Bài 8. Qua Đèo Ngang

KIỂM TRA BÀI CŨ
(HỒ XUÂN HƯƠNG)
Em hãy đọc thuộc lòng bài thơ "Bánh trôi nước " và trình bày những hiểu biết của em về tác giả của bài thơ này.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Bà Hồ Xuân Hương là một nhà thơ nổi tiếng của nước ta vào cuối thế kỷ XVIII. Bà được mệnh danh là "Bà chúa thơ Nôm ".


Em hãy cho biết bài thơ "Bánh trôi nước " được sáng tác theo thể thơ gì ?
Nêu đặc điểm số câu , số chữ , cách hiệp vần của bài thơ

Bài thơ "Bánh trôi nước " được viết
theo thể thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
Cả bài có 4 câu ;
Mỗi câu có 7 chữ ;
Hiệp vần chân ở chữ cuối câu số 1 , câu số 2 và câu số 4
( "tròn", "non" , " son ")
Em hãy trình bày hai ý nghĩa của bài thơ "Bánh trôi nước" và cho biết nghĩa nào là nghĩa chính ?
Nghĩa thứ nhất có nội dung miêu tả hình ảnh , đặc điểm của bánh trôi nước .
Nghĩa thứ hai là nghĩa chính có nội dung ca ngợi vẻ đẹp , phẩm chất trong trắng , son sắt của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa và cảm thương sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ .

I.Đọc - hiểu chú thích :

QUA ĐÈO NGANG

Bướ�c tới Đèo Ngang // bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá // lá chen hoa.
Lom khom dưới núi // tiều vài chú ,
Lác đác bên sông// chợ mấy nhà .
Nhớ nước / đau lòng// con quốc quốc ,
Thương nhà / mỏi miệng// cái gia gia .
Dừng chân đứng lại // trời //non // nước,
Một mảnh tình riêng// ta với ta .

(Bà Huyện Thanh Quan)

I.Đọc - hiểu chú thích :
Bốn phần
( Đề , thực , luận , kết )
1/Tác giả:
2/Tác phẩm:
Xem sgk / 102
- Thể loại :
Thất ngôn bát cú Đường luật
- Bố cục :
- Chú thích : Đèo Ngang ( sgk/102 )
CẢNH ĐÈO NGANG

ĐÈO
NGANG
II.Đọc hiểu văn bản :
1/Nhận dạng thể thơ :
+ Số câu :
+ Số chữ :
+ Gieo vần :
+ Phép đối :
QUA ĐÈO NGANG
Bướ�c tới Đèo Ngang , bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá , lá chen hoa.
Lom khom dưới núi , tiều vài chú ,
Lác đác bên sông , chợ mấy nhà .
Nhớ nước đau lòng , con quốc quốc ,
Thương nhà mỏi miệng , cái gia gia .
Dừng chân đứng lại , trời , non , nước,
Một mảnh tình riêng , ta với ta .
Đối
Đối
II.Đọc hiểu văn bản :
1/Nhận dạng thể thơ :
+ Số câu :
+ Số chữ :
+ Gieo vần :


+ Phép đối :




-Cả bài có 8 câu (Bát cú)

-Mỗi câu có 7 chữ ( Thất ngôn )
-Hiệp một vần bằng duy nhất
cuối câu 1,2,4,6,8
( "tà","hoa","nhà","gia","ta" )
-Đối ý và đối vần giữa câu 3 và 4 ;
câu 5 và 6

2/Tìm hiểu nội dung văn bản :
a) Hai câu đề :
Bước tới Đèo Ngang , bóng xế tà ,
Cỏ cây chen đá , lá chen hoa .

- Thời gian : " bóng xế tà "
( điệp từ , nhân hoá , điệp vần , tiểu đối )
=>Thiên nhiên hoang sơ , gợi buồn
- . chen . , . chen .
- "tà " , "đá " , " lá ", " hoa "
- Cỏ cây chen đá > < lá chen hoa
b) Hai câu thực :
Lom khom dưới núi , tiều vài chú ,
Lác đác bên sông , chợ mấy nhà .
- Lom khom dưới núi > < lác đác bên sông
B B T T , B B T
T T B B , T T B
( Đảo ngữ , từ láy , đối ý , đối vần )
=> Cuộc sống con người vắng vẻ , quạnh hiu .
- tiều vài chú > < chợ mấy nhà
c) Hai câu luận :
Nhớ nước đau lòng , con quốc quốc ,
Thương nhà mỏi miệng , cái gia gia .
- Nhớ nước đau lòng > < Thương nhà mỏi miệng
( Đảo ngữ , từ đồng âm , ẩn dụ , phép đối )
=> Nỗi lòng nhớ nước thương nhà .
T T B B , B T T
B B T T , T B B
- con quốc quốc > < cái gia gia
d) Hai câu kết :
Dừng chân đứng lại , trời , non , nước ,
Một mảnh tình riêng , ta với ta .
- Trời , non , nước > < ta với ta
( mảnh tình riêng)
( đối ý , điệp từ )
=> Nỗi buồn thầm lặng cô đơn .
CỦNG CỐ

Bài thơ " Qua Đèo Ngang " được tác giả sáng tác theo thể thơ gì ? Nêu đặc điểm của thể thơ đó ?

Bài thơ "Qua Đèo Ngang " được sáng tác theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật . Thể thơ này gồm có 8 câu , mỗi câu có 7 chữ , hiệp vần bằng cuối câu 1,2,4,6,8 ; sử dụng phép đối giữa câu 3 và 4 , câu 5 và 6 .
CỦNG CỐ
Em hãy cho biết cảnh tượng Đèo Ngang vào buổi chiều được bà Huyện Thanh quan miêu tả như thế nào ?
Bà Huyện Thanh Quan miêu tả cảnh tượng Đèo Ngang vào buổi chiều thoáng đãng mà heo hút , thấp thoáng có sự sống của con người nhưng còn hoang sơ .

Bài thơ thể hiện tâm trạng gì của tác giả khi đứng trước cảnh Đèo Ngang vào buổi chiều tà ?
CỦNG CỐ
Bài thơ thể hiện tâm trạng nhớ nước , thương nhà và nỗi buồn thầm lặng cô đơn của tác giả .
III.Tổng kết :
Ghi nhớ sgk / 104
Ghi nhớ :
Với phong cách trang nhã , bài thơ Qua Đèo Ngang cho thấy cảnh tượng Đèo Ngang thoáng đãng mà heo hút , thấp thoáng có sự sống của con người nhưng còn hoang sơ , đồng thời thể hiện nỗi nhớ nước thương nhà , nỗi buồn thầm lặng cô đơn của tác giả .

IV.Luyện tập :
CÂU HỎI THẢO LUẬN NHÓM
Em hãy kể tên tất cả các biện pháp nghệ thuật mà tác giả đã sử dụng trong bài thơ "Qua Đèo Ngang " ?
Có 7 biện pháp nghệ thuật là :
Phép đối , điệp từ , nhân hoá , đảo ngữ , từ láy , từ đồng âm , ẩn dụ .

DẶN DÒ
-Học thuộc lòng bài thơ "Qua Đèo Ngang "

-Học ghi nhớ của bài thơ ( sgk/104)
-Nắm đặc điểm của thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật .


-Xem trước bài " BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ"

+ Đọc chú thích về tác giả và tác phẩm. + Chú ý nhận dạng thể thơ .