếng ốc đưa xa vẳng trống đồn
Gác mái, ngư ông về viễn phố
Gõ sừng, mục tử lại cô thôn.
Ngàn mai, gió cuốn chim bay mỏi
Dặm liễu, sương sa khách bước dồn
Kẻ chốn chương đài, người lữ thứ
Lấy ai mà kể nổi hàn ôn ?
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
CẢNH THU

Thấp thoáng non tiên lác đác mưa
Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu sơ
Xanh um cổ thụ tròn xoe tán,
Trắng xoá Tràng giang phẳng lặng tờ.
Bầu dốc giang-sơn, say chấp rượu,
Túi lưng phong nguyệt, nặng vì thơ
Cho hay cảnh cũng ưa người nhỉ ?
Thấy cảnh ai mà chẳng ngẩn ngơ ?...
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
CHIỀU HÔM NHỚ NHÀ
Vàng tỏa non tây bóng ác tà
Đầm đầm ngọn cỏ tuyết phun hoa
Ngàn mai lác đác chim về tổ
Dậm liễu bâng khuâng khách nhớ nhà
Còi mục gác trăng miền khoáng dã
Chài ngư tung gió bãi bình sa
Lòng quê một bước dường ngao ngán
Mấy kẻ chung tình có thấu là..?
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
CHÙA TRẤN BẮC

Trấn bắc hành cung cỏ dãi dầu
Ai đi qua đó chạnh niềm đau
Mấy tòa sen rớt mùi hương ngự
Năm thức mây phong nếp áo chầu
Sóng lớp phế hưng coi đã rộn
Chuông hồi kim cổ lắng càng mau
Người xưa cảnh cũ nào đâu tá
Ngơ ngẩn lòng thu khách bạc đầu
Trần Đình Luyện-THCS Phan Bội Châu- [email protected]
THĂNG LONG HOÀI CỒ

Tạo hoá gây chi cuộc hí trường
Đến nay thắm thoát mấy tinh sương
Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương.
Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt,
Nước còn cau mặt với tang thương
Nghìn năm gương cũ soi kim cổ
Cảnh đấy, người đây luống đoạn trường.